Katalog

guncel tıp gın kımya bolumlerı ya da ıktısat veya mşddt mu hendıslıgı bolurrüerını ogretım uyesı başına yayın sayüarı u?ennden karşüaştumaya başlaısak bugunku duruma gore bLr haylı mesafe almış olaca giZ Nıtekım geçtıguruz aylarda Prof Dı Derın Orhun üe Prof Dr Hasan Saygın m bu dergıde yayımlaııaıı çalışmdlarında onde gelen beş unı versıtede temel bılımleı ve muhendıslık aldnında ogretım uyesı başına duşen uluslararası yayın sa yıları karşüaştırümaktaydı (bkz Orhun ve Sayguı 2003) Bılım dlanldrı yelpazesı ıçıne bıı yarı dan tıp bılımJerı ote yandan da sosyal ve beşerı !•*«• 2 Ofrttim Uyni tmfina ftiM Ulmlmrarmu Vmym imphtn 1999 2001 Ortmtmmmu telerımızın sozunu ettıgımız uç bılım alanmdakı yayın perfoımansmı her bılım alanı ıçın o alanda kı yayın sayısını aynı alandakı ogretım uyesı sayısma bolerek olçmeye çalıştık Daha dıkkatlı bu çalışma ıçın üende heı bılım dlanında gorev ya pan ogretım uyelerının yaptıklan yayınların sayı sını bır başka deyışle adresı o bılım alamnddkı bolum veya fakulteler olan yayınların sayısım ay nı alandakı ogretım uyesı sayısma bolmek daha dogru oldcaktır (Bakınız tablo 2) Tablo 2 de bu ozet çdlışmanın sonuçlannı sunuyoruz Bu tabloda yer alan uruversıtelerın Turkıye sıralamasında en onde geldıklennı ıddıa etmıyoru7 Çunku çaJışmamız tum unıversıtelerı kapsamıyor Ancak tablodan uç bılım alanındakı oı tala ma yayın sayılarının çok faıkü oldugu açıkça go rulmektedır Tıp bıümlerı alanındakı ortalama ya yın sayüan dığer ıkı aldndaıı yuksektır Sosyal ve beşerı büımler alanındakı ortalama yayın sayüa nnın ıse dıger ulkelerde oldugu gıbı ve yukanda degındıgımız nedenlerle Turkıye de de dığer ıkı alana kıyasla daha duşuk oldugu gorulmektedır Bu durumda unıversıte olçegındekı ogıe tım uyesı başına yayın sayüannın aıtık anldmlı bır gosteıge olmadıgı anlaşıimaktadır O halde bu sayfalarda yayımlanan yazılardd' en verımlı ogre tım uyesı falanca unıversıtelı" turunden sonuçları ve başlıkları artık gerıde buakmdmı? geretayor Temennımız yayın performansmı alt buurı ler bazuıda olçmeye çdlışan yaklaşımlann çeşıt lenmesı bu konuda yapılan daha dıkkatlı ve daha mce çalışmalann sayılarının onumuzdekı donem de artmasıdır Prof Dr. Sevket Pamuk Bogazıçı Unıversıtesı ogretım uyesı ve TUBA Ash Uyesı A Denkel Ç Kagıtçıba^ı N K Pak ve Ş Pamuk Turkıye de Sosyal Bılımleı m Uluildrarası Yayın Perfor mansı' Turkıye Büımler Akadcmısı Yayınlan 1999 D Orhun ve H Saygın Boş Unıversılerun Karşı Idşürılması Fen VP Muhendıslık yayınlan 2001 (~um tıuııyet Bılım ve Teknık 23 At^ustos 2003 POZİTRON EMİSYON TOMOGRAFİSİ (PET) Dr Mustafa Çetiner 1895 yılının 8 kasım gunu, tıp dunyası ıçın yenı bır donemın başlangıa sayılmalıdır Elektrığın vakum tuplerınden geçışı uzerıne bır dızı deney yapan unlu Alman fızıkç VVİIhelm Konrad Roentgen, tesadufen o akşam elektnğın akım tubunden geçerken platınosıyanıt kaplı mukavva levhada parlak bır ifik oluşturduğunu farkettı Dr Roentgen, bu ışığa bılınmeyen yapm nedenıyle X ışını adını verdı Izleyen sureçte, tup ıle levha arasına elını yerleştırdığınde levha uzerınde elın kemık dokusunun goruntusunu elde etmeyı başardı Coruntuleme yontemlenndekı baş dondurucu gelışmelerın son halkalarından bırı fbrodeoksıglukoz pozıtronemısyon tomografısı(PET)'dır