Katalog

I*. Universitelerimizin sıralamalannda bilimsel ölçütler ır sure once basında unıversıtelerın büım karnesı bdşlıgı ıle bır değerlendırme ya zısı (1) yer aldı Degerlendırme esas ıtıbdrı ıle 2001 yüında uluslararası bılımsel atıf en dekslerınde taranan dcrgılerde yayırüanmış ma kdlelerın unıversıtelerımız arasında dagıhmına dayanıyor Yazıda o donem ıçın oğretım uyesı ba şına duşen büımsel makale sayısı hesaplanmak suretıyle unıversıtelerımız bır sıralamaya tâbı tutu luyor Medyamı? yuksek ogreümı ılgüendıren konulara VP unıversıteleı ın çorunlarına çok az yer vermektedır Unıvprsıtede akademık kahte ozel lıkle ıçınde bulundugumuz koşullaıda bır gun dem maddesı deöjildır Bu ortamda unıversıtele rın akademık duzeymı ya da büımsel potansıyeh nı yansıtarak gostergcler doğal olarak qelışme mıştır Çocukları ıçın bır beçım soz konusu oldu ğunda aılelerımızm buyuk bır çogurüugu yuksek oğretım kurumlarını tamamen kulaktan dolma ve qerçek dışı bılgılerle değerlendırmeye çalışrnak ta ve çogu kez ıyı kotu koklu eskı, ozel buyuk uzak gıbı ılgısız yakıştırmalar bu sureçte etkılt olabümektedır Ouvenüır bügüere maalesef yuksek ogretı mı denetleyen ya da egılım polıtıkasıru belırlen mesınde gorevlı ve sorumlu kurumlar vasıtası ıle uldşmak mumkun değıldır Boylesıne vahım bır ılgısızlık ve bügısızlık ortamında unıversıtelerın bilimsel performansla nnın gundeme getırümesını ve ureülen uluslara rası büımsel makdleleı esas alınarak kıyaslanma sını takdırle karşılamak gerekır Gerçek ten ulusldrarası boyutta kabul gorebıle cek nıtelıkte ozgun bügı uretımı akade mık hayatta başarının pn onemlı olçutu dur Bu olçut son yıllarda TUBITAK ın ça bdları ıle ortaya çıktı ve Turkıye genelın de ızlenen bır bılunsel boyut oldu Bırkaç yıldır büım adamldrımızm büımsel ma kale sdyüarma üışkın ılgınç değerlendır melerı yayınlanıyor (2 3) Bir bölge Universltesi çöküyor Dıcle Unıversıtesı 17 bın oğrencısı olan 1974 te kurulmuş Gundogusunun en buyuk egıtım saglık odagı fakat çokuyor Eskı rektor do nemınde medreseleştırüen bu ocak duraklamadan sonra ınışe geçtı Fakat etkılı ve yetküüerm umurunda değü Tam 26 aydır kadro ılanı metnı gazetelerde yayırüanmadı bu sure ıçuıde 4 kez üan yaymlanması gerelardı YOK madem benım adayım rektor olmadı ben de yakarım bu dunyayı batarsa batsın unıversıte anlayışı ıçınde Eskı lerle el ele unıversıteyı çokertmekle meşgul Tam 185 kışı dogrudan mağdur Fakulteyı bıürmış araştu'ma gorevlısı olarak yuksek lısans yapmak ıstıyor üan verümemış Doktora yaprruş araştır ma gorevlısı yard doç olamı yor Doçentuk sınavını başar rruş atanamıyor Doçentlıkte 5 yüı doldurmuş profesorluğe başvurarruyor Yaz taülmde bu'çok og retım elemanı batı unıversıtelerıne başvurdu Kendılenne yer aradüar aynlmalar başla dı Bu unıversıte çoker (Adı bızde) B Akademık faaliyetlerin kalitesinden söz edebilmek için sağlıklı bir veri tabanı oluşturulması konusu, üniversitelere ve bilime yön veren YÖK, TÜBİTAK, TÜBA gibi kuruluşların gündeminde yer almalıdır. dığıne bdkılmaksuın toplanıyor o unıversıtedc kddrolu olarak gorev yapan toplam ogTPtım uyesı sayısına bolunerek bır büımsel paıametre taram lanıyor daha sonra da başka bır unıversıte ıçın benzeı şeküde tanımlanmış oldn aynı parametre ıle kıyaslanıyor Bu şekalde unıversıteleı arasında bır büım sıralaması