Katalog

Kısırlık tedavilerinde başan ır çıftın bır yıl sureyle duzprüı ıhşkıyc ragmen gebelık el dp edcmcmesı duı umuıid infertilite (kısırlık) denmek tedıı Son zamanlarda yapılan çalışmalar her altı çıftten bırınde kısırlık problemı oldugunu gostenyoı Kısırlık eıkek kadm vcya hoı üasındekı problemlere bağlı olabüır Kısıı çıftlerın yaklaşık" o 15 lık kısmında ıse herhan gı bır problem saptanamıyor Bu dururna ıse açıklanamayan infertilite demyor B Semen analizi Infertüıtenm nedenının sdpanmasına yo nelık bır dızı tetkık ve tanı yontpmlerı var Gerek ekonomık" gerekse fizıkı kulfetının az olması nedenıylc öncelikle erkege ait bır neden araştırüır Bu yonteme spermiogram veya semen analızı denır Se """' mon analızı 3 ıld G yunluk bır cınsel perhız sonrası yapılır Bura dd amaç sperm sıvısındakı sperm hucresı sayısmı hareketlüık oranmı ve spermlerın morfolojısını yanı yapısdl durumunu mcelemoktır Sperm fonkiiyon bozukJukJan testıslerde sprpm uretıl rne&ı veya taşınması sırasındakı bozukluklar nederuyle meydana gelır Genetık ve huı ınoridl faktorlenn yanı sıra daha once geçı ıılmıij enfeksıyonlar aşırı alkol ve sıgara kullanımı stres bazı ılaçlar kımyasal maddelete veya radyasyona maruz kalma testıslerın normalden daha yuksek ısıdd bulunmalan sprem taşıyan kdiidlldrın tıkdlı olması gıbı faktorler de speı m fonksıyon bozuk lukJdrına neden olabılıı Adı geçen olumsuz faktorlere baglı ola mk spıem hucıe sayısmdd azdlma veya tamamen yok olma ha rekeüılıgınde azalma veya tamamen hareketsızleşme veya şekıl bozuklukları ortaya çıkabılır büdıgı gıbı kadının yaşı ve evlüık suresı gıbı onemlı faktoıler de goz onune alınarak dııekt oldrdk daha zor tedavı yontemlerın den de başlanabüır Basıt ve ekonomık yuku daha az olan tedavı yorıtemlerınden başlamak geıukuj>e bu amaçla uygulanan ılk yon tem ovulasyon indüksiyonu yanı yumurtlama taka bıdır Buıada hastonın kendüıgınden veya bır üaç yaıdımıyld gelışen yumurtası ultrasonografık ola rak takıp edüır ve yumurtlama zamanı yakldşık !*"!&, olarak tespıt edıldıkten sonra cınsel ılışkıye gırü mesı onerüır Dıger bır yontem ıse aşüama olardk büınen in vitro fertilizasyon (IVT) tedavısıne geçümesı gerekır Bu tedavı sadece başansız aşüama tedavüerı sonrasında degıl kadının Faellop tuplerının kapdlı oldugu durumlarda dd ük tercıh olaıak uygulanır Ancak bu yontemde de sperm fonksıyonlarının ıyı duzeyde olması şartür zıra 2 üa 3 hafta suren hormon ıgnelerı üe yumurtdlıkların uyarüması sonucu gehşen bırçok yumurtdnın ultrason goruntusu altında vajmal yoldan toplanması ve laboratuvar ortamında haıeketlı bpıemleı le cam ortama konaıak dollenmeye bııaküması esasına dayanır KANSER NASIL OLUŞUYOR? anserm oluşmdsında etkılı olan bellı bdşlı bır proteını ayrıntılı bır bıçımde m celeyen Kdlıfornıyd Unıversıtesı araştır macılan kanserlı bır tumorun gelışmesı ıçın ıkf genetık degışımın yeterlı oldugunu buldular rMyc olarak adlandırılan proteın c Myc onkojen len taraundan oluşturulmdktd Onkojenler sadece bozukluk gosteren ya da