Katalog

Bilim adamı ve kütüphane Ülkemizde 'beta' korkusu Y aptığı bılgı uretme' dır aslında Türkiye'de ışı "büim üe unemlı Oysd bır duşuncp adamının kütüphaneler yeter kutuphane büıncı kutuphane bıı olanağa sahıp bulunan ve bu nedenle de cıddı siz ve sorunlu, ama kurumuna üışkın "gunlukprabıı 'entelektuel adayı' da tık Rorunları dıle getırme" du kütüphane kurumu zeyınde değıl "bu kurumu olan bılım ddamı, ışıne ılışlan kavıanı ve kurumlara, yıne ile düşünsel ve ey egıtımbüımkulturun oıganık ı.şının gerektırdığı derınlık ve lemsel ilişkinin yok pdrçası olarak gormeyı ıçereri ütızlıkte bakabılmelıdır Bu sıstematık duzeyde olmalıdır denecek kadar az oldermlık bılım addmı ıçın ço c U kcz 'doğru tavnn' da kay? İki yönlü ması da ülkemiz nağı olabılrnektedır Daha 13 Kuşkusuz ozellıkle Turkıbilim yaşamının yuzyüdan ıtıbaren yapümış yede kntuphdnelerın yetersız olan bılım dddmının "curet entelektuel kapasite ve soıunlu bu sorunlan koettığı" büme eylemının dogal sinin göstergelerin nuşmanın da onemlı ve gerek parçası dusunme sehpdsmın lı olduğu yadsınamaz Buna den biri. uç ayagınddiı bın bügının karşın kutuphane kurumu üe yerleştiğı yer yazın cumhuııdusunsel ve eylemsel üışkısı yetının aıacısı evrensel oğretımı gehştırmemn cıddı olan az sayıdakı büım ve duşunce ınsanıetkenı bılgınlık merkezı bılgı ulkusunun aracı mızı bır yana koydrsdk bır unıversıte kutupha gıbı nıtelemeleı bır kuruma yonelık kuru ve nemıze üışkın son donemde yapüan tartışma fantastık ovguler olarak değü, entelektuel kav lar bır ulkedekı büım yaşdmının entelektuel rayış zengırüığının ve guçlu kulturel ve bılımsel kapasıte ve gelenegın organık gostergelerın gelenegın gostergesı olarak dlgüdnmalıdır Bu den bın sayılabüecek "Turkıyede neden "kudeğerlendıı melerın ügılı kurum uzerıne temeltuphanecı fılozof ya da "bügın kutuphanecı' çı lenmış mesleğın uyelerı tardfındaıı değü de karamadık/ çıkdramıyoıuz''" sorusunu sormaçeşıtlı dlanldrddn bılım adamları fılozof ya da nın bızım ıçın ne yazık kı henuz "luks" ya da sanalçüar tarafindan yapılmış olması ıse sozu "abes olduğunu gostermektedır Ancak bu nu ettığımız "derınlık" ve "gelenek" kavramlan soruyu sormadığımız surece de bu 'luks" bü açısından son derece somutlayıcıdır Uzerme gı uretımmdekı sınırlüığımızın gecıkmışhğımı yukdrıdakı değerlendıı melerın yapüdığı bu zın ve koksuzluğumuzun dığer kurum, son donemde Turkıyedekı "medyatık yuz oldu<*Ju madalyonda q malzeme'lerden sayılabüecek 'kutuphane'dır mekten lahatsız olmadığımı: Çağdaş anlamıyla kutuphanenın, ozellıkle Av taraf olardk durmaya de rupada Ronasans üe başlayan surectekı buyuk vam edeccktır Belkı büımsel, kulturel, ıdeolojık ve teknolojık donude 'Batının duşunşumun urunu oldugu soylenebüır ce dunyasında A nkarada oturan bır arkadaşım, geçenlerde kreştekı oğlunu ılgılendıren "beta" sorununı anlatmak ve bııaz da fdrklı goruşler nedenıyle oluşmuş kaygılannı benle paylasmak ıçın ara dı Bıraz buyumuş çocuğu olanlann hemen hatırlayarağı gıbı "beta' bır psıkolojık sorunun değü boğazda ureyen bır bakterının adıydı zaten arkdddşmı da bu bakte rıyı tam adıyla bılıyordu "Oglunun boğaz kulturunde A grubu beta hemolıtik strep tekok uremıştı" Oyku hemen herkesın başına gelen turdendı Kreştekı bazı çocuk larda ateşlı bır hastalık ortaya çıkmıştı ve bu çocuklann ateşı "beta mıkrobuna" bag lanmıştı Bunun uzerıne herhangı bır yakınması olmayan çocuklardan da bogaz kulturu dlınıruş ve arkadaşımın oğlunda da "beta" uremıştı Çocuğun hıçbır yakınması yoktu ama doktorldiı kulturun tekrar edıl mesını ve