Katalog

Zümrütten Akisler Yaşlanma ile ilgili araştıımalara destek Savunmasız kostebekfare bılım ınsan larırun uzun yaşamarun gızleıını daha ıyı kavramalarına yaıdımcı oldbılır Bu hdyvanın boyutu Gerbülus ddlı kemırgen denlı ufacık olmasına karşın 2G yüı aşkm bır sure yaşayabı lıyor Cornell Unıversıtesı uzmanlarından Paul Sherman hayvanlar alemmde Heterocephalus glaber adıyla bıürıen kostebekfdrelerı draştırdı KostPbek fareler topragın altındakı oyuklarda buyuk kolonıleı halınde yaşar Zdman zaman yılanldrın saldınsına uğrayan bu canlılar yuvalarıru elbırkgıyle korur. Bu nedenle çogu uzun ve rahat bır yaşam surer Dıken kabuk ya da uçma yetenegı gıbı kırnı sdvunnid duzenekleı ı oldrı hayvdiı turlerı de aynı boyuttakı otekı turlerdpn çok daha uzun bır surc yaşı yor Idaho Umversıtesı evrımsel dırımbdım uzmanlanndan Donna Holmes, carüının koruyucu duzenek leıe sahıp olması duı umunda bedenının de uzun sure dayanacak bıçımde evnlmesı gerektıgıne dıkkat çekıyor Kostebekfarp kolonısınm krahçpsı yırmı yaşlaıma dek yılda 100 kadar yavru doguıabılıyor Bu cdnlı turu gpç yaşlarma dpk urpmeyı surdurebılıyorsa cvrımın do uzun yaşamddn yana ölması gerekıyoı Yem yavrular dogurma olasılıgı soz konusu oldugun dd bır yıl daha yasanidk bellı çıkarları dd beraberın dp gptınyor Holmps kostpbekfarenın dayanıklılıgını kımı başka etmenlerın de belırleyebılecegıne ınanıyor Soz gelımı metabolızmanın yavaş çalısmasının oksıjenın hucrelere verdığı zdian azaltabüecegını du şunuyor vp bu canlınm gerçekten olaganustu' yaşam suresının ınsanlarda yaşlanma surecırun yavaşlatılma sına ışık tutabılece<5ını one suruyor , A.M. Celal Şengör Coğrafya cahili Osmanlı'nın Ortadoğu politikası Geçenlerde Cumhunyet'te (75 yıl, sayı 28215, 6 Ocak 2003, s. 20) Atilla llhan Bey "Ortadoğu'yla kus muyuz?.." başlıklı yazısında Osmanlı'nın ortadoğu pol'ıtikasından bahsederek Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferının esas maksadının Portekız'in Hınt Okyanus'undakı yayılmasınınpnune geçmek olduğunu iddia ed'ryor. Tarihçi olmadığım için bu iddiahh aoğruluğunu kontroldan acızım. Ancak bıldığım bır şey varsa, Osmanlı'nın Atıllâ Bey'in bahsettiği politikayı, hanı duşunmuş olsa bile, surdürmek içın gereklı bılimsel alt yapıya sahıp olmadığıdır. Nıçın mı? Yavuz, 1517'de Mısır'ı alınca, Iskenderiye'de donanmayı teftışı sırasında kendisıne takdim edilen Piri Reis 'ten harıtasını almıstır. Bilındığı gıbı bu haritanın yıllar sonra Atatürk'un Topkapı Saraymda yaptırttığı temızlik ve tertip çalışmalannda Adolf Deismann tarafından keşfine kadar (sonra yapılan incelemeler esnasında uzerınde meyva yenmis olduğunun tesbiti dışında) basına gelenler meçhuldur. 