Katalog

Meriç Nehri eskiden Ma Eskiden Meriç Nehri, Ergene Nehri vasıtası ile Marmara'ya dökülmekteydi. Kuzey Anadolu Fayı'nın faaliyetine bağlı olarak, Marmara Denizi kuzey kıyı kesimlerinin yükselmesi sonucu, bir akış terslenmesi meydana geldi. Meriç Nehri Ege Denizi'ne dökülen ufak bir nehir tarafından yakalanarak, bugünkü mecrasma kavuştu. Nilgün Okay ve Aral I. Okay (*) ulyatıstarıda Sofya'nın gune yınde doğan ve Turkıye üe Yurıanıstan aıasuıdakı sıruıı oluş tuıaıak Enez ın batısından Ege Denızı'ne dokulen Meriç Nehri bl3 ktn uzurüuga ve yaklaşık 53 000 km^ akaçlarna alanma sahıp Balkanların en buyuk akarsuyudur Akdçlamd aldiıı Balkaıı Ddğları'nın guney eteklerını Yunanıstan'da kı Rodop daglarını ve Trakyd rıırı buyuk bu kısmını ıçın alır (Şekıl 1) Burada onerdığımız bir hıpotpze gore eskiden Meriç Nphıı, Eıgene Nehri vasıtası üe Marmara'ya dokulmekteydı Kuzey Anadolu Fdyı'rıuı faalıyetıne baglı olarak Mar maıa Denızı kuzey kıyı kesımlermın yukselmesı sonucu, bir akış teıslenmesı meydana geldı, Meııç Nehıı Ege Denızı'ne dokulen ufak bir nehır tarafından yakalanarak, bugunku mecrdsuid kavuştu (Okay ve Okay, 2002) Bu hıpotez üe ügılı verıler aşağıdadır Meriç Nehıı'nm 281 km uzunlukta asımetrık bu yankolunu olusturur PaleoMerıç Nehrı'nde bugun Meriç Nehrı'nde gözlenen bu yankol anomalısı ıse mevcut olmayacaktır Bugun Menç akarsu sıstemınde gözlenen anomalılpr, Menç nehrının Marmara'dan Ege Denızı'ne donmesı sonucu ortaya çıktı B Gözlenen anomaliler Normal bir akaısu sıstemınde nehrın cinakolunun sagında vc solundakı alanlar bırbırıne yaklaşık eşıtlıı ve anakol akaçlama dldnuıın yaklaşık oıtasmdan akar Meriç Nehrı'nde bu durum rnembadan Edırne'ye kadar geçeılıdu Edııne'nın guneyınde ıse Meriç Nehri anıden guneybatıya bukuluyor ve dkdçlama alanının sağ k a n a d ı rı a (akış yonune gore) çok yakııı akıyoı (Şekil 1). Edırne guneyınde ana kolun sagın da kalan alan, toplam akaçlama alanının %16'sını, soŞekll 3. Trakya düzlüğü ve Marmara Denlzl'nden geçen kuzeygltney lundakı dlan ıse %84'unu yönlü profller. Lokasyon Içln şekll 2 ye bakınız yaparak, barız bn havza a n o m a 11 s ı oluşturuyor Paleo Meriç Nehrı'nın Ergene Nehıı vasıtası üe Marmara'ya dokuldugu farz edılırse bu havza arıomalısı mevcut olmayaraktır Duraylı akarsu sıstemlerınde 16 24 32 40 anakola sag IJ/unkttprü'den olan nıesafe ( X ) dan ve soldan Frgene yankollarının uzunluğu (I.) kavuşan yan S km • S 10 knı # II) 20 kılı A ııuırc Ilıan 2U knı kollar yaklaşık benzeı uzun Şekll 7. Ergene Nehri anakolu İle yankollan arasmdakl açılann luğa sahıptır Uzunköprüden olan uzakhğa gore değlşlmlnl gösteren dlyagram. Buna kaışuı Dlyagramm Ust yatay eksenlnde Ergene nehri Taşkın ovasının rakımlarmı bellrtllmlftlr. Sol alttakl ufak fekll kullanılan parameEıgene Nehıı trelerl açıklamaktadır. 