Katalog

Aylak Bilgi Tahlr M. Ceylan İnsan yükleri Yuku katırlar, parayı ınsanlar taşır denmemelıdır Yuku katırlarla ınsanlar, parayı da ınsan kılığından çıkmışlar taşır denmelıdır Hatta yuk taşımak konusunda ınsanların katırlığına bır de kostebeklığı eklenmıştır, dıye hıpotez edılebılır pekâlâ, kostebekler gunde an sekız metre tunel kazarlar ve o kazılarda canlının en ıncelıklı duyargaları olan gozler kulaklar yok olurgıder, aynen ınsanda ruhsal yukierın ruhsal ıncelıklen kaybettırmesı gıbı Insan katırlığı aşmıştır, çunku hıçbır katır, fazla yem ıçın fazla yuk taşımak onursuzluğuna uğ rayıp başka katırlarla kavgaya tutuşmamıştır daha Ama gıdın Coğaloğlu'na, hamal mafyalarıyla addı bır harbe tutuşmadan semer 1 takıp yuk taşıyamazsınız Işımız yuk taşımaktır, ama bunlar sırta değıl, ruha ağır gelen yuklerdır daha çok Gene de kımse, altmışından once taşıdığı yukle rın katıyen farkında değıldır Belkı de yuklenn ozellıkle farkında almayız, hatta ınsanı bır yuk delısı olarak tanımlamamız ınsanlığın ortak ruhuna ağır gelse de, yanlışlığı kanıtlanabılecek bır ıddıa değıldır suphesız Yıldız patlamaları insanoglunu nasıl etkiledi? Y üdızlan pdrçalayan ve drdından uzaya radyasyon yayan buyuk pat lamalar pvremmıze en çok zarar vererı olaylar Ancak supernovalar da (pdt ladıgındd etrafa buyuk Ljirüdr yayan yıldız) evıerun yapüanmasında onpmlı rol oynu yor Yakınlardd yapüan bır araştırmaya go re yıldızlann yok olmdları ınsdn evrımını çok onerrüı şekılde etküedı Iki milyon yıl önce En yorucu duygu Sorumluluk mesela, ınsan ruhunun en yorucu duygusu olarak tanımlanmalıdır Neden, çunku dıyelım uç kışının sorumluluğu sızde, bunları ust uste koyup hamal gıbı sırtınızda taşısanız, hanı taşınmaz değıldır Ama onların her yaptığından kendını sorumlu tutmak, ıste burası, onları paketleyıp taşımaktan elbette kı daha zordur Çunku, "şımdı o nerede, kavga mı edıyor, aç mı, açık mı7" dıye duşunun bakalım uç ınsan ıçın ve bunu bır omur boyunca yapın, boy le duşunulduğunde ınsan suphesız ıkı defa katırdır1 Bır de sevgıyı duşunelım Marquez'ın "Kolera Gunlerınde Aşk"ında bılırsınız Florentına Arıza, Fermına Daza'yı, kızın bır tebessumunden sonra, onun bır sanıye bıle elını tutamadan tamı tamına yarım asır beklemıştır Bu ne demektır, bu ınsan ruhunun katır sırtından bıle kalın bır kosele olması, kısaca ınsanın uç defa katır olması demektır1 Inat dıyelım şımdı de, kendı nesiıne kendı ınadını aktaran hangı canlı vardır Yaşamak ıçın ınat etmek değıl de, ınat ıçın yaşa mı surdurmeyı, ağaçları yapraklarına doğru değıl de, koklerıne doğru buyutmeye benzetırım Inat ıçın kan davasını nesılden nesıle aktarmak, yasamın kendısını de bır krıstal bardağın masadan yuvarlanışı gıbı seyretmek, ınsanın yaptığı ışte budur Buna onun dort gozlu yureğınden başka yurek dayanamaz Onun ıçın ınsan dort de fa katırdır1 2 milyon yıl once dunyadakı ılkel ın sanlar buyuk beyınlı ınsanldra halme do nusmeden hemen once dunya ydkınlann da bır çıft supernova patlaması gerçekleş tı Gezegenımız tahrıp edıcı etküen oldn radyasyon patlama larıyk zarar gordu Johns Hopkıns Unıversıtesı n d e n 1 )r Narciso Benitez, Bu supernovd lar bızı koruyan ozon tabdkdsını yok etmış olabüır dıyor Dunya Gune^. ın