Katalog

örtköşe çıkartmadan uçtugu yonunde guvence vermek zorunda Onemh olan, bulutlann ıçın dekı suyun termodmamık olarak, degışken supersoguk (donma derecesının altında dondurmadan sogutmdk) damlacıklaı hahnde vaıolabüecegını akıldan çıkartmamak Supersoguk su damlalan, 0 derecenın (santıgTdt) dlündd dahı sıvı halını korur Soguk hava taşıtı bu su damlalanran ıçmde uçarken damlacıkldr kdnatldia değdıgı anda donarak katı hale geçer Bunıın sonucunda hızk kaLuı bu buz tabakası oluşur Bu oluşum ozellıkle kanadın hucum kenarında, arka kanatta, ve dumende belırgın dır Buz dırencı artınr, kaldırma kuvvetıru azaltır ve uçagm taş gıbı duşmesıne yol açar Bu gıbı durumlarda en uygun çozum, kanatlann ve kuyrugun hucum kendildiıru buz gıdencı teçhızat üe donatmaktır Isıtıcı yerleştırmek en sık kulldnıldn çozumdur Tuıbo pervaneh uçaklarda buz oluştugu zaman şışırüebüır lastık torba veya yastıklar buyuk yarar sağlar Plref. N. Okkeş FÜZE "Yanı yazmayayım dıyorum ama yazılmayacak gıbı degıl Hocam Son Zdman larda ıyıce koşenı ışgallerdeyız lakm kım ışgalleıde degıl la, ya da ışgal teşebbuslennde Dıyecegım şudur kı, yolda aracımızla sakınce seynı sefa ermekteyken o dd n e ? Sol cenahunızda bır fuze behrır gıbı oldu1 Evet, evet dogru Bır fuze bu' Sahıcısını hıç gormemıştım ama fuze dedıklen bu olsa gerek Kocaman, sıpsıvrı Her yanım uıpeıdı, dıken dıken oldum O ne azamet, o rıe heybet Sahıcısı ne demek, bundan daha sahıcısı olabılemez ne mumkun Evet, gerçek bır fuze üe karşüaşüm en sonunda Uzulmelı mıyım, sevmmeh mıyım, korkmah mıyım (zaten korktum da) büınmez Bella de hepsı buden Artü< ıyı kotu meşhuı olmuş Umranıye'nın orta yerınde bu adet fuze konuşlanmış Tam meydamn ortasına Herhalde Umranıye'nın adı çücalı berı fazla onemsendık zaar Belkı de savaşta ük korunacak yore üan edümıstır bu guzıde semt Hanı yangında ük kurtarüacak eşya mısalı, rahayet kıymetımız büınır ol du Heyhat1 Bu ışte bır garıplık de yok yana NTSB, pek çok uçak kazasından sonra FAA'ya Ek C'yı yenıden duzenlemesı ıçın baskıyapıyoı NTSB'ye gore donduran yag murdan başka olumsuz koşullar dd buzlanmdya yol açdbüıyoı 1980'h yıllann ortala rında Wyommg Unıversıtesı'nden Marcia Politovich, atmosferık koşuüan ınceleyen bır test uçagının 8 yüda topladıgı verüerıı uıceleyeıek, uçaklar ıçın yenı tehdıt unsur lannın bulunduğunu ortaya çıkardı nn enerjı kapasıtesının daha duşuk olmasıdır Bu nedenle kanatlann uzennde oluşan buzlan gıdermek ıçın gereklı olan sıcak hava veya elektnksel guç uretımı ıstenılen duzeyde gerçekleşmez Son olarak da bu uçakldi ustten kanatlı oldugu ıçın pılotlar kanatlann uzerınde buz bınkıp bınkmedıgını goremez Donduran yağmur tehlikesi Uçdklann uçuş koşullannı behrleyen uluslararası kılavuzun "Ek C" bolumu 19501ı yıllarda duzenlendı Anrak bazı Kazaiara karşı önlemler Roselavvn ve Monroedakı kazalardan sonra bazı turbo pervaneli uçaklann buz