Katalog

Gönülden Bilime Ahmet Inam Doğadan hayata yansıyan Doğayı anlamak neden gereklıdır Hayatı anlamak ıçıni 7 Hayatı anlamak ne sağlar bıze Başarılı bır yaşam surmek ıçın 7 ılk adımdır, anlamak Anlamadığımız yaşam, yaşam mıdır Pe7 kı neden "başarılı" yaşamın ardındayız Insan olabılmek, ınsa nın sahıp olduğu yuksek değerlere ulaşabılmek, (erdemlı bır ınsan olma, sanata, bılıme, ınsan kulturune katkıda bulunabıl mek gıbı ) Bu değerlere yenı değerler katabılmek amaayla, kendimiz olabıldığımiz, kendı olanaklarımızı, yetılerımızı, sa hıp olduğumuz gızıl guaımuzu (potansıyelımızı) gerçekleştırebıldığımız bır yaşama varabılmek ıçın "Başarı", ne un, ne para ne herhangı bır bıçımde toplumsal konumumuzu yukseltmek anlamına gelıyor Başarılı yaşam, ınsanı ınsan yapan oğelenn, ınsan bedenının, duygularının, aklının, çevresının bır uyumlu butun halınde yaşanması demek Insan varlığının zengınlığını oluşturan oğelenn başmda, doğadan devraldığı ozellıklen bulu nuyor Insanın doğası dıyoruz buna, ınsanın tabıatı Bedenı, duygulan, karakten Karakter Eskı Yunaca'dakı anlamıyla, oyu lan, damgalanan, ozellıklerı ustune ışlenen şey demek, bır ya nıyla "Tab etmek" eskı dılde aşağı yukarı bu, ışleme, oyma, "baskı yapma" anlamlarını taşıyor "Tabıatımız", doğamız, bu anlamda bıze venlmış, ışlenmıştır Tabıatın damgasını atmak, belırleyıalığınden kopma şansımız bemen hemen hıç yoktur Doğa, Batı duşuncesınde farklı bıçımlerde yorumlanmış Insanın kullanması ıçın Doğadakı bil "nımetler topluluğu" bunlardan bırı, ıngeliği tanıyıp san doğanın efendısıdır Doğa, ınsan tu anladıkça ken ru ıçın malzeme sağlayan bır kaynaktır dimdeki, kultu Insan doğadan ustundur Bundan dolayı rumdekı bilge doğayı kullanıp, olanaklarından yararlanmak gerekır Bu "yararcı" bakışın ya liği anlayaca nında, doğa, tınsellığı (manevı boyutun) ğım. Bu, bana taşımadığı ıçın ınsanın hızmetıne venldoğayla, ken miş bır araçtır dıyen goruşler var Doğa, dımle yaşaya bu bakışta, teknoloji tarafından kullanılıp, somurulen bır varlık alanı olarak or bılme olanağı taya çıkıyor Insan kulturu, bılım ve teknı sağlayacak. nolojiyle doğadan yararlanıp, yuzyıllarca suren tanhı ıçınde, yoğun bıçımde doğayı denetım altına almaya çabaladı Doğayı anlayarak guzel bır yaşam surme, guzel bır ınsan olma çabası, onu dışımızda gorduğumuz surece gerçekleşeceğe benzemıyor Doğa dışımda gorulduğunde, onu tanıyabılme şansımda ortadan kalkıyor Onu elımızın altında, bır aygıt gıbı tutmak ıstedıkçe, teknoloıının hızla hayatımıza egemen olmamasına karşın, doğaya yabanalaşmaya başlanz Doğanın dışında, ondan ustun, ondan tumuyle farklı değılız çunku Doğanın kendısıyız bız Teknolo\ı de doğa nın bır parçasıdır, kultur de Insanın urettığı her şey doğanın ıçındedır Doğaya bır ustunluk kazandırmıyor bu bakış Insanla doğayı karşı karşıya getırıp, bangısı ustun sorusunu sormak yanıltıa Insanı doğadan ayıramayız Doğanın, sankı bır "kendı başına akla sahıpmış gıbı" gızemlı bır ışleyışe sahıp olduğunu duşunmek, bır açıdan geçen yuzyıllardan kalma bır romantızm, bır açıdan da