Katalog

Zümrütten Akisler I I Nasa ük Maıs harıtasını 1979 yılında yayınılcimıştı Fakdt o zamankı goruntuleı ddha çok Marıner 9 Mısyonu'nun verılerıne dayanaıak hazırlanan renklı golgelemelerden oluşuyordu Bazı boşluklarsa Vıkıng sondasının fotoğraflarıyla tamamlaridbüıyordu Şu sıralar intemette sunulan dıjıtal Mars atlasıysa Mars Global Surveyor uydusunun 1999 yılının Mayıs ve Aralık aylarında topladıgı verüerderı hazırlandı Kutup bolgelerı ıçın 2001 ytlı vprılermden yararlanüdı Muazzamverı bırıkımı bır super ışlemcıyı aktanldıktan sonra ozel bır programld dıjıtal hantaya donuştuıuldu Harıta uzerınde ük kez kızıl gezegenın morfolojık yapısı ve ışık farklüıkları ızlenebılıyor Fakat bugune degın Mars uzerınde herhangı bır etkınlıge ışaret eden yuzey degışıklıklerıne rastlanmamış Gerçı kutuplann buyuyup kuçulmesıne ve guney kutup takı çukurların geruşlemesıne ışaret eden losa vadelı guçlu fırtınalar yok değü ama kurrıulldrın hare ketı ya da yeru yrinkldiuı oluşumunu gormedık ' dıyor Mike Malin Araştırmacı şu anda înteınerte ucretsız olarak ızlenebılen Mars hantasmın daha fazla gelıştırümesmm muınkun olmadığıru bunun ancak Mars a ınüdığınde mumkun olacagını soyledı Dpal Mars haritası İntemette A.M. Celal Şengör Öğretmen nasıl olmalıdır? Bay Tarık Inözü üzerine... Benım yaşantımda derın iz bırakmış ıkına bır öğretmen, Dz. Oğr. Alb. Tarık inözü'dur Tarık Bey Robert Kole/'de coğrafya oğretmenıydı. Lise bırına sınıftayken ben Vecihe Yalkın Hanımefendı'nın şubesındeydim. Tarık Bey komşu şubenın oğretmenıydı. Bır gun Vecihe Hanım sınıfa gelerek bızlere teksir edılmış ıkı sahıfe \eolojı notu dağıttı. Notlara baktım, bayat ve yanlış bılgılerle dolu. Muthış canım sıkıldı. Bunu Vecihe Hanım'a soyleyıp soylemediğimı hatırlamıyorum Akşamustu, Bebek Kampusunun orta alanında Bebek'e ınecek araba aranırkan, yeşıl bır Mercedes onumde durdu, Tarık Bey başını uzattı ve nereye gıtmek istediğimı sordu. "Beşıktaş'a" deyince, benı kendısiyle gitmek uzere arabasına davet ettı Otomobil'de hoşbeşten sonra ben o gun dağıtılan notlar hakkında ağzıma gelenı soylemeye başladım ve bunların hangı aklı evvel tarafından hazırlandığını merak ettığımı soyledim. Tarık Bey "Ben hazırladım" demesın mı! Durumumu bırduşunun. Lıse I oğrenası oğretmenin arabasında ona ağzıma gelenı soylemi} bulunuyorum Ne kaçabılırım, ne de artık bir şey dıyebılinm dıye duşunurken, Tarık Bey tatlı bır gulumsemeyle "Beğenmedıysen, sen daha iyısini yaz getır" dedi Kulaklanma ınanamadıydım Ama istediğini yaptım. Tarık Hoca benım yazdıklarımı aldı ve kendı yazdıklarıyla değiştirdi Londralılar milenyum köprüsünü sarstı Londradakı Milenyum koprusu aylar suren bakım çalışmalarmdan sonra 22 Şubat'ta nıhayet yenıden yayalara dçılabıldı Hazıran 2000 yıkndakı açüışrn dan hemen sonra sallanmaya başlayan asma kopru uç gun sonra kapatümıştı Uzmanlar beklenmedık sarsıntıların nedenını de buldular Koprunun hafıfçe yanlamasma sallanması yolcuların ayru anda adım dtıridlarına neden oluyor Kopru uzerındekı sallanma normalde ruzgârın etkısıyle oluşuyor ama ınsdnlar