ultravıyole (UV) gu neş ışınldrına kar^ı koıumasını kaybet mış ve bır kaç yuzyıl ıçınde de yogun rad yasyon tarafından tahrıp olmuş olabılır Hayvdnların DNA lan her turlu mutasyonel zaıara ugra mış olabılır Yenı turler ortaya çıkmış olabılır Homo sa pıenslerın de bu turlerden bırı olması olasüıgı vardır 2 milyon yıl once gerçekleşen yıldız patlamasıyla oluşan kozmik radyasyonların insan evrimi uzerinde hayati etkileri oldu tek Pasıfik Okyanus unun dıbınden alınan tortu orneklerını mceleyen ve çalışmalarını Physıcal Revıevv Lettersda yayımlanan Al man büımaddmlarından geldı Almandrdştumacılar okyanus yatak lanndakı orneklerde 2 milyon yü once çok muş demır60 olarak bılınen bır demır ızoto punu tespıt ettüer Benıtez Demır 60 doğa dakı tek bırşey sayesınde oluşur superno va dıyor Supernovd uzaya bırçok farklı element yayar Bu partıkuller atmosfere çar parak gezegen uzerıne ınce bır toz tabaka sı gıbı kaplarlaı Çalışmalardd ügınç olan noktaysa Alman ekıp tarafından bulunan demır 60 td bakasmın oluşmasına tek bır degü bırçok supeınovanm neden olduguydu Benıtez Bırbırınden tarklı tdbakdiaı farklı zamanlarda oluştu ancak hepsı 2 milyon yıl ıçınde oldu dıyor En parlak ışık Sıcak ve yo<5un bır yıldız enerjısının tamamının çok hızlı bıtırıp şok dalgalan yardtarak ve uzdya şıddet lı radyasyon yaydrdk dnıden ıçc dogru patladığında su pernovd oluşur Supernova patldması bızlerın de ıçın de bulunduğu Sdmdnyolu galaksımızı oluşturan dıgeı 200 rrulydr yüdızdan daha fazla parlıklık yayar Bır supeınova radyasyonunun olası etkılerını aıaştııan büımadamları bu etkıleıden bırının dunyada kı evrımı etküemıs olabüorpgı nı one surduler Ancak araştırmalar yıldızldrdrası gaz dldnlannın supernovd nın radydsyonunu dağıtarak tesırını azdlttıgını oı taya çıkar dı Ote yanddn Benıtez ve çalışma arkadaşı Dr Jesus MaizApellaniz dunya yakınlarında 2 milyon yd once 2 supernovanm meydana geldığıne ınanıyor Bunldrdan ılkı yüdızlararası parçacıklan serbest bırakmış olabürr Ikmrısı de buyuk bır guçle dunyaya çarparak ozon td bakasına zarar vermış olabılıı Mai7 Appellanız Supernovalara çok sık rastlan madıgı ıçın bu rurden bırbırıne çok yakın ıkı patlamanın gerçekleşmesı pek olası gorulmpyebılır Ancak b u su pernovaya donuşen yıldızlaıa çok benzeyen sıcak ve yogun bıı yıldız kumpsının dunyanın yakınlanndan geç tıgını bPİırledık dedı Sao Gen adı verüen bır yıldız kumesı dunyaya 100 ışık yılı kadar yaklaşmış olabılır Bu uzaklık dstronomık olarak çok da buyuk sayümaz Araştıfmdldrımıza gore bu gruplardan uosı veya uçu su pernovayı oluşturacak şekılde patladılar Büyük yokoluş nedeni mi? Bunlarla bırlıkte dunyd çevresmdekı uzayda yıl dızlararası gazın az oranda bulunduğu ortaya çıktı Md ız Apellaraz Sankı bır supernova hepsını temızlemış gıbı dunyadakı toz ve gazlann buyuk çogunlugu artık yok dıye eklıyor Başka bır deyışle galaksımızın kuçuk koşesı bundan 2 milyon yü onrp bır supernovd tarafın dan sılrrap supuruknuş Plıosen/Pleısto^en yok oluşlan olardk da bılınen art arda soy tukenmelerının de aynı donemde gerçek leşmış olması ügınç bır nokta jeologlar çok sayıda plankton ve yumuşakçanın yok olduğunu karada yaşa yan hayvan ve bıtkılerın de aynı şeyden etküendıgını or taya çücdrdılar