Katalog

dörtköşe Üniversite ve kendi başına düşünme yeteneği Pirefesor H. Okkeş Balıkçı Emin Emmi'nin mektubu Sayın Okkeş Hocam Bılıyorsunuz kopruler atmak dıye bır deyım var gu7Pİ Turkçemi7de bumuı Aııglosaksoncası burnıng the brıdges behınd you yanı arkanızdakı koprulerı veya gemı lerı yakmak îkısı de suyla alakalı olduğu ıçın tabu kı bır balıkçı olaıak benım ılgı alanıma gırıyor Hep duşunmuşumdur ınsanlar onca emek ve çabayla ınşa ettıklerı uygarlık aıaç ve gereçlerın den olan koprulerını veya gprmlerını nıye yakmak ıstesınler Kop ru başını tutmak kopruyu geçene kadar ayıya dayı demek fılan hadı anlaşıldbüır şeyler ama ınsanın kendi yaptığı ve kullandığı koprulerı atmasının gemüerını yakmasmın ardında başka şeyler olsa gerek Malumunuz ekonomı ılmıyle yakmdan ılgüenmeye başla dım bu ılmm ınsanın tercıh ve seçımleıme üışkın en onemlı aya ğının ozendınneler sıstemı olduğunu artık oğrenmış bulunuyo rum Ozendırmeler hem pozıtıf hem negatıf olabılıyor Pozıtıf olursa ornek olarak yurumesı ıçın eşeğın onune ulaşamıyacağı bır mesafede bır havuç sallandırıyorsunuz kı eşek havuca ulaşmak ıçın sureklı yurumek ıstesın negatıf ozendırme ıçın de elı nızdekı değnekle kıçına vuruyor durtuyorsunuz kı eşek acı çek memek ıçın hıç durmak ıstemesın Üa durumda da eşek yuruyor ve sızın yukunuzu taşımış oluyor Iyı de bunlaım kopruyu atmak la ne ılgısı var dıyeceksınız şımdı oraya gelıyorum Insanlann tek tek veya bırlıkte yaptıklan tercıh ve seçımler başka ınsanların seçımleı ınden hem etkılenıyor ve aynı zamanda onları etkılıyor sa durum ttratejık bır boyut kazaruyor Boyle olmayan seçımleı mı var dıyeceksınız haklısmız varsa bıle çok az var ınsan eşek degılse sosyal bır yaratık olduğuna gore başka ınsanlarla surek lı alıp veremedığı bışeyler var Bu alıp vermeler gonullu olduğu zaman neala amago nulsuz olduğu veya zora dayalı olduğu za man danarun kuyruğu kopabüıyor Kuyruk buyuk olçeklerde koptuğu zaman bız buna savaş dıyoruz daha kuçuk olçekte olursa karıkoca kav gası mahalle arbede sı ağız daldşı oluyor Bu zora dayalı alışve rışler tarıh boyunca hep olmuş oluyor ve olacak Son okumalanmdan bırınde karşıma çıktı kı fetıh bavaşla ıından bırınde Ispanyolların Meksıka yı ışgalmde meşhuı ko mutdiı Coıtes filosu üe Cempoalla ya gelır ve bırısı harıç butun gemıleıının yakılmasını emreder hem de karşısında sayıca ken dısınden çok ustun bır duşman varken Boyle yaparak hem ken dı tarafına hem de karşı tarafa şu kesınlık ıçeren mesajları gon dermış 1Kendı askprlerıne gonderdığı mesaj bırlık olmak ve sonuna kadar savaşmak çunku kaçmak ve hatta geıı çekılmek herbırı ıçın kaçınılmaz olarak olum anlamına gelıyor 2Kdrşı taıa fa gondeıılen mesaj belkı daha da onemlı Cortez ın ordusu ya kazdnmak ya yok olmak seçeneklen ıle karşı karşıya bulunuıken onlann bır seçeneklen daha var kıtanın ıçlerıne doğru gen çekılmek Ve onlar bu kadar kararlı zorunluluktan dolayı gozunu karartmış bu duşmanın karşısında gen çekılmeyı seçmışler Rpn zer bır stratejıyı ılk defa Cebelıtdnk tan Ibeı yanmadasına geçen ve oıada Endulus uygarlığını kuran Musluman Arap savaşçüaı da uygulamışlar Onlar da gemılerım yakmışlar Koprulerı atmak gerrulerı yakmak dığer tarafd karşı mut hış bır kararlüık gosterısı ve stratejık bır seçım oyle kı daha ınandıncı ve caydıncı başka bu tehdıt bulmak zor çunku hıçbır şekıl de gen donuşu yok Şımdı gelelım gununıuze Malum Avrupa Bırlığı ne gırmek ıçın çabalıyor taklalar atıyoruz ulke olarak bıze buyuk faydalan olacakmış ondan şuphe etmıyoıuz Bu ış daha fazla uzamadan hep bırlıkte bır yuruyuş