abartılı bır doğa gızemalığıdır Doğa ınsanda, ınsan doğadadır Bır anlamıyla "doğa" kavramı, kulturel, mıtohjik, polıtık koklerı olan, "soyut" bır kavramdır Insan, bır parçası olduğu bu ışleyışe yenıden bakmayı oğrenmelıdır Ne denlı kendımızı, ormanlardan, dağlardan, denızlerden uzak, konforlu bır yaşam ıçınde, doğadan uzak gorursek gorelım, doğadayız yıne de Bu teknolojiyle, bılımle, kulturle, donuşume uğratılmış, uğratılmakta olan, kendısıne yenı damgalar vurulmakta olan çevremızdekı, ıçmızdekı, evrenın sonsuzluğuna yayılmış varlık bızız Doğayla yuzleşmek, kendımızle, bayatımızla yuzleşmek anlamına gelıyor Doğanın buyulu gıbı gorunen, canlı, yaratıa, dur durak bılmeyen devıngenlığı, bıraz bıraz da bızım ona bakan gozlerımızden, onu duyan kulaklarımızdan, ona dokunan parmaklanmızdan gelıyor Kendımle, dostlarımla, ınsanlarla, hayvanlarla, ağaçlarla, dağlarla, akarsularla, denızlerle olan ılışkım ınsan olarak benı ve hayatımı oluşturuyor Doğadakı bılgelığı tanıyıp anladıkça kendımdekı, kulturumdekı bılgelığı anlayacağım Bu, bana doğayla, kendımle yaşayabılme olanağını sağlayacak Avucumun ıçınde tıtreyen kardelendekı gız, onunla aynı doğada oluşumuzdan dolayı, bendekı, bılgılerımdekı, duşuncelerımızdekı çozmeye çalışacağım gızlerın kızkardeşıdır 782/2 7 Nükleer füzyon heyecanı B ır gnıp bılım ddamı laboratu var koşullannria nukleor fuz yon denemesınden ük başa rılı sonuçlann alındıgını ılerı suruyor Bu ıddıanm dogru olnidM duıumundd enerjı uretımı konusundd dunyada yenı bır say fa açdacak Ancak bu çalışmaya ıhtıyatla yaklaşdiı dıger bılım ddamlan sonuçkıı soguk fu'yondd kı fıyıskoyd buızetıyor Nukleer hsyondan (Atom çekırde gı pırçalanmdsı) farklı olarak fuzyon bdşldtılnidbi çok zot bu sureç Arıcak aşırı yuksek basınç ve sıc aklık altında çekırdekleı bırbırlerıyle bııleşebüıyor Bu basıncı elde etmek o denlı zoı kı hıd rojen bombalanndd bu suıccı başlatmak ıçın kuçuk fısyon bombdla Plastik/sm pandatıa rından ydrarlanıhyoı La boratuvaı ortamında makul nlçulerde fuzyon reaksıyonunu gerçek leşüımeyı bugune dek kımse başaramadı Aidîjtırmacüar bu surecı defalarc d denemışler ve heı sefermde bdşaıısız kalmışlardı Bu deneyle Nötron kaynağı rın ıçınde en en fazla ses getırenı 1989 yılındd palladyum tel ıçındekı Akustlk dalga soguk fuzyon ıddıası leneratörü ıdı Ne yazık kı bu çalış Saygın bilim dergisi Science'ın bu haftaki sayısında yer alan bir makaleye göre sıvı aseton içinde gerçekleştirllen nükleer füzyon deneyinden umut verici sonuçlar alındı ıçınde yol alan ses dalgalan mınık kabarcıklar yarattı ve daha sonra bunlann genışleyıp çokmplerme yol açtı Surecı bdşlatan erıyık turn hıdrojenlerın doteı yumla yer değıştırdı gı a7 mıktardd aseton ıdı Tdleyaıkhan ın ekı bı aseton süındırını ses ddlyaları bombdidı manına turtu Aynı anda doteryuma donuştu rulmuş aseton yuksek hızda notronkıa da maru7 bırakıldı Notronlar dselon molekulle rıne çarpınca mılımetre boyutlarında kabdr cıklar meydana geldı btınlar ses dalgalan nın ydrattıklaı mdan daha buyuktu Bu kd baıcıkların çokuşu asetonu