yapüıyoı Bu yaklaşımla unı versıtelerın temel yapısını goz ardı edüerek elma üe armudun topldnması yanügısına duşulmekte dır Gerçekten unıversıteler saglık büımlerı (tıp) temel büımler muhendıslık mımarlık sos yal ve beşerı büımler gıbı farklı aldnlarda faalıyet surdururler Bu dlarüarın ozellıklerı akademık fd alıypt bıçımlerı ve ozellıkle ardştırma [dalıyetmın yayına donuşme duzeyı çok farklıdır Ornegın tıp alanmddkı oıtalama yayın sdyibinın matematık alanına kıyasla çok farklı oldugu büırur Bu farkı ıkı alanın bırbırlerıne karşı büımsel ustunlugu oldugu şeklmde yorumlamaktan kaçınmdk gerekır en degerlı ardştırmdcüara verüır Turkıye de TU BİTAK büım odullen ıçın temel büımler saglık bı lımlprı ve muhendıslık büımlerı alanlarında ayrı degeılendırmeler yapüıyor TUBA sosyal büırrüer alanındd büım odullen verıyor Benzer şeküde gunumuzde unıversıteler de qelışmış ulkelerde bır butun olarak değıl an cak farklı temel büım alanları ıtıbarı üe değerlen dırümekte Bu tur degerlendırmelerın en çarpıcı ornegı ABD ıçın her yü yapümakta ve yayınlan maktadırCS) Bilimsel üretim potansiyeli: Ogretım uyesı başına bır yüda uretüen büımsel makale sa yısı unıversıtenın herhangı bır aldnında büımsel faalıyetı tanımlaydn onemlı paramerrelerden bırı oldugu kabul edümelıdır Ancak bu parametre boyle bır degerlendırmede tek kıstas olmamalı Bırım büımsel yayın sayısı (büımsel makale/oqretım uypsı yü) temelde bır bırımde ya da alanda gorev yapan ogretım uyelerının ortalama bilimsel duzeyını yansıtır ancak o bırımın toplam büım potansıyplım yansıtmaz Farklı sayıdakı akademık kadrolaı soz konusu oldugunda bu duzeyın unıversıtelerın büımsel kryaslanmasında yanhş yo rumlara yol açabüecegı aşıkardır Dolayısıyla yüda uretüen toplam büımsel yayın sayısı akademık bırımlerm toplam büımsel uretım potansıyeh ıçın çok onerrüı bır gosterge olarak ayrıca değerlen dırümelıdır Üstün nitelikli öğretim ttyesi sayısı: Bu unıversıtenın herhdngı bır alanda ıfade ettığı deger o alanda barındırdıgı ustun rutehklı ogretım uyesı sayısı üe de dogrudan ügüıdır Bu tur yüdız ardştu:ıcüar adpta bır çekun merkezı oluşturarak uluslardrası unlerı üışküerı ve faalıyetlerı üe arastırıcüıgın eleştuel duşunce yaklaşımının on plana çürtıgı ve oŞrencüere yansıdjpı bir akademık ortamın ydpı taşlarını oluşturur Ustun nıtelıklı ard^tu ıcüarın tespıtı dynı olçude cıddı ve objektıf bır yaklaşımld anlamlı bır parametre olarak ele alınmdlıdır Bu tespıte esas olmak uzere ulkemızde TUBA dslı ve dbosye uyehklerı TUBİTAK ve TU BA bürm ve teşvık oduüerı kullanüabüır Bİr karga öyküsü Çalıştıgun ısyerırun onunde bulunan buyuk boş arazıde bol mıktarda martı ve karga var Cumhurıyet Büım Tekmk te okuduklarımddn sonra kargalan daha dıkkatü ızhyorum Kuçuk bır karganın hareketlen dıkkatımı çektı Ruz gâra karşı çok kuvvetlı kanat çırparak ırtfa alıyor epey bır yukseldıkten sonra kanatlarını kapatarak hızla ırtıfa kaybedıyor ve sonra aynı sevıyeye tekrar yuksebyordu Karga bunu 8 9 kez yapüktan sonra farkettım kı gagasmda bulunan bır cısımle yukselıyor onu yuksek bır noktada bırakıyor ve yere duşmeden tekrar yakalıyor du Kendı kenduıe bır oyun mu oynuyordu9 Yoksa havada yıyecek yakdlamak ıçın egı tun mı yapıyordu'5 Büınmez karga bu1 Kazım Karabaş kkarabas@vakıf bank com tr Bazı eksiklikler Bunurüa