gıdencı lastık torbalan bıraz daha buyuruldu Ayrıca FAA bu uçaklann bazı spesıfık koşullarda uçmasını yasak ett Ayru zamanda hava tahmınlerı ıle ılgılı teknolojının da ha da gekşmesı ve uçuş elkıtaplannuı yenıden yazılması püotlann tehlıkelen onceden gorebılmelerını sağlddı FAA buzlanmayla ügıh yenı arastırmalan teşvık etme karan aldı Bu aıada Amerıkan Hava Kuvvetlen'ne aıt havada yakıt ıkmalı yapan uçaklannddn bınnı kullandrdk, ATR72'nın buz gıdencı sıstemlennın kapasıtesını olçtu Hava Kuvvetlen'nın uçagı, ATR72'nın arkasından uçarak kanatlann uzerıne ırı damlacıklar puskurttu Ve anlaşıldı kı buz gıderıcı sıstemın arkasında buzlanma oluşabılıyor Bu pek çok pılot ıçın oldukça onemlı bır haber Buzlanmayı oluşruran koşullar halıhâzırda tam olarak anlaşü mış degıl Bu koşullann saptanmasında en onemlı sorun araşünnacılann kendılerını nereye kadar tehlıkeye atacagı ıle ügüı Sonuçta pek çok didşürmanın "mzgâr tunelle ıı"ndeyapılması karan alındı Ruzgârtunellen pek çok açıdan yararlı, ancak gerçek yaşamda neler olup bıttıgını gostermesı açısından yuzde yuz başanlı degıl NA SA'nın Glenn Araştırma Meıkezı'nden Mark Potapczuk'a gore, buzlanma fizıgı kolay anlaşıhr gıbı gorunse de, kanatların uzennde donan su damlacıklan üe kanat yuzeylerı arasında karrndşık bır etküeşım soz konusu Potapczuk bu konuda şunlan soyluyor "Bu durum akışkanlar mekanıgının en zor anldşılıı konulannı alıp tek bır problemın çatısı altında toplamaya benzı yoı Aeıodınamık akışı hesaplamak zaten yeterınce zor Bu de bunun uzerıne buzu da uave ederseruz sorun ıyıce ıçınden çıkılmazhale gelıyor" Roseylavvn kazası çok sayıda araştırrrid ıçın başlangıç noktası oluşturdu Bu ta nhten sonra buzlanma konusunddkı drdştumalar, dkademık çahşma goruntusunden çıkıp, uygulama alanınd tdşındı Bu çalışmalaıdan ahnan sonuçlar havacüar ıçın olum kalım meselesı kadar onemlı Reyhan Oksay New Scıentıst, 1 Şubat 2003 Gövdenin dışındaki tehlikeler •f Polıtovıch spesıfık hava koşulldrındd kısa uçuşlann ba Türbo pervaneli uçaklar buzdan niçin zen uzun uçuşlar dan daha fazla buz daha fazla etkileniyor? topladıgını fark ettı Boeing 747 Jetlerın pek çoğu buluüann uzeAyrıca buyuk su rınde uçtuğu ıçın uçuş sırasında damlacıklannın ka çok fazla su buhan üe karşüaşnatlann uzerınde, rnazljr Jet motorları aynca bol buz gıderıcı cıhazın mıktaıda ısı ve guç urettııler ve hemen arkasmda bunlar buz gıderıcılerde kullanılıı ATR72 buza donuştugunu Turbo pervaneli uçaklar daha dutespıteth "Budamşuk yukseklıklerde uçarlar Bu ldcıklann oluşturdu yuzden çoğunlukla bulutlann ğu kaba şeküh buzıçınde yol dlırlar, bulutlann ıçmde lanmd dırencı artı buzlanma rıskı daha yuksekur Daha az guç uretuklerı ıçın de ınce buz tabakdsının yaratüğı dırence karşı koyamazlar Aynca ustten kanatlı modulleı tnde pılot kanatlann rır dıye konuşan uzerınde buzlanma oluştugunu fark edemeyebılır olumsuz koşulldrın