Katalog

Genel istek: 2 çocuklu aile "Allah ne verdiyse" dayatmalanna rağmen, çiftler küçük aileyi benimsiyor ve iki çocukta kalmaya gayret edlyor Mumtaz Peker çocuk sahıbı olmak ısteyen çiftler almış Ne var kı 1960 2000 donemınde çiftler ortala ma ve ıdeal buldukları çocuk sayısının uzerındp uremekte Kırk yıl ıçınde çiftler ıstedıklerı ve ıde al buldukları sayıda çocuga sahıp olmak ıçın degışık koı unrna yollarına başvurmakta Ba zıları ptküı tekınkleıı kullanırken do<3uıqan kuşaktakıleı ın çogunlugu geleneksel usullere başvurmakta Bu usullerı kullanırken ıste rnedeıı gebe kalma halınde ıse ısteyerek duşuk yaptıranlaıın oranı ıse azımsanma yacak duzeyde Ben bu yazı çerçevesınde son aylarda gundeme gelen ıkı konuyu tartışmak ıstıyorum Bunlarddn ılkı bıı sı yasal partı lıdermın dogurganlık konu surıda kırsal degerlerı yogun bıçımde ya şayan kentlılere gosterdıgı hedef "Allah ne verdiyse!" tkıncısı ıse Hacettepe Nufus Etutlerı Enstıtusu'nun 1998 Tuıkıye Nufus ve Sağlık Araştırması ıçerıgmde gebehgı onleyıcı geleneksel gerı çekme uygulamaları uzerıne yaptıgı ılerı analız çalışması (*) Degışım konusunda tutucu olduğu nu belırten partı lıderı ulkemız kırsal kesımmde daha çok yemek (dogrusu ekmek) yemıken tesadufen gelen mısafırı onurlandırmak ve sofraya çagırmak uzere kulldnüan bır deyışı dogurganlık alanına taşıdı Boylesı bır kdvrdmın nufusbılımdekı kar^ıtı dotjal dogurganlık' olabıhr Bu kavıam ıse evh çıftlerın cınsel yaşamlanna herhangı bıı sı nırlama olmaksızm dogurganlık kuşagı bo yunca sahıp olacakları çoruk sayısıru goste rır Nufusbüım tarıhınde dogal dogurganlık vensı olarak bazı ılkel kabılelerın dogum veneıı temel kabul edıhnekte Ulkemızde de yapüan araştırma sonuçlarına gore boy lesı bır yaşamı benımseyen çiftler oldugu gorulmekte Oınegın dogurganlık donenıı boyunca 20den fazla gebe kdlan kadınlar gorulmektp Ne var kı bunlann oranı toplam ıçınde dık kat çeke cek du zeyde de ğıl Bunla rın duygu laıını ok şamakıçın gosteıılen hedefaçık Allah ne verdıybe " Boylesı bır tutumu benımseyen ve do Qmganlık davranışı bu duzeyde olan kadınlar çogunlukla eğıtımsız, duşuk gelırlı aıle ışletmesınde ucretsız çalışan konuınunda saglık hızmetıne ulaşamayan ve gebehkten korunmamn dınen gunah olduğuna ınan makta 1 • • Kendileri doğurmuyor Tuıkıyede merkez sagddkı onculer (paıtı yonetıcüerı ulusal ve yerel meclıs uyelprı ıle beledıye başkanları ve encumen uyelcrı) uzerıne yapılan çalışmalar ıse dogurganlık davranışı açısından bunların yu kardakı gruptan anlamlı bıçımde farklılaştıgını gosteımekte Onculerın topldnı dogur ganlıkları nedense kuçuk Oyle kı oncu çıftlerın sahıp olduklan çocuk sayısı, Turkıye U ( lkemızde nufus dınamıklen (dogum olumgoç) ve aüe planlaması uzeınc yapılan diaştnmaların geçmışı kırk yı la ulaştı Yerel ve ulusal duzeyde surdurulen bu çalışmaların ortak bulgu su Tuıkıyede çıftlerın