Katalog

Gönülden Bilime Ahmet Inam Gülün aslı Suha Sevuk hocamdan dınlemıştım Endonezya'da bır Budıst tapınağının gırışınde toprağa dıkılı taşlar varmış Taşları geçp, tapınağın merdıvenlerınden taşlara baktığınızda, sasırtıa bır durumla karşılaşıyormussunuz Bır uçtan baktığınızda tasların sayısı 11, dığer uçtan 13, ortada durup saydığınızda ıse 12 oluyormus Budızmı oğrenecek oğrenalere verılecek ılk dersmıs bu Baktığınız noktaya gore, gerçekle karşılaşabılıyorsunuz Elbette keyfınıze gore değıl Merdıvenın ortasından her bakışınızda 12 goruyorsunuz Bulunduğunuz ba kış noktasına gore çıkıyor sayı, canınızın ıstedığıne gore değıl Gerçeklık sızden "bağımsız" Sızden "bağımsız" gerçek, ona duruşunuza gore kendını ele verıyor Psıkolo/ıde de "boyle" sayısız deneyler vardır Orneğın aynı şekıl sıze hem tavşan hem ordek olarak gorunebılır Bakan gozun konumunun yanında, Heıdegger anlamında "varlığı" da gorulenın ortaya çıkışını etkılıyor Durusunuz, yalnız uzamsal konumunuzla ılgılı değıl, sızın tavrınızla da etkılı, gorduğu nuz uzerınde Belkı once sanatçılar, saırler anladılar, bellı gerçeklenn kavranmasmın bellı duruşlar gerektırdığını Varlıklar, sızın onlar karşısında duruşlarınıza gore, gosterıyorlar kendılerını Onumdekı bır demet gul, ona bır botanık uzmanı olarak durduğumda, yaklastığımda, kendını botanık bılımının kavramlanyla sunar bana Bır teorık fızıkçı olarak, bana, atomlardan, fotonlardan, kuarklardan oltısan bır madde olarak verır kendını Bır ressama, bır şaıre ne denlı farklı "yuzlerıyle" sunacaktır kendını Bır mıstık şaır, bılım duruşunun tumuyle dışında soyle dıyebılecektır "Gulun yoktur nıçını" Masamdakı gul ıse, o boynu bukuk ha lıyle, yıtıpgıtmıs bır dostun anılarıyla çıkacaktır karsıma Gulun bu denlı "çok yuzuyle" karsıma çkışı karşısında sasırıp, soracağım ona "Gul, gerçekte sen nesın7" "Aslında nesın7" "Ben, kım olursam, ne olursam, nerede olursam olayım, bana, değısmeyen, değışmeyecek yuzunu gosterebılır mısın7" Şu anda benım durusuma gore, gulun yanıtı soyle olacaktır "Ben senınle ortaya çıkanım Benım aslım, senın aslındır Aslım, sayısız gorunuslerımın ardında duran, senın ancak gorunus olarak kavrayabıleceğındır" Tuhafınıza gıdebılır ama, gençlığımde neden gulun aslım kavrayamıyorum dıye uykusuz geceler geçırıp, kahrol duğum gunler oldu Herhalde bılgım eksık dıye dusunurdum "Bır oğreneyım, sız gorursunuz Fızığı, bıyolo/ıyı, kımyayı, toplumla, sıyasa ıle ılgılı oğretılen, hele felsefeyı, her şeyın aslım verecek bılgıyle donatayım 1 kendımı de, çatlayın ey ınsanlar " Bu "çatlatma" hevesımden şımdı çok utamyorum Asıllar dunyasına çıktığım yolculukta Odusseus'un kurnazlığı yoktu bende, bılımın ve felsefenın uçsuz bucaksız yollannda yıtıp gıdıyordum, "mıstık kestırme yollar" bana çık "kestırme" gelıyordu Şaırın, ressamın, sınemaamn, mınyatur ya da ebru sanatçısının gulune hayran olmamak elde değıldı Behçet Hocam (Necatıgıl "Solgun bır gul oluyor dokununca" dıyordu Nerede, gulun aslım bulsam, dokununca solup gıdıyordu (Yârın yanağında bıle1) "Solmayan asılların" dunyası neredeydu ! iI VVright kardeşlerin uçağı yeniden üretildi İlk motorlu uçuşu gerçekleştirerek tarihe geçen Wright kardeşlerinin uçuşlanmn sarlanan çıft yuzeylı uçakla uçacak Ve Oueijo bu uçuşun kendısı ıçın yüzüncü yıl dönümünde, Amerikan Havaher şeyden onemlı oldugunu soy Kuvvetleri'nin tıpkısını ürettiği uçakla luyor Dunyada buyuk yankı ydraaynı yerde aynı saatte tekrarlandı... tan uçagın aslına uygun olarak ta^^^^^^^ saıldiıabılıııeiji ıçın NASA ve Ford kuruluşu taıafından dusteklenerı bır duzıne uçak muhendısı yıllaı dan b e n buyuk bır çaba saıf edıyor Rekonstruksı yon çakşmaları hıç de kolay olmaımş çuııku VVrıght kardeşleı ükırlen çalınabılır korkusuyla sadece çok gereklı aynntıları yayımlamışldidı Uçak mekanıkçısı ve pılot Ken Hyde nıck tup