tdrafından oluştuıulan salımm etkısıyle bıraz daha şıddetlenmekte Yayalar sankı bıı tıendeymış gıbı ddha guçlu adımlaı atmak zorunda kalıyorlar Ve koprudekı kalabalık arttıkça da kopru dıkıne sallanmaya başlıyor Bu durumda yayalar yuruyuş bı çımlerını degıştumek zorunda kalıyorlaı Mulıen dısleı oynamaları onleyebümek ıçın kopruye 91 ta ne amortısor yeıleştırdı Amortısorler dıkey sallan tıları engelleyeıek adımlardan etküenmesım onleyecektı 2000 kışının kopruyu yuruyerek geçtıgı dene me sırnsında aarsıntüar sensorlarla olçuldu Statıkçı Pat Dallard, koprudekı sallantüaıın onemlı olçude azaldığıru soyluyor Memelilere beden hücresiyle kopya Memelı hayvanların gelışkın beden hurrelerınden kopyalandıkları bugune değın guverulıı bır bıçımde kanıtlanamıyoıdu Kullanılan genetık malzeme pekâla yetışkın kok hucrelerınden de alınmış olabılıyordu Amerıkalı bılım adamlan ük kez yetışkın len fosıtlerle fare klürüadılar Kopyalanmış hay vanlann genetık malzemesı ıçındekı hucrelpr kesın olarak saptanabüıyor Bılım adamlan kopyalama ıçın farelerın lenfosıtlerınden aldıklan B ve T bagışıklık hucrelermden yararlandılar Yetışkın bagışıklık hucrelerı onemlı olçude dogal genetık ız ler taşıı Bu hucrelerın çekırdeklennden elde edüen kopya boylece DNA analızlenyle kolayca saptanabüıyor Araştırmacüai hedef lerıne ıkı aşamada ulaştüar Ilk başta lenfosıt lerın hucıe çekardeklerını ayıklanmış yumur ta hucrelerıne aktardüar ve buıadan elde ettıklerı embrıyon kok hucrelenyle kalıtımlannı değıştırdüer Deney bmde ıkı başaıüı oldu Bu yontemle 3o kez kopyalandn fdre canlı olarak dunyaya geldı Tüberküloz aşısı neden etkili değil? 80 yü once ıkı Pransız doktor tarafından gelıştırüen ve kendı ısınüerıyle anılan Bacülus CalmetteGuprın" (BCG) patolojık ozellıklerı zayıflatümış Mycobscterıum bovıs mıkroplarıyla uretüır Bakterüeı ınsan bedenınde bagışıklık sısternını uyanyor ve en onemlı tuberkuloz bdsüıyle olu şabüecek enfeksıyond karşı dırençlı küıyorlar BCG dşısının etkısız kalması toprdk ve suda bulunan ve gıdalarla bedene ulaşan zararsız dıQer mıkobakterüere baglanmakta Teorıye gore bunlar herhangı bır hastalığa neden olmasaldr da bağışıkkk reaksıyonunu hareket geçırebüıyoılaı Bu bakterüere karşı bagışıkkk kazanan ınsanldrd BCG bakterüerı asüandıgında hemen oluyor ve bağışıklık sıstemını uyara mıyorlar Ne var kı çevreden bulaşan bakterıler de tuberkulozu onleyemıyor Danımarkalı büım ddamı Peter Andersen, fcirelerle yaptıgı bır deneyle bu teorıyı ük kez kanıtladı Büım ddamlan şu sıralar BCG aşısının yerını alabüecek farklı aşüar uzerınde çalışıyorlar Bunlardan bırı klıruk test aşamasına da geldı Dunyada her yıl 8 müyon kışı tuberkıüoza yakaldnırken gehşmekte olan ulkelerde her yü 2 3 müyon kışı yaşamıru yıtırmekte ± t gıttık. Hoca bana orada AudioVısual bolumunun yaptıklarını anlattı ve bundan yararlanmamız gerektiğinı soyledı Ben Tarık Bey'ın dırektıfı ıle dort adet jeoloji eğıtım programı planladım, Tarık Hoca ıle bırlıkte bunların ustunden geçtik ve Aydın Ağabey programları yarattı Sonra okul muduru Mr. fohn Chalfant'da