terrıel ozlemlerını gerçekleştıremedıgı şeklınde Ulkemızde aıleleıın temel ozlemı n e ' Daha az uremek VP kuçuk aıleyı geıçeklcştırmek Ne var kı çiftler kıık yıldır bu ıstemlerını geıçekleştı remıyor Başkd bıı anlatımla çiftler ıstedıklerı ve ıdeal buldukları çocuk sayısının uze rınde çocuga sahıp oluyorlar mındakı aıtış son yırmı yılda neıede ıse uç katına ulaşmış Fakat bunlaıdan hıçbırı tek başına gerı çekme kadar tercıh edılmıyor Bu usulun kııllanımının ılk sırada yer almasını sağlayan degışkenler ve bunların degışımı Çizelge 2 de gorulmekte Turkıye de kent ve koy yaşamı ıle bu usule basvurma arasında onemlı bır degış ken Sozgelımı orta ve yuksek egıtımı olan çiftler bu usulu hem dahd dz kullanıyor hem de zaman ıçınde modern usullerı kullanmd oranları artıyor Buna karşm eğıtımsız ve ıl kokul egıtımı olan kadınlann bu yolla gebelıkten korunma oranları artıyoı Turkıye de ydşaııılan her bolgede son yıı mı yıl ıçmde bu usulun kullanımı artıyor Ancak artış Karadenız Bolgesı'nde ılk sırayı almakta Bunu Akdenız lç ve Doğu Anadolu Bolgesı ızlemekte Artışın en az gorulduğu yprleı ıse Ege ve Marmara Bolgesı Hanenm refah duzeyı ıle kadmın gebehkten korunma ıçın başvurdugu usul drasında buyuk bır ılışkı var Duşuk gelır grubundakı aüelerde gebehkten korunma ıçın gerı çekmeyı tercıh edenler en yuksek oranda gorulmekte (% 41) Hane gehrı arttıkça bu usulden uzaklaşılmakta ve modern usullere geçış olmakta Kadınm ucretlı çalışma durumu ve çalıştıgı sektore gore gebehkten korunma ıçın başvuıdugu usuller degışmekte Hızmet ve sanayı sektorunde ucıeüı olarak çalışan kadınlar arasında modern usulleı ı kullanan lar en yuksek orana ulaşmakta Buna karşm tarımdd ucretsız aıle çahşanı konumunda olan kadınlar gebelıkten korunmak ıçın çogunlukla gerı çekme usulune başvuımak ta Çıftlerm etnık kokenlen ve dınsel kımlıkler ıne gore gebehkten korunma usulleı ı arasmdakı oranlar pek faıklı degü Sonuç: Turkıye de çiftler kuçuk aıleyı benımsempktp Istedıklerı ve ıdeal buldukları çocuk sayısı zaman ıçınde azalarak gunumuzde ortalama ıkı çocuga duşmuş Çıftlerın çoö^unluğu bu ıstemlerını gerçek leştııebılmek ıçın modern ve geleneksel korunma usulleı me başvuruyorlar Ancak kırk yühk verüer bu konuda pek başanlı ol madıkları şeklmde Çiftler başarısız oldukları donemde ıstenmeyen gebehklerı son landırma konusunda da çok kararhlar (*) Ru yazı ıçerıgmde buçok çahş madan yaidilandım Ancak hunlarddn bırmı behıtcceğım Lrqoçmen, M A Koç 1 ve dığerlerı (2001) Turkıypde Gerı Çekme Yoııtcmmm Kullanımı Aııkaıa Turkıye Yerel ve ulusal duzeyde kırk yıldır yapılan nufus araştırmdlarında çıftlere sorulan sorular çok yalm Dogurgan kuşakta (15 49 yaşları arasmdakı) doğurma yetenegı olan kadınlard dşagıdakı basıt sorular sorulmuş • Ehnızde olsaydı hayatmız bcyunca kaç çocuk sahıbı olnıak ısterdınız' • Gelecekte, halen sahıp olduklarınızdan başkd