degışıklığe ugrayan hucrelerm gehşımmı uyarıyor hucrelerın çoğal malarmı tuzlandırarak hucre yıgınlarının kontrol suz bır bıçımde buyumelerıne neden oluyor kı bu da kansere ışaret etmekte c Myc onkojenı ın sandaia bırçok kanser turunde etkınleşmekte Gerard Evan ve çalışma arkadaşldrı fare ler uzerınde uç onemlı bulguya ulaştıldr Ilk başta cMyc'de kanser onleyıcı mekanızmaya aıt bır anahtann bulundugunu fark ettüer kı bu aynı zamanda hucrelerı oldurme yetısıne sahıptı (Apos tose) Ikıncı olarak ıse Bcl xL olarak bılınen dıger onkoproteınlerının bu mekanızmayı engelleye rek gehşrruş kanser hdstalıkldrınd neden oldukld ıını bulduldr Bu onkoproteınlerdekı etkınlık bır mutasyon ve buna bagh onkojen sayesınde ger K Mikroenjeksiyon yöntemi Bır vpya ıkı kez başarısız olunmuş IVT tedavısınden sonra veya sprem fonksıyonldrının bozuk yontemı oldugu durumlarda uygulanacak tedavı yontemı ıse mikroenjeksiyon dur (ICSI) Bu tedavıde toplanan yumurtdlaıın ıçıne mıkroskop altında sprem enjekte edılır Zıra spermler gerek sayı gerekse hareket lılık yonunden yumurtaların ıçıne kendüıguıden gırıp dolleme yetenegıne sahıp değüdırler Gerek IVF gerekse ICRI yontemleı ınde yumurtalar dollen dıkten sonra uygulanan proseduı ayrudır Yutnurtd toplanma ışlemmden 2 veya 3 gun sonra dollenmış yumurtalar dığer bır de yışle embrıyolar mre bır plastık kateteı yardımıyla vajınal yoldan rahım ıçıne naklodüuleı bu ışleme embriyo transferi demyor Bu yontemlerle meydana gelebüecek çogul gebelık rısh noı mal gebelüdere gore çok yuksektır Gelışen embriyo kalıtesı yuksek ıse gebelık şansını artırmak ıçın yumurta toplama ışlemı sonrası beşıncı gunde de trans feı yapüabüır Bu sdfhaya gelmış olan embrıyoya blastocyst den mektedır Blastocyst transferi yapüniddan once blastomer biopsisi yontemıyle alınan tek bır blastomer hucresmın FISH yontemı üe genetık muayenesını yapmak ve herhangı bır kromozom anomalısı olup olmadığıru henuz anne rahmıne nakletmeden tespıt etmek ve boyle çeşıtlı kromozom bozukluklarına bağ lı anımdlüı bebek dogumlannı onceden onlemek mumkundur Bu yontemın tumune preimplantasyon genetik tanı (PGD) adı verüır Gebelık şansını artırmak ıçın uygulanan dığer bu yontem ISP yardımla tomurcuklanma denüen dssısted hatchıngdu Burada amaç embrıyoyu çevreleyen zona pellucıda zaıının ırıceltılerek embrıyonun rahım ıçıne tutunmasının kolaylaş tırümasıdır Bu uygulama mekaruk kımyasal ya da lazer yontemıyle yapümdktddır Sperm fonksıyonları tamamen bozulmuş olan yanı hıç sperm hurresının olmadıgı durumlardd ıse son çare olarak başvurulan yontem testıt> bıopsısı (TESF)dır lestıslerden bıopsı yontemıyle kuçuk parçacıklann alınması ve bunların mıkroskop altında mcelenerek sperm hucre&ının vdrlığının araştırüması amdçlanır Eğeı spetm hucresı bulunursa bıüunan spermleı mikroenjeksiyon yontemınde oldugu gıbı yumuıta hucıesırıın ıçıne enjekte edüır Yukdrıdd ddı geçen teddvı yontemlerınde yumurta ve bperm hucrpsının yapısal bozukluğu olmadıgı ve hastanm 25 35 yaş grubunda oldugu durumlardd gebelık