Katalog

Beyin kendi iç dünyasını n< Bilimin işin içinden çıkamadığı sorun: Bir kilodan biraz fazla gelen buruşuk bir gri madde yığını nasıl oluyor da düşünüyor, seviyor, düş kurabiliyor ve farklı duyguları duyumsayabiliyor? xford! Inıversıtesı farmakolo jı pıofesorlprmden Susan Greenfield beyın hucıeleı ı nın nri<]l oznel dpnpyımlpre donuştuklen tıüiusuııu şım dılıkbu yanabuakıp yeıme beynm heı za rnan oznpl bıı duygııyri pslık'Pdpn bPİlı bu fı zıksel duıuınu oldiı büuıc,, ıle bdğldtıtifai uze rme odaklanmanm çol daha yaıaılı olacağı na mdnıyor O tırmesıyle dpvrpden çıktığını tek bir bılmç meıkezınderı soz edılerneyecegmı belutı yoı Bilincin boyutu sorunu Ikıru ı olaidk bıluıç her tıe 1 addi bey ııııı faıklı bolgeleı uıden kaynaklamyoioa da bellı bıı inda yalnızca tPk bir bılınç soz ko rıusu HoyİPİıkİP ılk adırrıda soylpdığıınızı bı ıaz gemşletıp bılmcm beynm heı yaııına da ğılmış olmasma karşm farklı bolgpleıdekı Ptkınlıklprın bir bakıma pşgudurn K ırıdp yu , ıııtulduğu soylenebüu Ayrıca bılmcm boyutu beynm karma şıklıgı oranmda artar Bılmcm derecelendırü mesı sayesınde dolutun ne zaman bılmçlen dıği başka hangı hayvanlann bıhnce sahıp oldukları gıbı sorulara yanıt getırılebüır Bılmcm deıeceleı ıne goıe farklılık gostererı bıı şey olarak ele almmasmm lki ilginç sonucu vardır Uki, kımı zarnan daha bılmçlı oldugu mu? ve buna bağlı olarak bıreyın bılmcmı arttıııp azdltdbılecegı goıuşu Ikincisi bılıncın enınde sonunda rııte lıksel bir olgu olmaktan çıkartılıp nırelıksel bu olguya donuştuı ulduğu Bu dşanıada heı an farklılık gosteren bılmcm bır olçumunu yapabüır ve beymde bılınçle bırlıkte kuçulup buyuyen bır şeyı aramdyd başlayabılıı ız Gıeenfıeld bunu arayabılecegımz en mantık lı yerın beyın hucrelermm oluşturdugu çok genış aglar olduguna dıkkat çekıyoı Bu duıutndd buey bılmçlı ıken beym de neleı olup bıttıgını yosteıen denenebüıı bir ornek oluşturulabılpceğıne dıkkat çekı yoı Gıeenfıeld bümcın boyutunun bellı bıı anda bırlıkte çalışan beyın hucrelerının sayı sınagoredeğıştığuuonet>uruyor Bümcm erı basıt duzoyındc ışlenmemış duygulaıla en ust duzpyındp ISP ıçsehn yansıması VP bıre yuı kendısmın ayırdıııda olmasıyla ozdeş ol duğunu beyınlo bırlıkte gelıştığını ancak sı nır hucrelerı bırlıktp IŞIPV goren gelıp geçıcı obeklere donuştukçe degıştığını dıle getın yor Bu obekler daha sonra bedenden aldığı gerıbeslemle yenıden degışıme ugruyor Uç ana denetim Greenfield bümcın aynı zamanda be denrn uç ana denetim sıstemı olan smır hor rrıon ve bağışıklık sıslemı arasındd kurulan bıı üetısım ağı olduğuııa kısa bir gelecekte bu ağın denetlenprpk ruhsal hastalıklara ışık tutabılecegıne ınamyor Bılmcırı açıklıga kavuşturulrnası yonun de atılacak ılk adımda beklenen ozellıklerın bir lıstesını oluşturmak gerekıyor Ardından sınıı bılmıcıleı laboıatuvaılarına çekılıp bey nın bunu nasıl gerçekleştırdığını araştııabüır leı Gelgelelım Gıeenfıeld bu tuı bu aıaş tırmada onrphkle beynm tek bir bolgesme odakldnnidiım yersız ola( agıru uydnıkken el km olan bıiçok bolgenın bııeym bılmcmı yı Olağanütü esnek yın dunyayı ya^adığı deneymılet ışıgında goımesıne olanak tanıyan kışıye ozel beynı dır Tek yumurta ıkızlerı büe farklı zekâya saluptırler Tanıdık bırıleıını goıdugumuzde gor sel 5istemrmız yalnızca yuzun bıçım devmım ve renklerıyle degıl aynı zdiıidiıda