799/8 Kuzey Marmara sahillerinin yükselmesi PalpoMerıç Nehrı'nde akış terslen mesı Maıınaıa Denızı kuzey kıyı kesımlerı nın yukselmesı sonucu meydana gelmış olmalıdır Mdrmaıa Denızı kuzey sohü kesım leıının halen yukselmekte olduguna daır çeşıtlı verıler vardrr Bunlar drasında beüa de en çarpıcısı Marmara Denızı'nın son dere ce asımetrık olan akaçlama alanıdır Guneyde Marmara Denızı'ne bir çok oıta buyuk lukte akarsu dokulur buna karşüüc kuzeyden Marmara'ya akan tek onemlı bir akarsu yoktur (Şeldl 1) Maımaıa Denızı'nin kuze yındekı akaçlama alanı, toplam Marmara akaçlama alanının sadece %11 mı olusturur Marmara kuzey sahillerinin yukseldığının dıger bir verısı sahıl boyunca yukseklüderı yer yer 20 metreye çü<an dık falezlerdır Bu falezleı ustunde seyrek olarak korunmuş Pleıstosen denız taraçaları yer alır (Sakınç ve Yaltırak 1997) Izotopık yaş tayınlerı ne gore bu denız taraçalannın yaşı 40 bın üe 260 bın sene arasında degışır (Paluska ve dığeılen 1989) Gunumuz denız sevıyesı Kuvaterner'dekı hemen hemen en yuksek denız sevıyesıne karşüık gelır Pleıstosen denız taraçalarınm bugunku denız sevıyesınden 4 üe 40 m ardsında yuksekhkleıde bulunmdları, Maımaıa kuzey sahüının aktıf olarak yukseldığını gosterır Ege D e n izi n 50 lOOkm •"^"* GPS ıstasyonu vc otclcmc vcktöru (20 ıı *»»,„ ..•••• Marmara Denm vc Men<; Nehri ı Şekll 1. Meriç Nehri ve Marmara Denlzl't meriç nehrlnln muhtemel guzergahmı be ve dlğerlerl (2000)'den. CPS vektörlerl St ca Ergene duzlugu kuzeye dogru çok hafıf egımlıdır Ergene duzlugunun kuzeye dogı u olan bu eğımı Kuzey Sınıı Fayı taban blo kunun yukselmesıne baglıdır Normal fay larda taban blokunun yükselmesi yaygın gözlenen bir durumdur (orn, Jackson VP McKenzıe, 1983) Marmara Denizi'nde faylar ve havzalar Marmara Denızı, Kuzey Anadolu Fayı'nın faalıyetı sonucu oluşmuş bu ıç denızdır (orn Gorurve dığeılen 1997) Sonbeş yüda Marmara Denızı'nde yapılan araştır rnaldr üe demz ıçmdekı aktıf fay ve havza geometusı konusunda ortak bazı sonuçlara ulaşüdı (Şekıl 2 Okay ve dıgerlerı, 1999 2000, Le Pıchon ve dığeılen, 2001) Buna gore baüdakı Tekırdag havzası merkezı Mdrmara Fayı nın Ganos Fayı na doğru buklum yapması sonucu oluşmuş asımetrık fay kontrollu derınlıgı 11 b0 met reye ulaşarı bir çukuıluktur (Şekil 2). Tekardağ havzasının tabanmda, kalmlığı 2 5 km'ye varan Ust MıyoserıKuvdterneı kdrasal çokelleı yer alu (Şekü 3 Okay ve dı ğerlen 1999) MTASısmık 1 gemısı taralmdan Tekırdag havzasmdan KDGB yonlu aluunış bir sısmık yansıma kesıtı Şekil 4'dedır Bu kesıtten açıkça goruleceğı gıbı havza ıçınde tabakalar guneybatıya doğru, Ergene Düzlüğü Tidkya'nın onemlı bir kesımı ortalama yukseklıgı 120 m olan bir duzlukten oluşmuştur Bu duzlugun tabaru Ust MıyosenPlıyosen yaşta kalınlıgı 1500 metreyı bulan kumlardan yapüır Ergene Formasyonu adı verüerı bu kumlar kuzeyden guneye dogı u akan dereler tarafından taşındı (Umut 1988) Ergene Formasyonu'nun Marrnard kuzey sahıl kesımlerınde bulunmaması (Şekil 2) ancak sahü kesımının yükselmesi ve aşmması üe açıklanabüır Ergene duzluğunden Maımara Denızı'nın ıçıne uzanan üa kesıt Şekil 3'de goruluyor Bu kesıtleı Ergene duzlugunun Mdrrnara Denızı'nde Kuzey Sınır Fayı üe keskm bir şeküde kesüdıguu gosterır Ayrı