belkı de antıbıyoük kullanmdsı gerekecegını soylemışlerdı Arkadaşım doktorun bu onerüerının otesınde kendüerının de çocuklarını bıı sure kreşe gondermemeye karar verdıklerını soyluyordu Butun bunldr ulkemızdekı "saglık kulturu'nun onemlı bır sorunu olan "beta korkusu nun tıpık bır orneğıydı ve ne yazık kı bır çok aüenın bu korku yuzunden uykulan kaçıyordu Belkı şukretmek gerekıyor çunku arkadaşıma "beta mıkrobu" çüonca hemen yapüması oneıüen ASO testınden soz edılmemıştı, yoksa korku menusune ""romatızma" şuphesı de eklenmış olacaktı Pekı, bu korkular gerçekten yersız mı veya beta mıkrobu konusunda dogru bü güer neler ? davısının 1 2 gun (hattd 10 gune kadaı) gecıktırümesının bır sakıncası olmadığını gostermektedır Ne yazık kı ulkemı/de bu kuraüara uyulrnadığı ıçın çocuklar gerek sız antÜDiyotüc tedavısının hedefı olmaktadır Ydkınnidsı olmadığı halde tesadufen veya bazı okuüarda yapüdığı gıbı tardmd amacıyla alınan boğaz kulturlermde "beta mıkrobu" uremesı durumunda "tdşıyıcı lık"tan soz edümekte ve boyle durumlardd üaç kullanılması onerümemektedır Ulkemızde yapüan hatdlardan bırısı de boğaz kulturlermde ureyen "beta1 dışındakı mıkroplann tedavısı ıçın defalaıca antıbıyotüc verılmesıdır Büınmelıdır kı her ınsanı boğazmda değısık mıktarlarda "normal flora" olarak kabul edüen mü<roplar vardır ve bunları tedavı etmeye gerek yoktuı "Beta korkusu"nun gerçek nedeni 'Beta mıkrobu"na bağlı boğaz enfek sıyonu bır çok antıbıyotıkle başarüı bır şeküde tedavı edümekte ve hemen hıç ız bı rakmadan tam olarak ıyüeşmektedır Tedavı ıçın en onemlı kurdl ozelüde Pemsüın grubu üaçlar kullanüıyorsa ıların 10 gun sureyle kullanümdsıdır Çoğu aıle, çocuk bıraz kendını ıyı hıssedınre tedavıyı 56 gun ıçınde bırakmdkta bu da hastalığın tekrarlamasma yol açmaktadır Beta mü<robunda korkulmasmın esas nedem bo ğazda veya vucudun başka yerlennde yaptığı enfeksıyonldrdan daha çok kalp kdpagı ve bobreklerde harabıyet yapmd üıtımalıdır Gerçekten de tedavısız kalmış "beta mıkrobu" na bağlı boğaz enfeksıyonlan 'Romdtızmal ateş" oldrak büınen ve kalp kapakldrının çalışmasını bozan hastalığın en onemlı nedenıdır Romaüzmal ateş sırdsındd südüda eklem şışlıklerı veya çok şıddetlı eklem ağnsı da gorulmektedır Bu hastalıkta mıkrobun kendısınde çok mıkroba karşı gelışen antıkorldrın soıumlu tu rulmdktddu ve bu nedenle de kalp sorunlan ortaya çıktığında boğaz enfeksıyonu ıyüeşmış olmaktadır Ne yazık kı ulkemızde yapüan kalp cerralıısı amebyatlammı bır çoğu hâlâ "romatızmal kapak hastalığı' ıçın yapılmaktddır Unutulnidmalıdır "beta" enfeksıyonundan sonra bu tur sorunlann gorulmesı tamamerı hdstdldnn tedavısız kdlmdsma bağlıdır 'Romatızmal ateş" hdstalığı üe beta mıkrobu arasmdakı ilıskıyı gostermek ıçın " ASO" adı verüen bır test kullanümakta bu test üe hastaldrda daha once geçırüen "beta enfeksıyonu" sırasında oluşan antıkorlar olçulmektedır Halk arasmda yayüan beta korkusunda gereksız yapüan " ASO" testlerının buyuk katkısı vdrdır Bır çok nedene bağlı olabüecek eklem ve kas ağnsı yakınması olan çocuk lardan hemen "ASO" testı ıstenmekte, testtekı yukseklık uzerınde etraflıca duşunul meden" Kalp romatızması' endışesıne yol açacak şeküde yorumlanmdktadır Bu şe küde yaratüan endışelerın ızlennı sümek hıç kolay olmamdktd bu aüeler doktor doktor dolaşıp olmayan 'Romatızmaldn" na çare ardmaktadırlar Prof. Dr. Şukru Hatun Kocaelı Uıuversıtesı Tıp Fakultesı Çocuk Sağlığı ve Hdstdlıkları Ana büımDalı emaü shatun@ısbank net tr Kütüphaneci ünlüler Genelde 'kutuphanecıden beklentıler" tdrdurıdan