Katalog

bulmaca Hazıtlayan: Hüsnü Kale Ses dalgalannı aşmak Soru: Uçaklarses duvannı aşarsa ne olur? Yanıt: California lnstitute of Technology'den Tobias Rossmann bu soruyu şoyle yanıtlıyor: Bir hava taşıtınm ses duvannı a^ınca neler olacafipnı açrklamadan önce sesin sonlu yayüma ruzına sahıp bir dalga . olarak tanımını yapmak gereI krr. Ses dalgası deniz seviyesinde ve 22 derece sıcaklıkta (santıgrat) saniyede; 345 metre hızla yol alır. Yerel sıcaklık azaldıkça ses huzı da duser; boylece 10.500 metre yükseklikte uçan bir uçak için çevre sıcaklıgı yaklaşık 34 derecedir yerel ses hızı saniyede 295 metredir. Ses dalgalannın yayüma hızı sonlu oldugu için, hareket halındeki ses kaynakları, çıkardıkları ses dalgalannı yakalayabilir. Nesnenin hızı ses hızına yaklaştıkça, ses dalgalan nesnenm önünde yıgüma yapar. Eger nesnenin ivmesi yeterliyse, bu engeli delip geçer ve yayılan sesin önüne geçer. Boylece ses duvannı geçmiş olur.Ses hızında yol açan bir nesne, önüne yapışık olarak sabit basmç dalgalan üretir. Bir gözlemci nesne yaklaşırken ses duymaz. Nesne geçtıkten sonra bu üretilen dalgalar (Mach dalgalan) yere doğru yayılır ve aralanndakı basınç farkülıgı duyulabilir bir etki yaratır. Buna da sonik gürültü denir. SOLDANSAĞA I. Alt köşede görülen, en önemlı öncülerınden Gıorgıo De Chırıco taralmdan yapılan "Hcktor ve Andromahe" adlı tahlnda da ifadesıni buknuş, 1916 yıhna duğru Italya/Fenare'de doğan resım abmı için ısım olarak kullanılmış doğa ötesi anlamında sözcük... Bır soru sozcuğü... japonlara ozgu çıçekdüzenleme sanatı. 2. Cengız Han'm torunu, Hulâgu Han'm oğlu olan (12341282) lanhlen arasmda yasamış Ilhanlı Hükum dan... Orta Avrupada, Tuna Nehri'nm sol hyı kolu olan bır ırmak... Öğulülmuş lahıl. 3. (Kıs.) Neon.. Gü ney Yanmküresinde hulunan Sunak Takımyüdızının Latınce adı. . Yanın kute bıçıınındekı kubbenın üsl bölümüne verilen ad... (Müz.) Özellikle telliçalgılarda uzun bır sesuı çok hsa surelerv bolunerek ıcra edilmesı. 4. Luzon Adası'nm kuzeyınde yaşayan Fılipinler halkı... Cenclhklc kaya tuzu vc alçı taşıyla bırlıkte bulunan do ğal, susuz kalsiyum sülfat. 5. Sebze veya etı ezerek veya süzgeçte ngeçırerek elde edilen ezme... Vergilius'un bir eserindeki kahraman olan elsanevi Truva Preıısı. Kars'ın doğusundakı ünlü harabeler... (Kıs.) Kalsıyum, 6. (Esk.) Anne. (Kıs.) Tantal... Kurçukken suda, tülhsu süngerlerındc asalak yaşayan küçük bö cek . (Fsk) Yiyip içip tadmı çıkarma... Kök, sap ve yaprak şeklmde larklılaşmamış bır bıtlanin yaşama ve hüyüme organı. 7. Amavutluk'un para bırımı... Çin'in ünlü lıderi... Yüz sayısının karekökü.. Aruz ölçüsünün beüi kahplan ıle yazılan dört dizeli nazım hıçiminm çoğulu. 8. Gurastan'da, Karadenız kıyısmda bölge... Ölülerle cinsel ilişkide bulunan bazı dejenerelerde görülen sapıklığa tutulmuş kışı 9. Italya da Roma dan ge çen ırmak. (Kıs.) Cıva... (Esk.) Kıs. 10. Unsur. eleman... Birbırıne uyunılu, bırbınnı tamamlayıcı renkte olan. Dolayh anlatma 11. Endonezya'nmplaka ımi... 'leleton sözü... Atom numarası, Yalova ıkmızm otoplaka numarası ile aynı olan element. 