bırlıkte unıversıtelerın urettüderı büımsel yayınldrld üyılı sayısal buyukluklerı mcelemek hele bu buyuklerı unıversıtelerı büımsel drüamda sırala rridk dinau üe kullanmaya kdlkışmak çok hassas bır konudur onemlı bügı bırıkımı gerekiırır Bası nın ügüendığı herhangı bır büımsel konuyu ya ymlamadan once yeterınce anlayabıimek zahme tıne katlanmak sorumlulugu olmalıdır Sevgüı dostum Prof Dr Cclal Şengor un Ba&ın ve bügı lendırme sorumlulugu baslıklı veci7 yazısında (4) ıfade ettığı gıbı Büım cıddı bu ıştır Ba&ının büım haben üe magdzm habennı bır tutma hafıflığın den kuıtulmasımn zamanı çoktan gelmıştır hatta geçmektedıı Sozu edüen Unıversıtelerın büım karnesı yazısında da dynı hataya duşulmuş elmalar üe armutlar bırlıkte ıncelendı ve sonuçta unı versıtelerın büımsel potansıyellerı ÜP ügüı eksık ve yanütıcı bır tablo ortaya kondu Bu tur bır de ğerlendırmenm anlamlı ve geçerlı olabümesı ıçın en azından aşagıdakı hususldrı goz ardı Ptmemış. olması gereklıdır fc.. Ayrıca unıversıteler gelışme polıtıkaları ve tercıh lerı dolayısıyla yapüaşmalarında farklı büım alan larından sadece bırıne ya da bırkaçma onem ve agırlık veımış olabüırler Bır başka bakış açısı üe akademık kadroldrı o alanda yoğunlaşmıs olabüu Turkıye de bazı unıversıteler bır tıp merkezı etrafında oluşmuştur ve doğdl sorıuç olarak da sağlık büımlerıne agırkk veıırler Buna karşın tek nık unıversıtelerın akademık etkınlıklerı ağırlıklı olarak muhendıslık temel büımler ve rnımdrlık dldrüaıı üe sınırlı kalır O hdlde yayınlarım agırlık lı olarak tıp dlaıunda yapan ornegın Hacertepe Uruveısıtesı ıle tTU ya da ODTU gÜDi teknık unıver sıtelen toplam yayın bazında kayaslamak dogru olabüır mı 7 Bilimsel yayınlara katıhm oranı: Unıversıtelerde ogretım uyelerının ancak bellı bır oranı büımsel yayınlara katüabüıyor Bu oran yu karıda değmüen ustun nıtelıklı ogretım uyelen üe tam ters yonde ancak aynı olçude onemlı ve an lamlı bır parametredır Büımsel araştırma yukunun sadece bır kaç ogretım uyesı üe tasındıgı bır başka tanımla büımsel yayınlara katüım oranuıuı çok duşuk oldugu bırırrüerde ogrencüerm ozle dıklen akademü< ortamı yakalayabümelerı sade ceşansa kalır Sonuçta akddemık faaliyetlerin kahtesınden soz edebümek ıçın başta sağlüdı bu ve rı tabanı gerekır Boyle bır verı tabanı oluşturulmdii konusu üniversitelere ve büıme yon veren YOK TUBITAK TUBA gıbı kuruluşların gundemın de yer almalıdır ProfDr. Derin Orhon ITU Çevre Muh Bol ogretım uypsı TUBA aslı uyesı Kaynaklar 1) K 7eren Unıveraıtelenn Büım Karnesı Hurrıyet Gazetesı U Lylul ?002 2) E Yurtsever SGulgoz O A Yedekçıojlu M Tbnta Saglık Büımlerı Muhendıslık ve Ttmel Büımlerde Turbye nın Atıl Dızınındela Yerı 1973 1999 TUBA Yayınları 2002 J) M Baicı 2001 Yüında Turkıye nın Büım Polansıyeb Gunce No 1 Mdyii 2002 TUBA 4) A M C !jengor Basın ve Bügüendırme Sorum Büım ve Teknık sayı 813 sh 5 Bam 2002 Değerlendirme farklı olmalı Bu nedenle kurumsal ve kışısel drüamda büımsel degerlendırmeleı gunumuzde ancak bellı büım alanları ıçın ayrı ayrı yapüdbümektedır Nobel odulu global olçekte en ıyı büım adamına degü fakat tıp fızık kımya ekunomı alanlannda Bilimsel Yayınlann Değişik Bilim Alanlarına Dağıhmı: Sozu edüen yazıda 2001 yüı ıçın geçerlı olmak uzere bır unıversıte dekı tum büımsel mdkdleleı hangı alanda uretü 827/12