Katalog

Bilimsel yayınlarda kalite sorunu Ersin Yurtsever*, Sami Gülgöz* ve Ö.Asım Yedekçioğlu Koç Univenitesi U lkemızden yapüan büım sel yayınların sayılarındd kı aı tış ve buna bağlı old rak da Turkıye'nın ulusla laıası bıhmsel sıralama larda daha ust sııalaid doğru yukselmesı uzuncd bır suredır ge rek Akademık çevrelende gerekse de Büım Teknık sayfalarında sık sık tartışma konusu olnidktddır Gundemdekı konulaı arasında yayın sayılaıına gore unıversıtelerın sıra lanması vakıf ve devlet uruveısıtelerının farla yayın sayılarınm artışının durup durniddığı gıbı sorular yeı almaktadıı Buyuk unıversıtelerın onculugunu yaptıgı bu sıstemde bır ust kadroya atanmanın ko şulları belıriı yayın sayılaıırid endekslenıyor ve bu sıstem yavaş yavaş butun unıversıtelere yayılıyor Geçen yıldan ıtıbarpn do çent unvdiıını dlmak da gene yayın sayüdrına (ve ozellıkle tıpleıme) baglı bazı somut koşulları saglamayı gerektınyo Ikıncı onemlı faktor de TUBİTAK TIJBA gıbı ku ı umldrın ve bırçok unıversıtenın yapüan yayınlara gore ogretım uyelerıru maddı des teklerle odullendırmelendır Bız bır senedır TIJBA tarafında orga nıze edılen bır proje çerçevesınde 19701999 yıllan arasında Turkıye'den yapüan ve IS1 tdrafından hazırla nan SSCI, SCI ve AHI kapsamındakı dergı lerde yapüan bılımsel yayınların verı tabanmı oluşturmaya başlddık Sosyal büımlere üışkın bazı andhzler yayınlandı [1 2] Temel bılımler, saglık ve muhendıslık bılımleı ı ıçın ıse yazım aşamdsında yız Asağıdakı bılgıleı bu verıtabanından alınmıstır Bilimsel makalenln yayımlandığı dergller nralaması Yayuı Sdyıldrının artmasında onemlı oldugunu duşundugumuz ıkı faktor, hakı katerı büım uretımının de arrmasına neden olmuş mudur 9 Dalıa açıkçaüi, yayın sayüarı artarken büımsel kalite de artmış mıdır'' Yoksa sayıyı çogaltmak amacı üe bazı baş Akddemık yaşamda olan herkesın ka yollaıa bdi^vurma dd artmakta mıdıı 9 büdığı gıbı yayın sdyılarının artışında ıkı (Bu yollann dunyanuı pek çok yermde de onemlı dıs etken rol oynuyoı Bu etkenler kullanüdı<5ını burada vurgulamamız gere den ükı akademık yukseltmelerde yayın kır) Dogal olarak büımsel kalıtenm olçul gereklüıgı ve bu yayınlann belıriı bıı sınıfmesı sayüarı bulmaktan çok dahd zoıduı landırmalaıa goıe degerlendırılmesıdır Bunurüd beraber Tur Dergi adı Makale Etki Faktörü kıyeden son yülaıda sayısı heı sene 5000/000 TURK1SH I PEDIATR 663 0,120 yayın çıktıgına gore •1URK J VET ANIM SCI 358 0,037 tek tek yayınlann de 0,886 J APPL POLYM SCI 216 gerlendırümesmı deTURKJCHEM 0,198 209 Cfll amd ortdlamalarda TRANSPLANT PROC 198 0,740 kı degışüdüdere bdka178 0 557 ACT'A CRYSTALLOGR CCRYST STR rdk bazı gozlemlerı VVATER SCI TECHNOL 171 0,896 yapabılecegımız de PIIYTOCHEMISTRY 161 1 179 açıktır Bu çalışmayı INTJENGSCI 0414 138 yapabılmek ıçın 1SI J PEDIATR SURG 137 1 114 endekslerınde yaym 133 PHYS LETT B 3,567 lanan makaleleı ın etki 131 SYN RnACTIV INORG METALORG C 0 429 ldktorlprıne baktık Et POLYMER 124 1,370 kı faktoı u bu dercjıdeASTROPHYS SPACL SCI 122 0,234 kı makalplerın ortala BRIT J UROL 121 1,243 nid oldrak üa yüdd al J SOUND VIB 0,699 121 dıklan