1770 yılında Çeşme'de basımıza gelen felâket, bu hantanın varlığından o zamankı Osmanlı vuzerasının haberdar olmadığım gostenyor (olsaydı Akdenız'ı kapalt denız zannetmezlerdı) Pıri, mâlum, 1528'de birharıta daha yapmıstır Elimizde minik bır parçası kalan bu hantanın da basına gelenler bılgımız dısındadır Pıri'nin Kanunî Sultan Süleyman emrıyle basının vurulması, Atillâ Bey'in yazdığı gibı, askeri bir başansızlık veya zavallı Pirî'nın korkaklığı sonucu değıldır Basra Vâlisi Kubat Paşa'nın Portekizlılerden rusvet alındığı dedıkodulan nedeniyledir. Ancak Osmanlı'nın o yıllarda dunyaya bakışını en guzel gosteren belge hiç süphesiz, Atilla Bey'in yazısında bahsettiği Seydi Ali Reis'in Mıratul Memâlik adlı kitapçığıdır (SeydîAli Reis, tarihsiz, Mir'atül Memalik, (yayıOsmanlı'yı Hint ma hazırayan Necdet Akyıldız )• Tertuman 1001 Temel Eser, Kervan Kitapçılık, Okyanusunda Istanbul, 175 ss.). 1557 Aralık ayında yalnızca Portekız bitirildiğini bildiğimız bu kitap, Osmanlı donanması Amıralı'nın Hındistan'dan Edırne'ye kara yoluyla gelene kadar yaptığı yolculutepelemedi; doğa ğun seyahatnâmesıdır. Buyuk bır fırtınada aynı işi yaptı. nın kendilenni guney Arap yanmadası Çünkü Osmanlı ne açklarından Hındıstan'ın Gu/arat sahılPortekiz'ı ne de lerine vurmasından sonra, Osmanlı denızalen kara yoluyla ulkelerıne donmusdoğayı tanıyordu lerdır Geçılen yerler, dunyanın en buyuk dağ sıstemlerini, onemli çollerı, Hınt ve Iran kulturunün en onemli merkezlerini kateder. Buralarda Osmanlı ulkesınden bılinmeyen bitki ve hayvanlar vardır. Bilhassa Orta ve Doğu Asya ıle hareketlı bır alışverişın bulunduğu yerlerdir. Heyhât! Osmanlı amırali bunlann hıçbırinı gormemıştır Gordukleri, sultanlann saraylan, kendılerıne venlen zıyafetler, giydirilen hıl'atlar ve soylenilen şiirlerden ibarettir. Içinden geçtığı, dunyanın en buyuk dağ sıstemınden haberdar gorunmeyen amiral, Çağatayca şiirleri toplamayı ıse ihmal elmemıştir. Sanırsınız kı yola gozlen kapalı çıkan Seydi All Reis, konaklama yerlerinde goz ve kulaklannı açmış, yola çkınca bunlan tekrar kapatmıştır Zaten dunyadan haberdar olup bır nebze coğrafya bılseydi kadırgalardan (yanı buyucek sandallardan1) oluşan hafif donanmayla Hınt Okyanusuna açılmak safdillığinigostermezdı Osmanlı'yı Hınt Okyanusunda yalnızca Portekız donanması tepelemedı, doğa da aynı isı yaptı. Çunku Osmanlı ne Portekiz'ı ne de doğayı tanıyordu Seydi Alı Reıs'ın aklına geçtığı ulkelerın bitkilennı, hayvanlannı, t'ıcaret yaşamını, Osmanlı Imparatorluğunun buralardan edmebıleceğı yararları kaydetmek, bunlar uzerınde duşunmek gelmemıştır. Çunku kulturu, tahsıli ve gorgusu buna elverisli değildi. Halbuki aynı tarihte Portekizliler ve Ispanyollar dunyanın dort bucağında bılgı toplamakla, yenı kesfettikleri yerlerin bitkilennı, hayvanlarını, madenlerinı, yersekillerini, insanlarını ve ekonomısını anlatan alt alt coğrafya kıtaplan yazmakla mesgulduler Piri ve Seydi Ali reıslerin yasadığı Osmanlı'nın en şaaşaalı yuzyılı olan 16. yuzyılda, koca ımparatorluk topu topu 48 coğrafya esen uretebılmıştir (bkz Ihsanoğlu ve diğ., 2000, Osmanlı Coğrafya Uteraturu Tarihı, IRCICA, Istanbul; aynca bkz. Şengor, A M. C., 1999, Zumrutnâme, Yapı Kredi Kultur Sanat Yayınları, Istanbul, s. 65). Atıllâ Bey'in pek haklı olarak yana yakıla sikâyet ettiği guncel cehaletımız, ne yazık ki Osmanlı doneminde de aynıydı, hattâ belkı daha da fazlaydı. Yavuz hayatta olaydı, şimdıki idarecilerimizden daha bılgıli olur muydu, bilemeyeceğim! Ama her ne olursa olsun, geçmisten bırısını çağıracaksak ben bılım kavramına sahıp olduğundan suphe etmedığim Atatürk'ü tercih ederim. 