Katalog

yen genler taşıdığımız goruşune katılmakta zorlanıyor ve konuşmanın genelamaçlı bıkş sel duzeneklerın bır urunu olduğunu bu duzeneklerın oncelıkle dıl açısından onemlı bır IOI oynayabıleceğını duşunuyor Plomın gorunuşte kdtıksız dıl bozukluk ldiının bıle bırçok etmerun karmaşık etkıleşımmden kdyndklanabılecegıne parmak bası yor ve ayru dıl sorununun ortaya çıkmasında farklı bırçok etmenın geneük bozukluklar ya da çevresel olumçuzluklann payı olabıleceğı ne ıridnıyor ı Tüketiciler göründükleri gibi değiller! Doç. Dr. Fusun F. Cönül S Değişken değerler Insanlar dılsel yetenek ve davranışlan açısından belırgın farklüıklar gosterırler Soz gelımı ınsanın hangı yaşta konuşmayı soktuğu ve dıle ne denlı çabuk egemen oldugu kışıden kışıye degışır Plomın dıl gelısımının bır olası lıkla beynın bırçok bolumunde ışlev gorerı ve her bırı az mıktarda etküı olan çok sayıda gen taratından denetlendığını belırtıyor Dıl bıreym sahıp oldugu ya da olmadığı bır şey değıldır dıyen Plomın sozunu ettıgı tum bu genlenn ınsanlan dılsel yetenek olçegının bır yerlerıne yerleştırmek uzere hep bırlıkte ışlev gorduklerıne dıkkat çekıyor Plomın Brıtanyalı 16 bın çıft ıkız uzerınde araştırma yapan bır ekıbm uyesı Araştırmada dıl bozuklukldrmda etkılı olan guçlu bır kalı tımsal etmene tanık ormakla bırlıkte bu genle rı tek tek saptdmaktd zorlanan bılım adamı Bu konuda ıyımserun ancak sanıldığından çok daha ağıı bır üerleme surecı soz konusu dı yor Dıl konusunda olağanustu yeteneklı olan ve çok sayıda dılı akıcı bır bıçımde konuşabı len kışılerın beyın ve genlen dıl oğrenımınde genlenn başka ne gıbı katkıları oldugu konu suna da ışık tutabılır Stromswold bu yaklaşı mm genelde goz ardı edıldığını ancdk ııidtul maz sdyıda profesyonel dılbıhmcının başka dılbılımcılerın soyundan geldıgıne parmdk basarak meslektdşlarıyla evlenen dılbüımcıle re en yakın genetık merkezme uğıamalarını onenyor Bu koşılerın beyınlennın başkd dallarda o denlı bdşaıılı olmadıgının kanıtlanması durumunda konunun daha da ılgınç bır boyut kazanacağına dıkkat ç eken Stromswold O za man çek yazmasmı beceremeyen bırının peşı ne duşerdım dıyoı lohn VVhitfıeld Çevıren Rita Urgan Kayridk Nature Web Sıtesı on araştırmalar gosterıyor kı artık tuketıcıleıı yaş cınsıyot gelıregıtım duzeylerı nerelıoldukldiıgıbıgozle nebılır ozellıklerıne gore bolumlendırmek pazar payı kapmakta başarılı sonuç vermı yor Orneğuı, sjyçuzluga .koşaolar daha duşuk ortd gelulı lıse tahsıllı hanımlardır veya beyaz eşya dknlar çogunlukla yenı evlı çıftlerdır gıbı genellemeler bıkrnt>el olmdydn gozlemlere dayanan onyargıları yansıtıyor Bu tur onyargılardan yola çıka rak reklam veren urun sundn şırketler fı ydt belııleyen şırketler muşterı kaybedı yorlar Dığer tdraftan tuketıcılerm daha on cekı alışverışlerınde neyı alıp neyı alma dıklaıını markatercıhlermı hangı malda ucuzluğa cevdp veıdıkleı ını ve fıyat konu sunda duyarh olup olmadıkldrım sureklı ız leyerek verı tabanlarına geçıren şırketler pazdildnıada daha başarılı oluyorlar Bu yazımızda tuketıcılerı gorunen ozellıkleıı ne gore sınıflandırmanm eksıklıklerınden soz edecegız Hangi müşteri? Oı neğın aynı yaşta 2 Ordu lu hanımı ele alahm Ikısı de unıversıte mezunu olsun ve ayru maaşla aynı bankadd yan yana çalışıyor olsun Gorunurde demogra fık ozellıklerı aynı olan bu 2 kışı tuketıcı olarak gozlen dığmde bırbırıne 180 dere ce zıt davranışlar sergüeye bıhrler Ornegın bırısı A marka ıçecekten başkasıru ıçmezken dığerı ucuz olan hdngısıyse o marka ıçeceğı terrıh edebılıı Boylelıkle yaş cınsıyet gehr egıtımdogum yen gıbı