PET, vucuda verılen ve pozıtron yayan radyoaktıf elementlerın vucutta dağılımını gosteren tomografık bır nukleer tıp goruntuleme yontemıdır Pozıtron yayınlayıa olarak genellıkle "Flor18 ıle ifaretlı florodeoksıglukoz (F18FDG)" seçılmektedır F18FDG'nın yapısında bulunan glukozun dokularca kullanılıyor olması teknığın temelını oluşturmaktadır Dokulann glukozu kullanabılme yeteneklenne bağlı olarak bır kıtlenın malıgn (kotu huylu) tumor veya benıgn (lyı huylu) tumor ayırımının yapılması bu yontem ıle mumkun olabılmektedır Dokunun glukozu kullanabılme ozellığı sayesınde doku canlılığı hakkında da fıkır edınılebılmektedır A:TıpBilimleri Hacettepe Unıversıtesı Ankaıa Unıversıtesı Gazı Unıversıtesı Dokuz Eylul Unıv 180 1 04 0 81 0 54 B : Temel Bilimler ve Mükendislik Bılkent Unıversıtesı 142 Bogazıçı Uruversıtesı 0 80 0 75 ODTU ITU 0 64 Hacettepe Unıversıtesı 0 48 C : Sosyal ve Beçeri Bilimler Bılkent Unıversıtesı 0 52 Boğazıçı Unıversıtesı 0 20 Hdcettepe Unıversıtesı 0 14 ODTU 0 25 Ankara Unıversıtesı 0 05 büımler eklendığınde ogretım uyesı başına yayın sayılarında unıversıteler arası farklıbklaı daha da buyumektedır Bıı ılk adım olarak onde gelen urııversı Hangi durumlarda kullanılıyor? Cerrahpasa Tıp Fakultesı, Nukleer Tıp Ana Bılım Dalı ogretım uyesı Prof Dr Kerim Sonmezoğlu, bu yontem sayesınde hastalıkların vucutta erken donemde oluşturduğu bıyolo/ık ve ışlevsel değışıklıklerı gormemızın olası hale geldığını belırtmektedır Ustelık bu yontem bır ıncelemede tum vucudu goruntulemektedır FDCPET ıle elde edılen dokunun metabolık ışlevıne aıt bılgılen, bılgısayarlı tomografı veya manyetık rezonansın sunduğu yapısal bulgular ıle bırleştırdığımız 7aman bır çok hastalıkta ve ozellıkle de kanserlerde çok etkın tanısal yaklaşımlar sağlayabıldığımızı belırten Dr Sonmezoğlu, bu yontemın en sık kullanıldığı durumları şoyle sıralamaktadır 1 Vucut ıçerısınde tespıt edılen bır tumorde lyı huylu kotu huylu ayırımının yapılması 2 Tanısı konmus habıs tumorlerde tumor yaygınlığının ve olası metas tazlarının belırlenmesı (evreleme) 3 Tedavıye kanserın verdığı yanıtın belırlenmesı ve ızlenmesı 4 Tedavıden sonra sıklıkla karsılasılan bakıye kıtlelerde canlı tumor hucresmın varlığının tesbıtı 5 Ilk tedavı sonrası takıpte olu şabılecek nukslerın ve metastazlann erken donemde belırlenmesı FDCPET goruntuleme yontemıne ozellıkle akağer, kalın bağırsak, lenf bezı, alt (melanom), basboyun, meme, tıroıd ve yumurtalık kanserlennde gereksınım duyulmaktadır Üç küçük domuzcuğun hazin sonu K lonlanan hay vdiüaıda bugu nedekçokfaık lı hastalıkldr gonüdu Ne var kı sorurüar onceden tahmm edüeıruyordu ve farklı organları tehdıt edıyordu Ancak Con nectıcut Unıversıte sı nden Xiangzhong "Jerry" Yang ve ekıbuıuı uyguladıgı yenı bu teknüde klorüdnan domuzlaruı kalp sorunu yaşadüdarını goruluyor Hayvanldr olunceye kadar 6 aylık ıken herhdngı bır saglık soruıüaıı yokmuş gıbı duruyordu Gerçekten de Yang ın ekıbı domuzlaruı genel sağukuk durumla rıyla ügüı son derece olumlu bu" rapor hazırlamış lardı ve bu raporu Bıology of Reproductıon ısurüı dergıde bu ay yayınlamayı planlıyorlardı Uç domuzun klonlanmasuıda kullanüdn dışı domu/ halâ ydşıyor ve herhangı bır kalp damaı hastalıgı bulunmuyoı Dolayısıyla bu dışı domuzun uç