kendisi Hawaii'deyken çekmıs olduğu enfes bir sen Havvaıı volkanları dıyapozıtıfı bulunduğunu keşfettık Derhal Mr. Chalfant Aydın Ağabey'e goturuldu ve bır Hawaııtıpı volkanızma programı uretıldı Anıden fızıkı coğrafya en lyı eğıtım programlarına sahıp ders oluvermıştı. Ama Tarık Hoca bununla da yetınmedı Bızleri alıp hafta sonları araziye goturdu. Istanbul çevresındekı feolojik olaylan gıdıp yerınde inceledik. Bu gezılerde, Tarık Bey bızlere oğrenası değil de meslekdaşı ve arkadaşı muamelesi yapardı. Öğretmek istediklerini doğrudan değil de kendisınin de merak ettığı bır şey hakkında ortaya soru soruyormuş gıbı sunar, tartışma ve gozlem imkânı yaratırdı. Bır gun elınde National Ceographic Magazine'ın 1973 Ocak sayısıyla bana geldı Samuel Matthews III adlı bır yazarın "Değişen dunyamız" adlı levha tektoniği teorısını tanıtan bır makalesıni gosterdı. "Bunu benım içın Turkçe'ye çevırır mısın?" dedı. O zaman levha tektoniği henüz çok yenıydı ve Turkıye'dekı hıçbır unıversıtede adam gibi okutulan bır konu değildi. Ben makaleye bak7 tım, "Bunu ne yapacaksınız Hocam " dıye sordum. "Bu kıt'alann kayması ile ilgili saçma sapan bır seye benziyor." "Olsun canım" diye gulumseyerek karşılık verdı Tarık Bey, bakalım ne diyorlar? Tarık Bey bizlere öğrencisi değil de meslekLıse Arnavutkoy kampusune nakledaşı gibi davranırdı. dılınce, Tarık Bey orada Aydın Ungan'ı keşfettı. Aydın Ağabey Kole/in AudioVisual Öğretmek istediklerini bolumunun başkanıydı ve pek enfes dıya doğrudan değil kendipozıtıf, film ve teyp programları uretiyordu. sinin de merak ettiği O zamana kadar uretilenler folklor vs gıbı bir şey hakkında ortasosyal ağırlıklı programlardı Tarık Hoca ya soru soruyormuş AudıoVısual bolumunun imkânlannın coğgibi sunar, rafya eğıtımı ıçın de kullanılabıleceğıni duşunmuş. Bır gun benı buldu ve Aydın Ağatartışma ve gozlem bey'e gıtmemız gerektiğinı soyledı. Bırlıkte imkânı yaratırdı. Havai volkanları Kıtaların kayması teorisi Ben pek gonulsuz olarak başladığım tercüme işınde ilk kez ciddi olarak levha tektonığini oğrendım, ve o ana kadar dddiye almadığım kıt'alann kaydığı tezinin doğru olduğunu dehşet içinde gordum O ana kadar/eolojide oğrendıklerımin doğru olmadığını gormek benı umıtsızlığe suruklemışti. Hattâ bır ara/eolojıden vaz geçmeğı bıle duşundum. Bunları Tarık Bey'e soylediğimde, Hoca "Celal, bilim gelışır" dedı. "Dunyamız ve kainat hakkında henuz o kadar az şey bılıyoruz kı. Teoriler, bizim gerçeğe yaklaşabılmemiz içın gerekli merdıvenlerdır Oraya çıktıktan sonra o merdıveni atar, daha da yukselebılmek içın bir yenısını yaparız. Suess'un teorisi bayatladı, ama faydalı olmadı demek değıldır bu. Işinigordu, yerini levha tektonığine bıraktı." Bu Tarık Bey'den aldığım en önemli dersti. Tekrar ve daha buyuk bir hevesle jeolojiye dondum. Amerika'ya gittikten sonra da Hoca ile mektuplaştık. Hâlö da kendisiyle (istedığim sıklıkta olamasa bile) görüşur, gider elini operim. Tarık Bey bana araştırmanın ne olduğunu oğreten kişı olmuştur lise yaşamımda. 782/5 Sayfa haberleri: Nilgün Özbaşaran Dede