eylesek Boğazlan geç sek arkamızdan butun gemüerımızı yaksak koprulerımuı de at sak ha ne dersınız sayın Hocam9 Ellennızden operım Im7a Balıkçı Ftnm Cnrnıı B&lıkçı Emin Emmi'ye yanıtımdır: 1 Koprulerı bız Avrupa ya geçflım dıye dıkmedık Avrupa Asya ya gpçw? ıstedık1 2 Meşbur knmutan Cortes nıye buı harıç butun gpmılprmın yakümasıru emredıyor? O tekkalan qemıye bm bmecektı7 S mıtsız doğal kaynakları bu fıkrı acaba geçerlı olabılır mı? Bızce bıhr lunmayan Turkıye'nın unıversıte kavramının temel dayana Bılımı meslek seçenler ıçın ıse dunya sıralamdsındakı ğı rasyonelleşen bılımselleşen dunmeslekı tamlıgı ıfade eden bağımsız ekonomık ve kulturel yerı yayı daha ıyı anldyabümeyı sağlaya bılımsel araştıı ma yapma zaten unı nı yukseltebılmesı Alman büecek olan bılımsel bugularla ıç ıçe versıtenın mısyonunda vardır Unı ya ve Japonya oı neğınde olduğu gıbı olurımasını sağlayan bır eğıtım sısteversıte temsıl ettığı dısıplınlerle bır "eğitim hammaddesi" ıle olabıle mıdır 1970 lere kadar toplumumu çok alanda ıç ıçe gırmış olan bılım cektır bunun gereğı de elkın bır eğı zun buyuk bır kısmı el gucurıe daya leıde uzmanlaşmaya ve paıalelleş tım vo bılım sıstemıdır nan taıım esnaflık ve endustrıde ça meye olanak sağlar Bu ozellığı ıle lışmaktaydı Bugun bılgı toplumunda unıversıteler potansıyel olarak çokBu yazımda uruversıte kavra bılımsel bulgulaı bırçok meslek ıçın lu ve dısıplınlerarası araştıı malar mı VP neden bu unıveısıtcde oğretıl esnaflık tarım ıçın de vazgeçılmez la gunumuzun karmaşık teknık oko mesı gereken en onemlı şeyın kenoldu akılcı bılımsel (fennı) olmayan lojık ekonomık ve toplumsal sorundi başına düşünme yeteneğinin hayvancılık ve seracüık artık soz ko lanna çozum uretebılır kazandırüması olduğu konularında nusu olamaz Bu nedenle toplumun kı duşuncplerımı ozellıkle sosyal bı Ancak unıversıte kavramı mumkun olduğunca buyuk bır kısmılımler açısından meslektaşlarımla bundan daha fazlasını ıçermektedır nı bılımsel bulgulara yaklaştıran bır paylaşmak ıstıyorum çunku toplumun gerekbimm duydu eğıtım gereklı olmaktadır Unıversıtelerın kuruluşunun ğu seçkin kadrolarm eğıtıleceğı başladıgı 13 yuzyüdan ıtıbaren akıl yer unıversıtelerdıı Ister topluma on cı gerçeğı aramanm ogrenon ve oğ culuk edecek îbteı seçkin kışıler dı iki farklı ilkel retenle bırlıkte yururulduğunu gor yelım bunlann eğıtımı ıle bır toplu Anglo Sakson unıversılede mekteyız bu yolla zekâya dayanan mun çağın duzeyınde yaşaması ve Avrupadan en onemlı fark eğıtımın hâkım avukat noter ve doktor gıbı toplumun yaşamını etkıleme gerçek kademelı olaıak kurumsallaşması kamu hızmetlerını yurute leşebıhr Dığer bır dnlatımla cekleıın de çok ıyı eğıtımı Üniversite eğitiminin amacı, soyut geıçek unıversıte eğıtımden saglanmıştır Humamsmın beklenen düşünceyi geliştirmektir, bu nedenle mız zaman ıçınde yaşadığı etkısı ıle pratık fayda ve ve yerın ustunde kavramlar önemlidir. Oğrenci kendi fıkır sahıbı kışılerın yetıştırılkamu gorevlüerının yetıştı rümesı kuramsal fakultemeüidıı Bu mtelıkte bır eğıtı başına düşünmeyi oğrenmeli... lerı raeslek okuluna do mın de ancak mukemmelı nüşmüştur yet merkezı ozellığınde bır unıverdır College de undergraudu sıte olabıleceğı anlaşılabılır ates e ortaçağm felsefo fakultelerın Humboldt anlayışı Işte Alman duşunuru ve devlet adamı Wilhelm von Humboldt (1/6/ 1835)bueğılmudygıştupnkı şıdır Meslekı oğretırnm deısleıı ıle toplumun ve devletın manevı değışımı geıçekleşmez bu değışım ancak çeşıth bılımlerm bırlıkte etküeşımıne dayanan bılımsel egıtım ıle gerçekleşebılıı goruşunu savunan ve Ber