uçaklarda guvenh uçusu tehdıt ettıgıne ıhşktn somut gostergeler gıderek onem kazdnıyor Ek C d e yer almayan bır dığer olumsuz koşul da donduıan yağmuı Bu yagmur tıpınde kuçuk yagmur damlacıklan bırleşeıek, çapı 1 mılımetreyı buldrı ddinlalaı oluşturur Bunlar agır olduklan ıçın duşmeye bdsldtlar ve sıfinn altındakı sıcaklıktakı bır tabakadan geçerken, bır uçagın soguk govdesıne degeılerse donarlar Bunlann oluşturdugu buzlanma buz çozuculerın baş ederneyecegı kadar şıddetlıdıı Bu nedenle donduran yagmura gıren pılotlaid hemen yon degışünp kaçması ogutlenıı NTSB'nm FAA'ya tavsıye bombardımanı bununla sınıılı degü 1980 yüından bu Polıtovıch. "Bu, govdenın dışmda oluşan bır duıum olduğu ıçın dıkkatlarden kolayca kaçabılıyor" dıyor Polıtovıch ve meslektaşlannın tahmını olarak olçtuğu bu su ddmlacıklannın çapı 50 ıle 500 mıkrometre arasında değışıyor Bu damlacıklar donduran yagmuru oluştu ran dcimldldiddn daha kuçuk oldugu ıçın bulutlann ıçınde uzun sureler asüı kalabüı yor Işte Roselavm'da duşen ATR72 uçagının karşı karşıya kaldıgı durumun da bu tuı bır "çi»e yağıtıuru" oldugu dusunuluyor Türbo pervaneliler niçin tehlikeli? Turbo peıvanelı uçaklar jet uçaklan na gore nıçın daha tehlikeli0 Bunun buden fazla nedenı olabüır Oncelıkle ıç hatlarda çalışan turbo per vanelı uçaklar kısa UÇUŞ SiraSHlda donmak Buz gtderidler kullamlio dahl, buz, pllot mesafeleı kat eder larm baf edemeyeceği yerkrde olufabilir. ve alçaktan uçar Buz glderklnln öttslnde blrlken Pek çok uçak, kanatm hübuzlar hava akımını kesen buz Dolayısıyla buz tum kenannda olufan buz .hatlan olufturablllr. Pllot buz lan eritmek Içln flflrlleblllr oluşan bulutlann hatlannın oluftuğunu fark etmez buzgldetMJorbalaraan ıçınde daha fazla Ise anlden kontrolu yitirebUir. kalır Uzunmenzıllı jet uçaklan ıse kotu havd koşullannın uzennde uçar Bır dığer neden de turbo pervanelıle degü Aklımdan geçenlen ben büe beğenemedım Oyle uzaktdn olmayacaktı En ıyısı yanına gıdıp bakmak Gıttım hemen Aman Hocam, meger bu bu fuze degümış Meydanm ortasına dıkümış bır bır, bır ne bıleyım ışte fuzeye benzer garıp bırşey Anıt desem anıt degıl Belkı de dnıttır, kımbılu: Belkı degü, hayu, hd yu mutlaka anıttır bu muhteşem eser Eğer bu bır fuze dnıtıysa, bulanan mantıgıma yol gosterümesı lazım Bu fu zeanıt oraya neden düalmıştu Hocarn' Gun gelecek bızım de bır fuzemız olacak ışte bu da rridketıdu dıye mı 9 Yoksa bu anıt, dosta duşmana gozdagı vermek ıçın konmuş dd olabüu Belkı de Irak'lılar gorsun de korksun dıyedır kuTÜaılır Ya da, Umranıye bıktım aıtık senden, ük hedef sen ol, ük sen kaybol, 1 dıye konmuş olmasın sakın Bu anıt oraya her ne ıçın konmuş oluısd olsun, gun gelır alehımıze delü olarak kullanüabüır tıpkı şu gunlerde ornekle nnı gordugumuz bıçımde Heyhat, şunu açüdamaktd zoıldiidcak heıkes Bu anıt nıye Umranıye'nın SONDURAK mevkıınde'" Imza Koftecı Seyfettm Umranıye 831/10