Katalog

umhunyet BîLİM TEKNİK Dev kalamarlara seks tuzağı Dev kalamarlar genelde öldükten sonra ya da balinalorın karınlarında karaya vuruyordu. Kafadanbacaklıları doğal yaşam alanlarında görüntüleme çabaları bugüne değin hep başarısızlıkla sonuçlandı. Bilim adamları şimdi kalamarlara seks tuzağıyla yaklaşmaya çalışacaklar. G eçtiğimiz yılın Nisan ayında ilk kez araştırma objesiyle karşı karşıya gelen Ulusal Su ve Atmosfer Araştırmaları Enstitusu deniz biyologu Steve O'Shea, ister istemez urkmuştu. Antarktikteki Ross denizinde yakalanan beş metre uzunluğundaki Familie Cranchiidae, kalamarı, sivri kıskaçlı kavrayıcı kolları ve bıçak keskinliğinde gagasıyla gerçekten de korkunçtu. Tum dunyada buyuk ilgi goren bulgu, araştırmacıyı iyice heveslendirmiş olmalı ki şimdi çok daha buyuk bir turu araştırmak için kollarını sıvadı Birçok efsaneye konu olan dunyanın en buyuk omurgasız canlısı Architeuthis dux, tahminlere gore 20m kadar buyuyerek 250 kiloya kadar gelebiliyor. O'Shea şimdi bugune dek hiç kimsenin başaramadığını gerçekleştirmeyi hedefliyor: Bilim adamı dev kalamarı doğal yaşam alanında filme alacak. Dev kalamarların çiftleşmek için yılda bir kez Yeni Zelanda'nın belli bir bolgesinde toplandıklannı tahmin eden araştırmacı, ay rıca dişilerin eş bulabilmek için murekkepbalıkları gibi cinselliği uyaran bir madde salgıladığını sanıyor. O'Shea şimdi ozel bir soğutucu içinde sakladiğı kalamar yumur talarını pure haline getirerek denize dokecek ve kamerasıyla kalamarları bekleyecek. Eğer kalamarlar gerçekten de bu maddeye yaklaşacak olurlarsa kameralar hayvanların gurultüleriyle etkinleşecek. Dev kalamarların cinsel deneyimleri bugune değin elde edilen verilere gore hayvanlar dunyasındaki en ilginç çiftleşme olarak bilinmekte ilk kez döllenmiş bir dişi bulunduğunda, araştırmacılar hayvanın kollarındaki çok sayıda delikten sperma kuyruğunun sarktığını fark etmişlerdi. Ayrıca erkek dev kalamarlar da oldukça buyuk bir cinsel organa sahipler. Oysa diğer kalamar turleri "sperma paketlerini" kavrayıcı kollarıyla dişiye aktarırlar. Biyologlar erkek dev kalamarların spermalarını di şinin derisine aşıladıklarını tahmin ediyorlar. "Kalamar çifti gagalarıyla birbirine kenetlendikten sonra erkek kalamar penisini iğne gibi kullanarak spermasını dişinin kollarına aşılıyor" diyor O'Shea. Dişi kalamar ise yumurta atmaya hazır olana dek spermayı derisinin altında sakhyor. Yumurta atma zamanı geldiğinde dişi kalamar dev bir yumurtayı jelatinimsi bir maddeyle dışarı atıyor. Spermanın dışarı çıkabilmesi için bundan sonra derisi çuruyor ya da dişi, derisini gagası veyahut da dokunaçlarıyla açıyor diye tahmin ediyor araştırmacı. Dev kalamarlar yaklaşık olarak 5001500m derinlikteki karanhk, soğuk ve yuksek basınçlı sularda yaşadıkları için goruntulenmeleri mumkun olmamıştı. Bu nedenle de deniz biyologlarımn kalamarlar davranışları hakkındaki bilgi leri sadece tahminlere dayanır. Mesela Avustralya'daki Victoria Muzesi deniz biyologu Mark Norman'a gore Architeuthis dux, suda asılı kalarak avlanıyor. Bu amaçta da idrarındaki bir kimyasaldan elde ettiği amonyak çozeltisini kaslarında bulunan kuçuk kesecik lerde depolamakta. Amonyağın yoğunluğu suya gore daha duşuk olduğu için de kalamarların suda salınmalarına izin vermekte. Iki kavrayıcı kolundaki sivri kıskaçlarıyla avlarını korkutan on kollu kalamarlar, kendileri de zaman zaman av durumuna duşebiliyorlar. Mesela tahminlere gore amber balığımn besin kaynağı %3040 oranında kafadanbacaklılarından oluşur. Bu bilgi de araştırmacıları dev kalamarları gorüntuleme fikrine goturmuştu. Dev kalamarları en azından yaşamlarının son anlarında goruntüleyebilmeyi uman araştırmacılar, amber balığımn kafasına kameralar yerleştirdiyseler de korkan balinalardan başka bir şey yakalayamamışlardı. 864/16