bakılan konuya bır de "bılım adamından beklentıler" tarafından yaklaşabüırız Leıbnız, Hugo Blotıus GabrıelNaude Danıel Morhof, Burkhard Struve, Luduvıco Murotorı, John Durıe Bacon, John Dewey Goethe Borges vb bırçok fılozof bügın ve sanatçının yaşamlarının buyuk bolumunu kutuphanecüık meslegın de geçıımış olmalannı ya da kutuphane kurumu ve kutuphanecılık uzerıne sıstematık cıddı ıçerıklı duşunceler uretmelerını bılım adamı kutuphane butunleşmesının gostergesı olarak değerlendırmek yanlıs olmaydCdktır Bır bılım ddamı entelektuel bır dusunce, kultur ınsanı ıçın kutuphdiıe yaşdmın orga rak parçası olnidk durumundadır Kutuphane üe üışkısı kıtap ahp verme duzeyınde, kutupha ne hdkkmdakı duşuncelen de o kutuphanenm eksıklıklerı kutuphanecınm tdvrı, aradığı kıtabı bulamdması ıstedıgı kadar kıtapdergı odunç dlamaması vb gıbı son derece guncel kışıselçıkdrd daydlı soı unkrla sınırlıysa burada büım adamı adına anldmü bır kutuphane büıncınden soz edemeyız Bolum kutuphanesının kutuphanecüık ü ke ve teknıklerı üe duzenlenmesı ıstendığınde, bıraz da mulkıyetçı anlayışla ve vulganze ederek, o gune kadar uzerıne çok da fazla duşunmedığı kutuphane kurumu hakkmda gunluk pfatık sorunldra üışkm duşuncelerıru dıle getırmesı bır büım adamının bu kurum üe, açıkça sı bılgı üe üıskısmm nıtelığmı ortaya koymakta799/12 kutuphane de Tuık ^ d u '' "Beta mikrobu" bademcikleri sever A gıubu beta hemolıtik streptekok ya da halk arasında bümen adıyla "beta rnıkrobu" den akcığerler kaslar ve beyın gıbı bır çok yerde enfeksıyona yol açan bır bakterı ama onun en çok sevdıgı yer bademcüder ve bogaz bolgesıdır Ozellıkle okul, kreş gıbı kalabalüc yerlerde bulunan çocuklarda boğaz enfeksıyonlaıının en onemlı nedenı "beta mıkrobudur" Bademcıkler, "genız" bolgesıne yerleşen lenf dokusu üe bırhkte solunum yollannd gırmeye çalı^dn çeşıtlı mücroplar ük savunma hdttıdıı ama bazen kendılerı de mıkroplar tarafindan ıstüa edıhr ve o zaman boğaz adjnsı yutkunma guçlugu ateş halsızlık boğazda şışme gıbı bulgular oluşur Daha lyı huylu olan 'nezle" "grıp" gıbı enfeksıyonlardan farkh olarak "beta mıkrobu"na bdğlı boğaz enfeksıyonlarında burun akıntısı ve oksuruk pek olmdz Çocuklann he men hepsınde kıs aylarında "Ust solunum yolu enfeksıyonu" (USYE) olur, ama bunla rın en fazla uçte bın beta mıkrobuna bağlıdır Buna karşın hem hekımler hem de aüeler USYE vakalannın hepsı "beta mık robu na bağlıymış güaı antıbıyotığe sarüır lar En dogrusu USYE duşunulen vakalarda oldukça guvenüır bır yontem olan" beta mıkrobu hızh antıjen testı" yaptırmak ve test pozıtıf ıse uygun antıbıyotü< başlamaktır Bu test negatıfee veya yapüamıyorsa mutlaka "boğaz kulturu" alınmalı ve teda vıye 24 saat sonra sonuç bellı olunca karar verümelıdır Butun araştırmalar "beta mık robu"na bağlı boğaz enfeksıyonlarının te şunce dunyasında kutuphane karşılaştırması aydınldnmd dedığımız donuşumu neden hâlâ gerçekleştırmedığımızı açıklarnaya yardımcı oldbüecektır Yaşadıkları koklu toplumsal değışım su recının doğal sonucu olarak guçlu e<3ıtımbılım sıstemı ve dolayısıyla kutuphane dızgesıne sa hıp toplumların dahı onumuzdekı sureçte, enformasyon toplumunda, yenı ve yaşamsal ışlevleı yukledığı kutuphaneye yonelık ulkemızde gereklımı 9 ' sorusunuıısoıulabümesı Turk bılım yaşarm açısından oldukça duşundurucu bu noktada olduğumuzu ortaya koymaktadır Bulunduğumuz noktanın sonuçldrını da onceküer gıbı 'ders amaçlı" yaşayacağız anlaşüan Bulent Yılmaz Doç, Dr Hacettepe Unıversıtesı Kutup hanecüık Bolumu Oğretım Uyesı E posta byılmdz@hacettepe edu tr