etkenler açısından bakınra tıpatıp aynı olan 2 ınsan tuketıcılık açısın dan tamamen farklı oldbıürleı Pazaılama cılaı ınsanların mal/hızmet alırken goster dıkleıı zengın çeşıüılıktekı davranışlara dıkkat ederek taktık belırtırlerse hem muş teııleııra ayrı ayn memnun etrruş olurldr hem de dığer şırketlerle daha kolay rekdbet ederler Cola satıyorsak genç ve unıversıte lı kesıme gore mı reklam ydpalım ket çap satıyorsak ev hanımldnnın kesesıne gore mı fıydt verekm dıye duşunen pazar lamarılar yanüıyorlar Nasıl kı dunya yuzu ne yuzyülardır yağan kar tanelerınden her hangı ıkısı bıle bırbırınm aynı degıl daha karmaşık bır yaratık oldn ınsanlaı da bır bırlerınden (en azından parmak ızıyle) dy rılıyoılar Dolayısıyla ınsanlan yaşcınsıyetgelır eğıtım doğum yerı gıbı en fazla 5 6 değışkenle kumelendırmek ılkel bır yontem olaıak kalıyor Verl Tabanlan + Bllgisayariar + istatlstiksel Programlar = Blllmsel Pazariama Son 20 yüda hızla gelışen doğrudan (bırebır) pazarlama yontemlerı her tuketı cının başlı başına bır pazar oldugu Vdrsayı rrayla hareket edıyor ve verı tabanmdakı tuketıcılerı geçmıştekı alımlanna gore bol melendırıyor Doğrudan pazarlamayı uy gulayan bankalar supermarketler uretıcı şırketler ınternet sıte sahıplen uygulama yanlara gore daha başanlı oluyorlar Çun ku onlar her tuketıcınrn ne dldıgını hangı fıyatla aldığını markadan markaya atla yıp atlamddığını sureklı ta kıp eden şır ketler Boyle ce sonsuz sa yıda tuketıcı ıçın sonsuz sa yıda pazarla ma stratejısı gelıştırebılıyor ve nabza gote şerbet verebılıyor Ornegın bır supermarket A marka ıçme suyuna sa dık olan muştenye A markdsı kuponunu yolldmıyor çunku o muşterı zaten A markasına uzun zamandır sadık ve her gelışınde de onu alıyor Dığer yanddn heı şeym en ucuzunu almaya gayret eden muştenye (o hafta çok fazla depolanmış olan) A marka ıçme suyunun kuponunu yolluyoı Boylece supermarket hem herkese kupon yollcuua yıp tasarruf etmış oluyor hem de depoda bırıkmış A markasından kurtulmuş oluyor Orneklen artırmak mumkun Araştırmalar ınsanların gorunen ozellıklerını bırakın zaman ıçınde tuketıcı oldrak davranışlannı gozlemleym ve ona gore hareket edın1 dıyor ABD de ve Tur kıyede pazar araştırma şırketlerı sopermarketler katalogcular ınternet sıte sahıp len bankalar çeşıtlı deıneklet kuıumlar ve hatta sıyası partıler tuketıcıyı bu şekılde takıp etme olanagına sahıp llerleyen bılgı teknolojısı kapabitesı artan bılgısayarlar ve uygulanması kolaylaşan ıstatıstıkbel yontemler sayesınde her ınsanın adı/adresı ve alıcılık geçmışı (marka tercıhlerı marka bağımlılıkldrı ne tur ozendıımelere cevap verdıklerı) kayda geçırılıyor ve bu kayıtlaı tuketıcı alışvenş ettıkçe yenılenıyor Demografık ozellıklere gore yapılan tuketıcı kesımlendıı meleı ı alışkanlıktan olsa gerek hala pazarlamacılar tdrafınddn kullanılıyor Fakat her bır tuketıcınrn ayrı ayrı alıcı geçmışını büdıren verı tabanının yanmda demografık kesımlendıı meler daha zayıf kalıyoı ve gıderek uyguldmada onemını yıtıı ıyoı Bır muşterının bır sonrakı ahşvenşınde bellı bır urun sınıfmdan hangı markayı alaragını hesap etmek ıçın onemlı olan etmenler daha once hangı markalar aldığı kaç lıra odedıgı rakıp mallaı hangı fiyatta ıken aldığı ne çeşıt ozendırmelere (reklam kupon gıbı) maruz kalarak aldığı gıbı tuketıcılıkle ılgılı etmenlerdır Pazarlamacılar gıderek bu saydığı mız turden tuketıcılk ozellıklerınrn gorunuş ozellıklerınden daha onemlı olduğunu goruyorlar Gelecekte tuketıcılerm sınıf landınlmaları daha once ne aldıklarına ve ne şartlarda dldıklarına gore yapılacaktır ve yaş cınsıyet gelır