lın Umversıtesı nde uygulanan Hum boldt araştırma ve oğretıme dayalı modern unıveısıteyı Berlın modelı Humboldıyan unıverbite kuımuştur Bu yargıya 1930 da "Instıtute for Ad vances Studıes ın Prınceton ın efsa nevı kurucu muduıu Abraham Flexner, vardı Amerıkdda ılk ola rok 1876 da Baltımorda John Hopkins Üniversitesi, aidştırma ve oğ retımı bırleştıren Berlın modelme go re kuruldu Humboldt'a gore unıversıtede sureklı tam olarak çozurnlenmemıs soıunlaı ıle uğıaşılarak ve araştırmada kalınarak bılım uretılır tamamlan mış bulgulann kullanıldığı yer okul duı Berlın modelı once dığer Alman devletlerınde Isvıçıe Avus turya Macarıstan Rusya ve Iskandı nav ulkelerınde 1871 den sonra de olduğu gıbı aıtes lıbeidles bı lımsel temel bulgular oğretılır ve eğı tım bacheloı derecesı ıle tamam lanır Yalnız az sayıdd gıadunt araştırma ıle eğıtıme devam edeı ve master veya doktora derecesı ıle eğıtım tamamlanır Avrupada ıse lı se (Oymnasıum Lycee) anglo t.dk son college (lıberel arts educatı on) gorevını ustlenmıştu Humboldı yan Unıversıte anlayışı bugun Anıe rıkada graduate departments ve professıonal schools kurumlannm unıversıteye başlaydnldrın doıtte bı ruıden azını almasıyla uygulandığı soylenebılu Nasıl yapılmalı? Evrensel egıtımın verıldığı yer olan unıversıtede çağın gerektııdığı davranışlaı olaıak kabul edılen bı lımsel ve yaıatıcı kultur kazandıııl malıdır Bu nedenle eğüımde aıaç olaıak konulaı bılgıye ulaşma ve kendi başına duşunme oğretılmelı dır bu yolla edınılen bılgı duşunce ye davranışa donuşur Fekı unıversı tede eğıtımı nasıl yapmalıyız9 Hazır bılımsel oğretıleı ve bılgıler oğrenci lore deıslerde mumkun oldugunca dktdrılmamalı ogıencının kendi oku yarak bunları edınmesı sağlanmalı dır Zıhınsel akılnlık kullandırıldrak sorunlaıa çozum uretme yeteneği kazandırümdlıdır orneğın meslekı konularda ornekolay yontemı kul lanılaıak varsayımlara dayalı akıl yu rutme zdman boyutu ıle duşunme olasılıklan gorme karmaşık duşunmeyı oğretmelıyız Unıversıte eğıtımının temel amacı soyut düşünceyi geliştirmek olduğundan ders ıçerıklermde yer alan konulardan çok kavramlar onem kazanmalıdır Orneğın ışletme ekonomısmın bır alt dalı olan malı yetler konusu ışletmenın uretım fonksıyonundan hareketle ters fonk sıyon olaıak elde edılen malıyet fonksıyonu olardk verünıelıdıı bu yolla kuram oluşturma yenı bılgılere gereksınmı duyma gerçekleşecek nr Bu sureç bılım yapmanın da te melıdır Prof Dr Fahir Bilginoğlu Yüksek öğretimin amacı Unıveioitenın mısyonu dendı ğınde oncelıiie zıhınsel mesleklerın egıtımı ve bılımsel araştırma sayılıı Doğaldır kı doktor avukat ekonomıst gıbı mesleklere ancak unıversı te egıtımı ıle gırılebılır Bılımsel araştırma ve geleceğm aıaştırmacılannın yetıştırılmesı de ıyı unıversıterun ışle vıdır Gunumuzde yuksekoğretımın kışıyı tum meslek yaşamı ıçın donat ması olası değıldır Çalışma hayatı sureklı değışım ıçınde olduğundan esneklık gereklıdıı bu bağlamda mezunlar değı^en koşullaıa kendını uydurabıletek bılımsel yontem yet kınlığı ve meslekı bılgı ıle donatılmış olmalıdır Tekrarlayacak olursak unı versıteden beklenen mesleki yeteneğin kazandırılmasıdıı meslekı tamlık unıversıtenın gorevı değıldır Meslekı tamlık ancak ışbaşı eğıtımı ıle uygulamaran ıçınde geıçekleşe Frdnsız ve Anqlosakson unıversıte sıstenunde ornek almdı bu çerçeve de teknık yuksek okullaı da meslek yııksek okulundan unıversıteye do nuştu Gunumuzde kıtle unıveısıtele rınde oğrenen ve oğretenlerın bır lıkte çabalarına dayanan bılımsel eğıtım dıye ıfade edılen Humboldt 1 U Işletme Fakultesı 782/13 '