fotogıaf ve dığer belgelerı bulabılmek ıçın ne redeyse dunyanın yarısını dolaştıktan sorıra elde ettıgı bılgıler ışıgında sadece jubıle uçagını degü oıı cu modellerını ve hatta kullaııüan diaçldn bıle tıpa tıp tdsarlamaya başardı Wrıght kaıdeşleı m neler yaptıklaımı tum ayrıntılanyla ogrenmek ıstedım' dı yor Hyde Bir "güV'u nasıl görürsünüz? Gül'ün kaç gülü var ona göre, sıze göre? I Arısto fızığınde gunes, bır gezegendı Newton fızığınde bır yıldız Arısto fızığımn egemen olduğu yuzyıllar boyunca, evrenı hep bu çerçeve ıçınde goruyordu ınsanlar Gerçı Sisamlı Aristarkhos, gunesı yıne evrenın merkezınde gormeyı denıyordu, ama oğretısının bu çerçeve, bu paradıgma ıçınde kabul gorme sansı yoktu Bellı bır konumdan, bellı bır "yerden", bellı bıranlam çerçevesı, bellı bırkuramla (teorıyle) bakıyorduk Baska bır bakıs yolumuz yoktu Kendı bakısımızın dısına çıkıp nasıl bakıyoruz dıye bakamıyorduk "Mutlak"ı bu anlamda gorme şansımız yoktu Şımdılık, bu kuvantum, bu ozel ve genel gorecelık kuramlarıyla "boyle", "bu kadar" goruyorduk Ama guzel olan, heyecanlı olan, ınsanı ınsan kılan saygınlıkta olan buydu "Bu kadar"da kalmıyor, bu kadarı aşabılıyor, oteleyebılıyorduk Artık uykularım kaçmıyor Insana, ınsanın bılımıne, sanatına, (elsefesıne guvenıyorum Benı gulun aslına goturmeyecekler Yolculuğa çıkaracaklar Bu yolculukta aynı gulun(7) duşunemedığım kadar çok yuzuyle, gorunuşuyle, boyutuyla karşılaşacağım "Sağol" dıyeceğım varlığa, bana, " "aslım" gostermedın Ama o kadar zengın, o kadar dolu guller gosterdın kı, aslım gormuş kadar oldum " Onumde duran, olanca canlılığı ıçındekı gul, gulun aslı değıl Asıl olanın bana yolladığı gul Tesekkur ederım 874/2 nsanJığın motorlu ılk uçuşunu 17 Aralık 2003 tarıhınde Wnght Kardeşler gerçek leştırmıştı Şımdı bu u<,u^urı lıpkısı aynı ta rıhte gerçekleştırılecektı Ameııkan Hava Yolldrıııda 20 yıldır pılotluk yapan Terry Oueijo uç meslektaşıyla bırlıkte uçrrıayı yeniden oqrendı Dort pıofesyonel pılot 1953 yüında ılk kez ses hızmm ıkı katıyla uçmayı başarabılen efeanevı test pılotu Scott Crossfield taıafından egıtıldıler Pılotlar bu sımulator uzerınde çaİLşma hayat ları boyunca duşlermde bıle gormedıklerı uçuş manevrdlan uzerınde çalışırken uçagı uçuş kabınınde dumen kıvırmdk yerme harekeüı bır govde nın uzerıne yuzustu yatarak guçlu kalça hareketle rıyle yonlendırmeye çalıştılar Tıpkı VVright kardcş ler gıbı1 Ve eğer şansı yaver gıttıyse (dergımi7 uçuştan once baslaya veıüdı) Oueijo ınsanlık tarıhının ılk motoılu uçu^unu bu şekılde yeniden yaşata cak Eski bisikletçi Uçan kutuya' olan sevgısı nedenıyle onu araştırmayı kendıne gorev edınen Hyde kardeşle rın yaşam oykulerını en az kendısınınkı kadar ıyı bılıyor VVright kardeşleı rakıplerı tarafindan aşıla bılme korkusuyla sadece doıt yü ıçınde modern uçuşla ılgı tum temel gereksınımlerı keşfetınışler Sonuçta VVright kaıdeşleı son derece yaratı cıydılar ve henuz ogrencılık donemleı uıde gazete katlarna makınesı ve bır de baskı rnakınesı gelıştır dıkten sonra da bısıklet pıyasdfaina el dtmışlardı Bısıklet uretımı ve onarımı sayesınde boylece hayallerındekı araç ıçuı gereklı parayı topladılar Uçuş deneyımı başarısızlıkla sonuçlandn Alman Otto Lilienthal gıbı aynı duruma duşmemek ıçuı de sıstemaük bır yol ızleyerek lakıplerının tum ya yımlanmış çalışmalannı ınceledıkten soma da ın Tıpkısı üretildi Wilbur ve Orville Wright kaıdeşleı 17 Aralık 1903 guııu saat 10 34 te bırkaç sanıyelık o unlu uçuşlarını geıçekleşuımışleıdı VVright kar deşleı 12 sanıye ıçınde 36m kadar uçtuktan soma uzeıı bezle gerüı ahşap uçaklarıyla Kuzey Caroh na dakı Kıtty I Iawk kumsalırıa ındıleı Ameı ıkalı rnelaklılaı bu taııhı olayı bır yuzyıl sonra aynı saatte tekraılamak ı^m hazııldrnyorlar Kıtty Hawk kumsalındakı fuıal gununde ışte bu doıt pılotlaıdan bırı orıjınalıne uygun olarak ta