82775 EN BASIT CENETIK DIL A B D'lı bılım ınsdnlaıı oldsı en basıt genetık dılı oluşturdu Tıph Mors ve ıkılı şıfre gıbı bu dıl de yalnızca ıkı harften oluşuyor Genetık dılı gelıştııen Scrıpps Araştırma Enstıtusu'nden John Reader ve Gerald Joyce basıtleş tırılmıs genetık dızgenın Dunya'nın ük evrelerındekı kımyasal yapı ıçınden yaşamın nasıl ortdya çık tıgı konusuna ışık tutabılecegıne manıyor Yaşamın temel taşları sayüan RNA VP DNA gunumuzde noı mal olarak dort harflı bır molpkulpr alfabeden oluşur adenıne (A) gudnıne (G) cytosıne (C) ıle DNA'da thymıne (T) RNA'da uidcıl (U) DNA'ddla her bır gen A'lar G'lcr C'leı ve T'leıden oluşan bir dızgedır Ne var kı Rpader ve Joyce bu tdbdnldrın Dunya'nın ük evrelerındekı kımyasal un suılaıdan uıetümeleımın hıç de kolay olmadıgına bu nedenle kopyalama ve katalız gıbı yaşamın kımı temel kımyasal sureçlerını yerıne getırebılen molekullerın oluşumunda bunların muhtemelen hazır da olmadık lannd dıkkat çekıyoılaı Ikı tabanh ddha basıt bır molekulun bu sureç te ddhd etkm oldbüecegını one suren araştırmacüaı ıkı haıflı bır ııbozım bdşkabır molekulun kendısıne ıhş mesıne olanak tanıydn bır molekul urettıler Beyne yerleştirilen kök hucrelere destek vin va dâ omurilıuine yer Ping Wu teinden oluşan b:ı bıiesirru beiı ü iâlanrda ormırilik v< can alıcı Du atıem :a$iy«ın tounerjuc" tutünun d e yer aldv> • • '"• ^ ^ ; ?nnr dö' •• j:usuvor. îlkizlen.: :'.: ı\<::: resi lürlenno dönüştuklerini gnstenyor Bükülgen zerrinler Duke Unıversıtesı bıyomekanık uzmanlanndan Steven Vogel bukulgenlık açısından şampıyonlugu elden bırakmadıklan ıçın zerrınlerm şaırlerın dıkkatını çektıgıne ınaruyor Bıtkıler aşın bır bukulgenlığe sahıp olsalar, asla dık duramazlaıdı Bu yuzden, bukulmek yerıne donmeyı yeğlerler Yapraklarm bırçoğunda bukulgen, ınce sapla bulunur Boylece, ruzgar uzerle rınden suzulup geçer Zerrınlerde saplann uçgen bıçımınde olması bu çıçeklerın ruzgâra sırtlannı vermelerıne ve kınlmadan ayakta durmalanna olanak tanır Bu da onlann, lale gıbı çıçeklere kıyasla, çok daha fazla salınmalanna neden olur Uzun ve ınce yapılı canhlann brrçogu bukulmeye yatkm bır yapıya sahıptır Tuylerın ana eksenınde bukulrneye olanak tanıyan bır yıv bulunur Bocek kanatları çırpıldıgında bukulur Muhendısler kopru ya da gokdelenlerınm donmelerını ıstemezler, ama kımı zamdn kazara da olsa bu duruma tanık olunur Boston'ufı onde gelen bınalarından bırı olan John Hancock bınası dar kenar ları boyunca ıkı yıvm uzandıgı, cam ve çelıkjen oluşan ınce bir yapıdır Mimarlann ovgusunu kazanan bu bmanın ozellıklerı tıpkı tuylerdekı yıvler gıbı ıslev gorerek, gokdelenın sert ruzgârlarda donmesıne neden olur Vogel mıde bulandıran bu devınımm engellenmesı amacıyla, bınanın en ust kaüna sonradan 300 tonluk ıkı blok yerleştıren muhendıslerın zerrınlerden haberdar olmadıklanna dückal çekıyor