12 Islamiyet öncesınde Kabede bulunan üç puttan bırı... Orta Avnı pa'dakı devletlerden birinin halkından olan Maksım Gorü'nın bır romanı. 13. Eskıden lOOOsayısmda vcrı len ad... Hipodromlarda yanşa haşlamadan önce atlann göstenldığı yer. Ağaç, kunıas, vb. gıbı malzeıneden yapümış bırkanal içinde hareket ederek açıhp kapananperde. 14. (Kıs.) üemır... Erkekorganları vebazen mcyvc yapraklan taçyaprak şeklini alan çıçeğe ve rilen ad. 15. Orta Anadolu'da kurulnıuş eskı bır 'l\ırk Beylığı (1335 1381) Bpııin'in kıızeymde d.ığ kutfcsı. YUKJUUDAN AŞAĞIYA 1. Tblgral ışaretlennı göndermek ıçin, bır devredekı akmıı kesmekte veya yenıden vermekte kullamlan araa kullaııan kımse... Batı Anadolu koy yığıdı. 2. Ayn taç yapraklı iki çeneklilerden bir bıtkı lamılyası. 3. Uzakhk ışaretı... Müstahkem mevkiı... Mekkc'do bulunan ve !s lam dünyasınca da kabul edilen kutsal yapı... Bağışlama. 4. Gehrgeurenmülk... (Kıs) Renyum. Satrançta birügür... (Kıs.) Plâtin. 5. Portekızde lıman şehrı... Denız KuvveÜerı'nde bır rütbc (Ing) Kalem. 6. Kuşatma.. Bir kürkhayvanı... Bademden yapılan bırşerbet. 7. Güney Alrıka Cuınhurıyeti'nm oto plaka imı Güney Afrikada bir devlet... Her taralı su ıle çevrılı kara parçası. 8. Mıkropla oluşan, mıkroplu. Georg Bauer ön adlan ıle büimin ünlü Alman MmeraJojı bılgını (14941SSS). 9. john on adlı (1484 1550) yıllan arastn da yaşamış Izlandah yüksekrütbeli rahıp, şaır... Yanardag kayalıklan arasmda bulunan bır feldspat tıinı 10. llkel bir sılah.. (Esk.) Göz.. Manzume... (Kıs.) Protakünyum. 11. (Esk.) Köşk... (Kıs.) Titanyum Uyanık. açıkgöz 12. Yemişlerin yenilen bölümü... (Kıs.) Argon... Dram, komedı vb. cdebıyat turlerının oynandığı yer. 13. tstek uyandırmak için kullamlan bir ünlem... Mıguel DE önadh, bırçok eseıı dıhmize de çevrılmış çagdaş Ispanyol edebıyatım etkilemış yazar (18641936). 14. Başka bır yer mahkemesi ıçm bıı• tanığm yazuı olarak ifadesinin almması... Yukan Mısırda Nil'm orta vadısmdekj ünlü ören yerı. 15. Kalple ılgılı, kalp hastahğı olan kışı 16. (Kıs.) Erbiyum... (Esk.) Aslan. 17. "... Kağan": Gökturk Devletı'nuı kurucusu (?55?,)... Kaba bır seslenme ünlemi. 18. (Elk) Artı uç... Zılh bır kasnağa geçırılmış kursak zanndan yapılan çalgı. 19. (Esk) Akan, akıcı. 20. Nevzat ön adlı ünlü Türkressanu ve gravürcüsü. Bir sonraki buzul devri Soru: Bır sonraki buzul çağı ne zaman oluşur? Yanıl: Eğer tarih tekerrürden ibaretse 2.000 yıl içinde buzul çagı yeniden karşımıza çıkacakür. Ancak bu çok uzak bir olasıhktır. Birkaç milyon yıl önce Yeryüzü zamanmın büyük bir kısmını buzlann altmda geçirdi. Ancak her 100.000 yılda bir buzlar erir. Bu Buz devreleri arası genellikle 15.000 ile 20.000 yıl sürer. Şu anda içinde bulunduğumuz iki buzul devresi arasının 18.000. yılında bulunuyoruz. Bu da önümüzdeki buzul çagına göre önümüzde 2.000 yıl oldugu anlamına gelmektedir. Pek çok faktör kendini tekrarlayan bu düzeni etkiler Ancak bi* lim adamlan bu etkileri onaylama konusunda kararsız. Öncelikle Dunya'nın iklimini etkileyen doga olaylannı henüz ögrenme evresındeyız. Bunlar, güneş lekeleri, gezegenin yorungesinin kayması, volkanik faaliyetler ve plakalann yer degiştirmesi gibi tektonik hareketler gibi olaylardır.Ayrıca dunyanın