eğıtım dıl vb ozel lıkler unutulacaktır dıye umut edıyoruz Boylece ınsan ılışkıleııne zarar veren ay rımcüıktan da gıderek kurtulmak mumkun olacaktır [usung9nul@hotmaıl çom ~ı Kent içi trafikte yeni yaklaşımlar K entlerde yoğunlaşan araç trafığı artan guvenlık ge reksınımı uzman ve uygulayıcıları yenı arayışlara yoneltıyor Ikı yenı ılgı çekıcı deneme trafik guven lığınde başarılı Iskandınav ulkelermden geldı Danımarka nın Hız Denetımı ve Norveç ın Otomobılı Paylaşanlar Şerıdı pı lot uygulamalan Ozellıkle yol kullanıcılarırun beledıye ve de netım sorumlularının ılgısıru çekecek bu denemelere ılışkın satır başlanna gebnce Danimarka Pilot Projesi Otomatık Hız Kontrolu Pılot Projesı ük denemeler olarak ıkı Danimarka bolgesınde uygulandı Bunlardan en buyuğu Kopenhag metropolunde gerçekleştınlendı Dığer uyguldma ıkıncı buyuk ada olan Funen de Odense ve Svendbourgda ha yata geçırıldı Püot uygulamada hız olçerın de yer aldığı ekıp manın tumu bır araca monte edıldığınden değışık saat ve yer lerde olçumler gerçekleştırıldı Sıstemın çalışma prensıbı şoyle Hı? ıhlalı yapan otomo bıl tesbıt edıldığınde kdrneta ıle aracın plakası ve surucunun yuzunun fotoğrafları çekılıyor Polıs teşkıldtında fotoğraflann kdlıtesı ıvedılıkle kontrol edıldıkten sonra arann tescıl bılgıle rı bılgısayara gırılıyor Progtam aıaç sdhıbının ısmı ve adresı nı tesbıt ettıkten sonra ılgılı kışıyp ceza mdkbuzu ve fotoğarf gonderılıyor Püot uygulamanın dığer onemlı bıleşenlerı ıse bılgılendırme ve kampanyalaıdu Uygulama oncesınde bele dıyeler bılgı levhaları ve ışaretlerle suruculerı gerçekleşecek kontroller hakkmda aydınlattı Ayrıca uretılen broşurlerın yol kullanıcıldnnın Yoğun oldrak temab sağladıkları beledıye bı nmlerı petrol ıstasyonları vb yerleıe dağıtımı bdğlamıştı Bır ınternet sayfası üave olarak hazırlanıp erışıme açıldı Kam panya ıçınde televızyon spotlan ve gazete reklamlan da yer almaktaydı Sonular projenın son ayında uygulama bolgelerınde ortalama hızlarda 2 4 km/saat bu azalmayı ortaya koyarken uygulama dışı bolgelerdekı hızlarda herhangı bır değışıklık gozlenmedı Danımarka Pdildmentosu bu uygulamayı tum ulkeyı kapsayacak ve kalıcı olacak şekılde 2001 yılının temmuz ayında yenıden başlattı Mayıs 2001 de bdşlatılan ılk uygulamada orta refırjlu dort şerıtlı bır kentıçı ana arterın 0 8 km lık bır kesımınde yo lun en sağ şerıdı beledıye otobuslenne ve ıçınde ıkı ya da da ha fazla ınsan bulunan otomobıllere ayrüdı Uygulama yalnız ca pık saatlerde değıl tum gun boyunca surduruldu Kubku suz bu uygulamanın sonuçlan arterın tumunu etkıledı ve goz lendı Bu uyguldma oncesınde toplu taşım araçlan tercıh edıl melerını zorlayacak bır bıçımde uzun taşıkuyruklan ıçınde hareket etmeye çalışmaktaydılar Buna kdrşılık ozel draç trafı ğmde belırgın bır kargaşa gecıkme yaşanmıyordu Bu bır yıl lık yenı uygulamayı gereklı küan yol kapasıtesının daha ve rımlı kullanılmasmı sağlamaktı Şuphesız bu uyguldmanın toplu taşım araçları üe fazla sayıda ınsan taşıyan araçlann ha reketülığını artıracağı ıçın yol kuUanıcüarının tercıhlerını de bu yonde etkıleyeceğı duşunuldu Daha olçulebılır nıtelıkteb hedefler ıse şoyle • Her ıkı şerıtte mevcut olan ortalama 20 km/saatlık se yahat hızını toplu taşım şerıdınde 30 km/saate çıkarmak • Oncekı duruma kryasla en az aynı sayıda ınsanın ta şınmasını sağlamak şartı ıle tum araç sayısında % 5 azalma sdğlamak • Taşınan yolcuların seyahat surelennde % 5 azalma gerçekleştırmek Ilk bulgular belırgın bır başarıyı ortaya koymaktadır Dr Cumhur Aydın; Atılım Unıversıtesı E posta cumhura@atüım edu tr 782/11