Benıtez Bız bu yaratıkların ıkı veya da ha fazla supernovanm ozon tdbakasını tahrıp etmesın den dolayı ortadan kaybolduklarına ınanıyoruz dıyor Dunya guneşın yogun UV radyabyonundan korunama mış olabüır Bu nedenle her turlu degışım gozlemlene bılır Australopıthecus dfrıcanus gıbı maymunsu ınsanları yerlerınden eden ve ılk gerçek ınsan olduguna ına nüan ınsanoglunun atalaıı Homoerectusların Afrıka ve Asyada ortaya çıkmalan da aynı zdman düımınde ger çekleşıyor Bu turler zararlı ladyoaktıf etküerle dolu donemm koşullanna kendüerını uydurmayı başardüar An cak bu başanya sadece uzaydan gelen bır mudahale sonucu ulaşüabüdı Londradakı Doğa Tarıh Muzesı nden Prof Chris Stılnger Aynı donemde pek çok turun soyu tukendı Yıne aynı zaman dılımı ıçmde Homoerectublaı da dun yadakı yerlerını almaya bdslamışlardı dıyor Ancak evrım konusunda yukarıdan bıraz yardım alıp almadı ğımızdan ermn olmdddiı once supernova patlamaları nın ve demır 60 tabakalannın oluşum tdrıhlermı belırle menaz gerekır Bılge Berfoynak The Observeı /17 Şubat 2002 Fedakârlığa gelince Ya fedakarlığı nerelere sığdıracağız7 Butun annelenn çocuklan ıçın kendılerını, adet kanaması geçırır gıbı kurban etmesını bekle mek o kadar normaldır kı, bunu yapmakta bır an kararsızlık geçırenlere, sankı yaşamını fahışelıkten kazanıyor gıbı pek kotu bakılır Ney mış efendım çocuğunun bır ıkı sene daha kor topal yaşaması ıçın kendını feda edıp, dıyelım kı karacığerını vermekte tereddut etmış Insanda oyle bır anlayış vardır kendı yarattığına kendını kurban edeceksın Heykellerı ıçın heykeltraşlar, bınaları ıçın mımarlar, sevgılısı ıçın eşler, sıpaları ıçın eşekler ve çocukları ıçın anneler yok olma lıdır Var olmak ıçın bunca ınadı, yok olmak ıçın bunca ısrarı beş fınndan çıkmış kayış gıbı bır ruh ancak taşır Insan beş defa katırdır' Yaşam her gun kuçuk bır savaşı gerektırecek kadar yuklu olunca, Freud'un ınce ınce tanımladığı savunmaları da sayısız dene cek kadar çok olmuştur tabı kı Insan her gun kendıne yalan soyleyerek yaptıklannı akla uygunlaştırmaya çalışır, en açık gerçeklerı bı le ınkâr ederek kendını çaresızlığın otesıne ıter, eksıklığını yucelterek eksıklığınden yem bır dunya kurar, dıyelım ıkı parmağı eksıkse ortopedıst, aılesı yoksa kımsesız çocuklara baba olur, ruhu kırlıyse e//ggw nı defalarca yıkama takıntısı edınır, yoksulsa dunyayı yoksulluktWT~" kurtaracak hayallere dalar, esırse butun dunyayı esaret altında kabul edıp, onu ozgurleştırecek ıdeobjilere baş koyar Netıcede ınsan, mutasyona uğrayıp kavıleştığı ve bu ağır savunmaları, omur boyu taş taşımaya cezalı Sısıfos gıbı, çaresız ve sonuçsuz taşımaya razılandığı ıçın, henuz evrımını tamamlamamış postmodern bır katırdır Buna karşılık, her yonden doygun olduğunu hıssedebılecek duyarlılıktakı ve yaşamın kuçuk bır parçasıyla butununun tamamen aynı olduğunu farkedebılecek aşkınlıktakı evrımını tamamlamışlar ıse, yuklennden kurtulmuş, savunmalannı dokmuş, katırlıktan çıkmış olsalar da, turlerını surdurebılecek sayılara asla ulaşmayacaklar1 tmceylan@superonlıne com 782/6 Almanlardan destek Ancak büımadamldrı bupernovalann 2 milyon yıl once dunya yakınlanndan geçtıgını keşfetmenırun tek başına bır kanıt olmadıgını kabul edıyor Teorıye des