çocuğunuz olsun ıstıyor musunuz 9 • Son doğumunuzu (halen gebe olan 9 lara) bu gebelıgınızı ıstıyor muydunuz Yok sa ıstemeden mı dogurdunuz (Halen gebe olanlara) Istemeden mı gebe kaldınız9 Az çocuk isteği 1963 ten gununıuze degın yapılan araştınnalarda sorulan bu sorulaıa verüen yanıtlar kabaca şoyle Kadınlar halen sahıp olduklarmddrı daha az sayıda çocuga sahıp olnıak ıstıyorlar Çıitlerm ıdeal çocuk sayısı halen sahıp olduklarından az Çiftler evlüık yaşammın herhangı bu noktasında ıstedıklerı vp ıdeal buldukları çocuktan daha fazla sma sahıp olduklarını beluüyoılar Bu noktadan sonrası ıçın ıse karamsarldr Halpn sahıp olduklarından başka ge lecekte çocuk dogurmak ıstempyenleı m ordiu çok yukspk Çocuklaıı yırmı yaşın altında olan ka dınlaı ın yarısından fazlası yaşayan son çocu guna ıstemeden gebe kalmış ve doö[urmuş Benzer olgu halen gebe olan ve ıstedıgın den fazla çoruiju olan kadmlar ıçın de geçeılı Turkıye de çıftleı ın ıstedıgı ıdeal bul dugu çocuk sayısı ve dogurganlıgı kırk yü ıçınde anlamlı bıçımde azalmakta Sozgelımı 19601ı yıllaıda ortalama 45 çocuk ıste yen çıftlerın yerıru <i000 yıllarda ortalama ıkı ortalamasının altında kalmakta Budurumda ulkemızde yanıtlanması gereken ılk soru şu olmalı Onculer nıçın aynı hedefı kendıleıı 7 ıçın seçmıyorlar Kendılerı neden farklı bır yol ızleyerok daha az sayıda çocuk sahıbı oluyorlar Hem de egıumlerı ve gelırlerı Turkıye oıtalamasının uzerınde oldugu hal de Ulkemızde çıftlerın dogurganlıgı kont IOI otmek ıçın başvuıdukları ve uyguladıkla rı arasında ılk sırayı geleneksel usulÇlzelge 2: Gerf Çekme UsulUnU Kullananlann Bazı leı almakta Bu usuller ıçın tarıhsel özelliklere Cöre Oransal Değlflml (1978 1998) bılgı kaynagı kutsal kıtaplar Bu usulYıllar leı ın uygıılanmasının gunah olmadıYerleşimYerl 1978 1998 gını behrtenler ıse dın adamları Kentte yaşayanlar Yukarda belırttığımız araştırma verılerıne gore Turkıye'de çiftler yaygın olarak geri çekme usulüne başvurmakta Sozgelımı son yırmı yıl ıçmde (1978 1998) gebelıgı onle yın bır yola başvuranlarm oranı hızla artınış Oyle kı 19/8 de korunmdydn vc korunan çıftlerın oranı 1998'de teısıne donnıuş (Çizelge 1). Koyde yaşayanlar EgitimJDüzgyi Okumayazma bılmeyenler nkokulu bıtırenler Ortaokul ve ustunu bıtırenler Halen Yaşanılan Bölge CgeMarrnard Akdenız Iç Anadolu Karadenız Dogu Anadolu 18 5 15 1 23 8 25 5 Çlzelge 1: Evll Kadınların Cebelikten Korunmak içln Bafvurdukları Usuller Ydlar f!978 Basvnnılan Usul 1S83 1588 1S93 1298 Korunmaydiüaı 62 0 36 1 i't 4 49 0 36 3 63 9 Korunanlaı 38 0 62 6 510 63 7 fyjpdern usul kulldiuyor 13 4 37 7 34 5 22 6 313 Gerı çekme uyguluyor 16 8 24 4 26 2 25 0 25 7 78 127 Otekı geleneksel usuller 19 32 67 787/10 14 1 210 20 8 24 0 156 13 1 19 5 98 21 1 27 3 18 1 27 6 24 2 23 7 30 0 148 Modern usul olaıak bılınpn hap, rahim içi araç, kaput, kısırlaştırma VP diğerlerinın kullanı