kuçuk domuza hastalüdı bu: kalp mıras buakmış olma olasüıgı çok duşuk Hayvanlann uçu de farklı domuzların rahnunde gelıştıgı ıçuı hamılelık donemmde herhdngı bu komplıkasyon üe karşı karşıya kalmış olma olasüıgı da yok Dolayısıyla Yang olum nedeıuıu dogrudan dogruya klonlama teknıgme baglıyor Genel olarok kloıüanid sudsındd verıcıden (donor) dluıan bır hucre genetık materyalı ayık lanmış bır yumurta üe buleştırüır Yumurtadakı proteırüeruı donor hucresmın ıçuıdekı genlerı yeruden prog ramladıgı duşurıuluyor Dolayısıyla yumurta embrtyo olarak jelışımıru suıduıuyor Anrak donor ve yumurtayı klasık yon temlerle bırleştırmek yerıne (klasık yontemde donor hucre rıın çekudegı yumurtdyd enjekle edüıyordu) Yang uı ekıbı tum donor hucresını yumurtaya enjekte ettı Yang bu yontemın hem kolay hem de etküı oldugunu duşunuyordu Bu teknık üe 4 domuz yavrusu elde eden ekıp teknıgın başansından emındı Yavnüardan bırının dogumdan 3 gun sonra enfeksıyondan olmesı ekıbı şaşurtmadı çunku bu tur olumler klonlanmış hayvanlar arasında sü< lıkla gorulen bır durumdu Ancak daha sonra ge rıye kalan yavrular da olunce e h p tuhaf bır dut urrüd kdrşı karşıya oldugunu fark ettı 'Burada umut verıcı nokta dıger klonlama ışlemlennden farklı olarak bu teknıkte aynı sorunun her sefeı mde tekrar tekrdr ortaya çıkması dı ye konuşan Yang Dolayısıyla sorunun ne oldugunu tespıt edıp çozum uretme şansuruz yuksek dıyor Şu anda ekıp klonlardan alınan dokuyu ıncehyeıek kalbm gekşunı ve ışleyışıyle ügüı genle ruı uyguldndn teknıkten etküenıp etküenmedıgını araştırıyor New Scıentıst 6 Eylul 2003 BT'ye üstun Prof Dr Kerim Sonmezoğlu, PET'ın lenfomalardakı lenf bezlerının hastalık tutulumunun gostenlmesınde klasık bılgısayarlı tomografıye ustun oldugunu belırtmektedır Yapılan araştırmalarda, lenfomalı hastalarda PET uygulanımı ıle klınık evrelemenın %21 oranında değıştığı bıldırılmektedır PET, tomografı ıle tutulum ızlenmeyen lenf bezı bolgelerınde aslında hastalık tutulumu olabıleceğını ortaya koyabılır Bırıncı veya ıkına kur kemoterapı sonrası lenf bezı FDC tutulum yoğun luğunda başlangıca gore azalma olması, ozellıkle yuksek derecelı Hodgkın dısı lenfomada tedavıye yanıt alınacağının bır gostergesı kabul edılmektedır Tedavı sonrası anormal FDC tutulumunun devam etmesı rezıduel veya nuks hastalık varlığına ısaret eder PET'ın bır dığer avanta/ı ıse tedavı sonrası olusan ve tumor dokusu yerıne geçen bağ dokusu ıle rezıdu (bakıye) tumor dokusunun aymmına yardımcı olmasıdır FDC yapısındakı glukoz, bağ dokusu tarafından tutulmamakta, oysa kı tumor dokusu tarafından hucre ıçıne alınmaktadır Dolayısı ıle tomografıde varlığı saptanan kıtlenın canlı tumor dokusu veya bağ dokusu olduğunun ayırımı PET ıle mumkun olabılmektedır Lenf bezı tutulumunun gostenlmesınde bu derece hassas olan yontemın, karaağer, dalak ve kemık ılığı tutulumu varlığının gosterılmesınde dığer goruntuleme yontemlerıne ustunluğu tartışmalıdır Yontemın en buyuk dezavanta/ı pahalı olması ve ancak donanımı lyı sınıriı sayıdakı merkezlerde uygulanabılıyor olmasıdır PET, elbette onkolo/ıde kullanılan dığer standart goruntuleme yontemlerının değennı azaltmamıs, ancak tanıda klınısyen ve hastalara yenı olanaklar sunabılmıs bır tanı yontemıdır mcetıner@ıxır com 864/11