atıf sayüaıı üe 117 PHYS REV B CONDENSED MA'ITER 2,842 belıı tüen bır olçum ELECTRON LETT 115 1,152 yontemıdır Yapılan EURJPLASTSURG 0,174 113 vaısayım daha çok atıf 109 0,748 ACTA NEUROCHIR CEN PHARMACOL 104 1,037 alan makaleleı ın ya SPECTROSC LETT 100 0 526 yırüandığı dergılerın daha ' ıyı" olduğu ve Tablo 1: 27 yıl içlnde, en az 100 tane Türklye çıkışlı dolayısı üe bu dergı Yapılan eleştınler arasında ıse yayın sayıldrının artmasının sanü dıgı kadar anldmlı oknddıgı, bıhmsel gelışmc nın doğıu olçulebümesı ıçın aslında tezlerın ya yına donuşme oranldn uygulamaya yonolık araştıımaldrın mıktdrı arastırmaya ayrılan kay nakların olçusu, dhnan dtıflar veya patent sayı lan gıbı başkd fdktorlerın ıncelenmesı ge rektığı one surulmektedır Gerçek değer lendııme muhtemelen butun bu faktorleıın bır kdrışımını ıçerır Aına bu larz yoğun za man ve para ısteyen ıstatıstıksol araştırrıidlan da bu ışlerı yarı amator olarak yapan büımcıleıın degıl, devletın yapması gerekmektedır makalelerin yayımlandığı dergl lerin etki faktörleri genellikle düsük, 1'İn altında... Artık bilimsel kaliteye bakmak gerek... Soru: lerde makale 20% yazmanın daha Yayınlann etki faktörüne gore dağılımı "zor" oldugudur Tabu kı, bu varsayım o dergıde yayınlanan butun makalelere genellenemez veya çok atıf aldrı bır Resım 1 makalenın mu Oünya • TOrttıye hdkkak çok degerlı oldugunu da gostermez Ayrıca eth fak torlen yıllar ıçerısınde degışüc lıkleı gosterırler ve bazı onyargı lan ıçerırler Genp de bır ulke nın uretımının dnlaşılmasındakı yerı onemhdır Etki faktoru ne kadar buynkse dergı de o kadar "kalıtelı"dır çok az sayıda dergı ıçın bu faktor 40 cıvaı ındadıı ve sıfıra kddar du şer Sahaya gore de çok onemlı farklıkklar gostenrler 1998 yılı etki fdktorlerıMÜHENDİSLİK BİLİMLERİ nun dunya orta laması 2 0 cıvarındadır Saha larddia farklüıkldrın etkısını azaltnidk ıçın ıse Turhye den bır sahada ydpılan yayınlarla gene o sahada butun dunyada lerı dagüımı yapüan yayınları karşüaştırdık Resım 1 de, Her uç alanda da Tuıkıye'den yoüabutun dunyadan (sadece 1998 yüında yapı nan makalelerın, dunya ortalamalarına kı lan) veTurkıye den (1973 1999 yülan arayasla, kalite açısından daha az seçıcı olsındakı) yollanmıs olup, Fen Büımlerı Atıf duklannı veyd başka bır deyışle daha duDızmınde yer alan yayınlann eth faktorlerışuk etki faktorlu deıgüerı tercüı ettıklerını ne gore dağüımıru verıyoruz (Resizn 1) goruyoruz Etki faktorunun 1 'den buyuk olduğu Resim 3'de ıse ortdldma etki faktobolgede Turkıye'den yapüdn yayınlar dun runun yülara gore değışımı yayınlar ve yayd gore oldukça az oranlarda bulunmakmakaleler ıçın verümektedır Bu sınıflandır tadır Bızım yaptıgımız yayınların buyuk bır mada, makale ozgun araştırma sonueu çogunluıŞunun etki faktorunun 1 'den az ololan yazüan yayın ıse makalelerle bırhkte dugıı dergüerde yapüdıgı gorulmektedır konferans ozetı edıtore mektup, duzeltme Bu analız temel sagiık ve Ortalama etki faktörünün değhlml muhendıslık bılımlerıne ay ııştırıldıgı 7aman Resim 2 dekı sonuçiarı vermektedu •+ Resim 2. Saglık temel ve muhen dıslık dallannda etki faktor 787/11