iklimi uzerinde insanlann yarattığı etki, henüz tartışma aşamasında. Karbon dioksit gibi diğer sera gazlannın artması yüzey sıcaklığının artması anlamına gelmektedir, Halifax'ta Dalhousie Üniversitesi'nden Ulrike Lohnuuuı bundan sonraki buzul çagının 10.000 yıl sonra kendini tekrarlayacagını tahmin ediyor. Diğer bilım adamlannın tahminleri 5.000 ile 50.000 arasmda değışıyor. Zamana yolculuk Soru: Zamana yolculuk nedır? Gerçekleşme olasuığı ne kadardır? Yanıt: Bılım kurgu yazarlarının çok sevdigi bir konu olan zamana yolculuk, insanlann geçmişlerrne veya geleceklerıne yapacakları yolculuktur. Zamana yolculugun kurgusal versıyonuna göre zaman makinesine sahip olan hemen hemen herkes, dinozorlaruı yaşadıgı çağa gidebilecegi gibi, bilinmeyen geleceğı de keşfedebilir, Bonzer şckilde bilim kurgu yazarlanndan bazılan, bızden ılen uygarlıklann, zaman makineleriyle günumüze gelip, bınlerce yıldır gelıştırdıklen bügüerı bizimle paylaşabileceklerini ileri süruyor Ne var kı bu ılen uygarlıklardan kimsenin, geri dönup bizi zıyaret ettigıne ılişkın somut bir kanıt yok. Basta Stephen Hawking olmak üzere günümüzun pek çok bılım adamı şu sorunun yanıtıru anyor: "Zamana yolculuk mümkün ise zaman yolcuları nerede?" Bunun yanıtı, bilim kurgu ile bilimsel olaylar arasındakı farkta yatıyor. 1980'li yülarda fizikçi Kip Thorne kuramsal olarak zamanın gerısıne seyahatin mümkün olabileceğini gösterdi Gerçek bır zaman makınesinin yapılması için gerekli olan teknolojıye ulaş mak için yuzlerce yüa ihtiyaç duyulmasma karşın, fızigin bürnen kuralları bunu engellemez, Ancak fızigin büınen kuralları zamanın gerisine yolculugu engellemese de, bu ıstedigımız kadar gerıye gıdebilecegimiz anlamına gelmez. Fizik sel olarak zaman makınelerı uretılse de kuUanrmı sınırhdır. Hiç kimse makınenm yaratıldığı zamanın gerısıne gıdemez, Zaman makinesini yarın tâmamlayacağımızı varsayarsak, 2050 yılırıdaki zoman yolcuları ancak yarına kadar gerıye gelebılırler; yarının gerisine geçmek mumkun değüdıı. Bu sınırlama zaman makınesinin kaçınılmaz bir yan ögesidir. Olası tunı zaman makmeleri uzayzamanın iki alanını de senkronize ederek çalısulaı. Bu da şu anlama gelir: Uzayzamanm bir alanı diğerine gore görece olarak yavaşlahlır. Eger yarm desenkronıze etme işlemine başlarsak ve bu işlemi 100 yıl sürdurürsek, uzayzamanın bır alanı yalnızca, örneğin, 5 yaşına gelirken, bunun dışrnda kalan her şey 100 yaşına gelir. Bundan yülarca sonra daha genç olan alana adım attığınız zaman makıne sızi 95 yıl geriye goturuı. Ancak d»ha geriye götürmez. Yani makineyi uretteginiz tarihin gerisine gitmez. 799/1^ BtR+tKl+ÜÇ=ALTI denklemi nın Almanca karşüıdfi olan EINS+ZVVEI+DREISECHS eşitüğmde her harf ayn bır sayıyı ifade edıyor, ZWEI 2'ye tam olarak ve DREI 3'e tam olarak bolunüyor. Bu bulmacamn birkaç çözümü var. Siz en küçük toplamı bulun. Düzenleyen: Mete Neptün BUL Almanca eşitlik 797.sayıdakı "Ali Baba'nın Çiftliği" isimli bılmeceran yanıtı: N= 18; T = 6174 Bilmeceyi doŞru çözen okuyucularımız: Avni AkyuzZonguldak, Fikri ÇomezogiuSaınsun, Kenan AkçaoğluIstanbul, Zerrin Beşgüllstanbul, Ahmet TaşbaşIstanbul, Zakide PirAnkara