bellegı mızdekı o kışıyle ılgüı deneyımlerımızle de baglantı kuran kılıt konumdakı beyın hucre leı ırıı devmırne ge(,u ıı Tum bunlar kışmm bı lıncı dışında gelışır Bılınç bu etkm ve bubırleııyle yalan dan baglantüı hucrelerm çev relerındekı otekı hucrelerı de ele geçueıek yalruzca bır diı lık bıı oıtak çalışma oluştuı dukJarı sırada gerçekleşır Insanoglu yaşaını boyunca sahıp ola cagı hemen hemen tum beyın hurrelprıylp dunyaya gelıı ve olgunlaştıkva bu hucıeleı bırbıılerme bağlı dallar oluştururlaı Insan bpynı olagarıustu esnek bır yapıya sahıptır ve bu baglantılaı da heı bu deneyımle gelı şıp değışırler Bebekler dunyayı salt duyusal açıddiı (jpgpılpııdııııleı dnıa bu soyut du yumlaı gı dprpk ınsan ve rıesneleıle bag lantılı an ldinlı kav lamlaıa do nuşurler G reenfı eld e gore 7eka ışte bu kı^ısel baglantı ve ılıntıİPrdPn olu^uyoı İnsanlar doğduklannda beyin hücreleri tamamlanmıştır. Insan olgunlaştıkça hücreler dallara aynlır ve blrbirlne bağlanır. Böylelece akıl Zeka bııe gellşlr. 787/8 Işığa 10 milyon hücre Israıl VVeızmann Enstı tusu nden Amiram Grin vald bır ışık parıltısma 10 rnılyon kadar beyuı hucresı nın sanıyenın bır çeyregın den daha az bır sure ıçın hep bırlıkte tepkı gosterdıkleıme hurıeler arasmdakı ortak ça lışmanın uydrımn boyut ve gucune ve de çeşıtlı kımyasaJ ılptıcılprm duzpylprmp baglı olarak hpr sefe ımdp bııaz faıklı olduo;und dıkkat çekıyoı Düşün insanlan, doktorlar ve bilgisayar uzmanları bu konu uzerinde yıllardır kafa patlatıp beynin bilinci, yani bireyin kendine özgu düşünce ve duygulanndan oluşan iç dünyasını nasıl yarattığını anlamaya çalışıyorlar... Bu çaba boşuna mı? tenrler Durıyayı yorumldrridldiına olanak nıyacak deneyım bırıkımınden yoksunduı ve zekâlan henuz gelışmemıştır Ancak duygular bılmcm yapı ta^l. dıı duygu oknadan bılmcm oluşnıası soz nusu değıldır Eıı^kınlerde de bılmcm azaldıgı marüaı vaıdıı Duş goıurken hücreler ara; dakn ışbrrhğı yme çok duşuk olmakla bırhl bu dururııda guçlu bır du sal gırdı olmadığmdan s hucrelerını uyaracak pek şey yoktuı Duşlerm ozur kopuk ve uçuşkan olnıa belkı de bundandır Bırlıkte ışlev goren hucıelerm olağa nustu duşuk duzpyde olduğu donem beyın dekı bagldntıldim pek fazla olmadıgı bebek lık donemıdu Bılmcm en ükel olduğu bu do nemde çocuğun ılgı odağı gorduklermm du yumsal nıtehğme gore degışır Bebekler kendılerme pek bır anlam ıfade etmeyen bır bakıma soyut bır dunyada yaşarlar ve her şeye basıt duygubdl bır bıcımde tepkı gos Insan duş gorurl yoğun bu duygusallık ıç gırebılır ve gordııkjerını g çek sanabıhı NP vaı uyandığmda yetışkın bılış aklıyla gorduklprmm man sız olduğıma kaıaı veıu Beymdekı kımya ıletkenlerın ışlevı prıgelk dığuıde de bılmç duzeyı t gışebüır Ecstasy turu ılaç beymdekı serotonın duze nı etküeıken şızofıenı doj mın duzeymın fırlamas neden oluı Her ıkı durunı da hucıeleı aıasındakı et Ipşım azalarak ağın kuç ıııesme ve bılmc uı bu coc uğurıkuıdprı ya duştcn faıksız olmasma neden oluı HurrpİPr arasmdıkı ışbulığmm azal gı bu başka duıurn da kıran kırana bu tel betm yaşandıgı ve her şeyın goz açıp ka|. yıncaya dek değıştığı ortamlardır Aşırı ( gınlık anlaımm yaru sua ıaftmg bungç jumpuıg ve kayak gıbı hızlı tcmpolu spor yapıldığmda da aynı duruma tanık olunur Tam teısı duıumlarda ıse hücreler a srndakı ışbrrhğı doruk duzeye ulaşır Bu c