o denlı ısıttı kı dcjtçryum atomları bubırleııne çarpmaya vo feırleşmeye başladılar Bılım adamlan bu dşamada notıonların k ıbın dışına taşıp uç maya bdşladığmı tes Vakum Potnpası pıt ettıklermı behrttı ler Bu da fuzyonun en belırgın go^tergesıy dı Bu arada Ta leyarkhan de bıılıkte Oak Rıdgede çılışan Dan Shapira ve Michael Saltmazsh Foton çoğaltı cı tüp Mikrofon adında ıkı fızıkçı Tale yarkiıan ın sonuçlannı test etmek ıçın bu de ney daha geıçekleş tırdıler Test sıvısı ma bılım dunyasında buyuk bır duş kınklığı yarattı New York ta Rensselaer Polytechnıc Insütuteden nukleer muhendıs Richard Lahey ve Tennesseede Oak Ridge Natı onal Laboratoı y den nukleer mu hendıs Rusi Taleyarkhan ve ekıbı fuzyonu laboratuvaı orta mında denedıleı Soz konubu çalışma akustık kavıtasyon adı verüen bır fenomene dayanıyordu Bu sureçte sıvının Ne var kı bu deneyde notronlaı ın daha karmaşık bıı lle dolu odacık notron dedektoı u kul lanıldıgında tespıt eddemedıgı goruldu Saltmarsh Fuzyona baglı olaıak notron fazlalığına üışkın bır belu tıye rastlamddım dıyerek goruşlermı belırttı laleyarkhan ve ekıbı Saltmarsh ın bu yorumunu tartışmaya açarken dıger bılım adamları ılerı deneylerle Taleyarkhan m bulgularını mceleme kararı aldı Kahfornıya da Lavvrenre Lıvermore Natıonal Labora toryden Mike Moran ıse goruşlermı şoyle dıle getm yor 'Meydrkhan ın makalesı yamalı bohçaya benzıyor Teknık olarak her yamdnın ortamında ne yazık kı bır delık bulunuyor Kaynaklar Scıence Nature Kök hücre: Son deneyler büyük umut verici K ok hucıenın hangı koşullarda ve ne şekılde kok hucresı halıne geldıgı bır turlu bılınemıyor Stan ford Unıversıtesı Tıp Okulu ndan H.Blau ve dıgeı aıaştıı macüdi Cell dergısınde (sayı 105 s829) yayımla ndn bu makalede kok hucrelerının gerçekten de başlı başı na bır hucre topluluğu mu veya ayn bır kok mu yoksa daha çok bellı başlı fonksıyonlara uygun hucreler mı olduklannı tartışıyoılar Dokulardan clde edılen yetışkın kok hucrelerı gerçek ten de çok farklı bıçımlerde gelışırler ve en az embrıyon kok hucrelerı kadar degerlıdırler En zengın gelışım/degışun potansıyelı kemık üıgındekı kok hucrelerınde keşfedıldı Kdnla beslenen kok hucrelerının guıevı bır duzıne hucre turlerıru tamamlayarak kanın yenılenmesıru sağlamaktır Fakat kan kok hucrelerı ayrıca kalp kası ıskelet kası karacığeı ve beyın hucrelerıne de donuşebılıyorlar Ustehk bu değışun potansıyeunden yalnızca ozel laboratuvar koşullarmda degıl organızma ıçuıde de yanı organların onarümasında da yarar laruyorlar Kaufornıyadakı StemCells fumasuıdan E. Lagasse ve dığer araştırmacüar ışte bu bügüerden yola çıka rak karacıgerlerı hasta olan ve olum rıskı taşıyan farelere ke mık ılığı aşıladılar Bacjışçının kok hurrelen karacıgerde yu valanarak karacıger hucrelerıne donuştu Yabancı kok huc relerınden gelışen kaıacıger hucrelerı bırkaç ay ıçınde or ganın ydrısını kapladıldr Karacıger hucrelerıne donuşen kan kok hucrelerı organdakı enzım bozuklugunu lumden gıde rerek farelerı ıyüeştueceğe benzıyor New York Unıveısıtesı Tıp Okulu ndan N.Theiıe de