şansı yuzde 3540dır Ancak oluşan gebelüderın duşukle çonuçlanması olasüığı ıse normal gebelıklere gore daha fazladıı Bu nedenle tup bebek veya mıkıoenjeksıyon yontemı üe her 100 hastanın İQ üa 25 ı çocuk sahıbı olmaktadır •r Kadında araştırma Kadına bağlı infertilite bırçok nedene bağlı olabdeceğı ıçın tanı amaçh tetkık yontemlerı de buna pa rdlel olarak daha kapsamlıdır Ana başlık olarak rahıme tuplere ve yumurtdlıklara baglı nedenler olabıleceğı ıçm yapılacak testler de bu yondedn Fal lop tupleıı denılen yurnurtldmd sonrası yumurta hurrpsmm yakalanması ve dollenme sonrdsı rahım ıçıne taşınmasmdan sorumlu olan tupleı ın açık veyd ka palı oldugunu anlamak ıçın histerosalpingografi denı len rdhım ıçıne kont rast madde veımek suıetıyle rahım ve tuplerın rontgeno lojık tetkıkınden ıbaret bır yontem kullanıhr Aynı dmaçla yapüan ddha modern ve da ha kesın tanı yontem len ıse laparoskopi ve histeroskopi du Burada tahım ıçının ve batın boşluğunun optık cıhazlaı de mcelenmesı soz konusudur Amelıyathane şartldrı geıektıı u Yapıiması gereken dığer bır tetkık ıse bazal hormon düzeyleri nın olçumuduı Vucudun tum endok rın sıstemı bıı uyum ıçeıısınde vdlı^nidktd oldugundan hıpotız bezı yumuıtdlıkldr bobrekustu bezlerı ve tıroıd bezı ıle ılgüı hormonldrdakı bozukluklar yumurtlamaya engel olabılmekte ve tedavı gcrektnmektedu Gunumu?de ınfertıl çıftlere yardımcı olabılmek amacıyla uremeye yardımcı tedavı merkezlerı kuıulmuştur Ulkemızde de Saglık Bakanlıgı denetunınde 30 un uzermde merkez vardır In fertılıtenın tedavısınde genellıkle nedene yonelık tedavı yapıld çekleşmekte Ve sonuç olarak cMyc proteınleı ının dev re dışı kalmasıyla kanserlı urlaı ın ve ddmarldrın uyanldıgını soyluyor araştırmacüar Yenı bulgu kanseı oluşumu teorısınde yem bır soru ışareüne neden oldu Son on yülarda bı lım adamlan bır dızı onkojen mutasyonunun bırkaç aşamdlı sureçten sonra yıgışarak kanseı e yol açtıgıyla ılgdı kanıtlaı bulmuşlardı Bu sureçler kontrolsuz hucre dagılımı uzmanlaşma ya da farklılaşma ' yeusınde kayıp damar sıstemının gelışımı ve urun komşu hucrelere ve etıaftakı dokuya sıçramdları olarak açıklanmdktd Fdkat yenı araştırma sonucu bedendekı karmaşık yapılı kanserlı urunun sadece bırbırme geçen ıkı mutasyondan oluşan basıt bır kombı nasyonla harekete geçu ıldıguıı gosterıyor Bırbı rıne baglı bu degışımler ne sıklıkta ortaya çıkı yor 9 Scıence Daıly dergısıne konuşan Lvan bır lıkte ışleyen bozuklukların aynı anda ortaya çık malan gerektıgını ve c Myc nın tek başına hucre geksımını teşvık ettıgını ama hurre olumuyle yenıldıgı açıklıyor Bcl xL ıse tek başına hucrelprı canlı tutuyor ama buyumeyı yavaşlatıyor Bu yuz den ancak ıkısı bırden ortayd çıktıc/ı zaman onemlı bır etkınlık gerçekleşebümekte Fakat bu turde üa degışımın oı taya çıkması duşuk bır olasüık Belkı de bu bedenımızde kanseı huc "** relerının neden bu kadaı ender oluştugunu açıklıyor dryor Evan Op. Dr. Ömer Ozdemir Kadın Hdstalıkldn ve Doğum Uzmanı Isvıçre Hastanesı Tup Bebek Unıte Soı umlusu 799/11