Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Nasıl öğretilir felsefe? "Bizde felsefe yok* denilir. Felsefeci de. Felsefe, felsefecilerle yaşar, gelişir. Felsefeci, fehefe etkinliğine katkıda bulunur, başarabıliyorsa "felsefe yapar". Kimi felsefeciler eğitime yönelir. Felsefeci olmayanlara felsefeyi aktarır, onlann duşunme çabalanna felsefe ufkunu açar. Felsefenın yaşaması için gereken felsefecilerın yetiştirilmesi de felsefeci eğitimcinin işidir. Felsefe yapabilen felsefeciye filozof dersek; felsefeci, hem içinde bulunduğu külture felsefeyi anlatması hem de ileride filozof ya da kendisi gibi felsefeci olacak insanlan yetiştırmesi açısından, filozoflarm çkacağı ortamı hazırlayacak kisi olarak, filozofla birlikte felsefe etkinliğinin önemli bir öğesi. Bizde felsefe, etkin, felsefeye duyarlı felsefecilehn çoğalması, niteliklerinin artmasıyla oluşmaya baslayacak. Kultürumüz, yuzeysel de olsa felsefenın vazgeçilmezliğini kavramış durumda. Aydınımız, dünya goruşu ne olursa olsun felsefesiz var olamayacağmı giderek kavrıyor. Burada sorun, felsefeden ne anladıklarında yatıyor. Işte, felsefeci arkadaşlar burada işbası yapacaklar. Turkıye'de felsefe şantiyeleri kurulacak. Felsefeyi anlatacaklar. Düşünme eyleminin felsefe boyutlannı tartışacaklar. Bunu başarabilecek felsefecilerimiz var mı? Filozoflarm doğmasına olanak sağlayacak, farklı felsefe anlayışları sindirerek anlatıp tartışabilecek, felsefece düşunmeyi, felsefeci yetiştirmeyi başarabilecek felsefecilerimiz var mı? Dunyada olduğu gibi bizde de "hasbel kader", rastlantılar sonucu, istemeden, ne olduğunu anlamadan, felsefe okumus, okuyan insanlar çoktur. Bu kişilerin anlattığı felsefe, yetiştirdiği felsefed elbette evrensel düzeyde felsefe etkinliğinin olusmasında sorunlar yaratır, yaratıyor. "Felsefe eğitimi nasıl olmalıdır?" sorusu bu açıdan dikkat çekici. Nasıl öğretilir felsefe? Felsefe etkinliği öyle bir özellik taşıyor ki, neyi oğreteceğimiz nasıl öğreteceğimizle sıkı sıkıya örtüsüyor. Bu nedenle kâğtt uzerinde çizilebilecek mufredat programları bana anlamlı gelmez çoğu zaman. Bu eğitim proğramını kim, nasıl Felsefe nasıl gerçekleştirecektir. Felsefeci, "kim" oluşuyöğretilir? la, bilgisel, ahlaksal, duygusal... karakteFelsefeci nasıl riyle öğreteceklerinin örneği olmak durumundadır. Bu açıdan felsefeyle bütünleşolmalı? mis, felsefeyi kafasında bir malumat yığını olarak taşıyamayıp, onu yaşammda "bir hayatımızın yerlere" oturtabilen, felsefeyle yaşayabilen felsefecilerin eğiticiliğine gereksinimimiz neresinde var. Hayvandan insana organ nakli riskli mi değil mi? Felsefe bulunmalı? "Nasıl öğretilir felsefe?" sorusu bizi, o halde; a) Felsefeci nasıl olmalı ki "öyle" (ilk sorununun olası yanıtlanndan biri olsun "öyle"!) öğretmeli felsefeyi? b) Felsefe oğrencisi nasıl olmalı ki "öyle" oğrensin felsefeyi? c) Felsefe nasıl olmalı, ınsan yaşamının neresinde bulunmalı, islevt ne olmalı? d) Felsefe etkinliğinin can damarı olan, bu etkinliğin devingenliğinı sağlayacak filozof kimdir, nasıl olmalıdır? gibi bir dızi soruya götürüyor. "Nasıl öğretilir felsefe?" sorusu, belli bir felsefe anlayışı olmadan, o anlayışın kültür yaşayışımızdaki uzantılarını bilmeksizin yanıtlanamaz. Örneğin, Carnap gibi bir analitik duşunürle Heidegger gıbı varoluscu yanı olan bir feisefecinin bu soruya verecekleri yanıt, felsefe anlayışlarının farklılığından dolayı (elbette diğer farklı yanlarından da kaynaklanan) değisik olacaktır. "Nasıl öğretilir felsefe?" sorusuna birkaç soruyla da karsılık vererek, yanıt aramayı surdurebiliriz: "Neden öğretilsin ki?" "Hangi felsefe?" Yanıtlar kısa ve sorgulayıa da olabılir! "Kimin hangi felsefeyi nasıl oğreteceğine bağlı olarak yanıtlar değişir." Felsefeyi oğretmenin büyük zorlukları var. ("Buyük" yerine, "inanılmaz", "dayanılmaz", "ilk elde farkedilmeyen" de dıyebiliriz.) Ozgur oimayı oğretmek gibi. "Ne var bunda, herkes özgur olmayabiliir" diyebilirsiniz. Özgür düşünmek, özgur yaklasabilmek, ozgur yorumlayabilmek... Özgur dusunmek, özgür ruhların, ozgur gönüllerin işidir. (Conul: Beden, duygu, düşunme içinde bulunduğumuz kültürel, toplumsal, siyasal, ekonomik çevrelerin birliği, uyumu, âhengi ile!) Zincirlerle bağlanmıs bir kafa, karsı karsıya kaldığı baskıların, önyargılarının, yanlıslannın, ozgurlerinin, eksikliklerinin ayırdına varamamış bir kafa, bir gönül, nasıl özgur olabilir? Ozgur olmayan bir ruh, nasıl felsefe yapabilir? Bu sorular benim felsefe anlayışımdan çıkan sorular. Sizler de, felsefeci olmak, felsefeyi öğrenmek, oğretmek isteyenler, kendi sorulannızla yola çıkabilirsiniz. Soru sormayı bilebilmek, özgür düşünme yolunun, özgurluk araştırmalarının ilk adımıdır, çunkü. 820/2 Domuz, ilke olarak insanlara nakledilecek ideal organlara sahip organ büyüklükleri uygundur. Örneğin, domuz pankreansından alınan ada hücreleri şeker hastalarının bedenlerinde kan şekerini düşüren ensülini üretiyor. Hastalar için yeni bir terapi umudu olan hayvan (Nature Medıcıne, Ekım sayısı) Her ne olursa olsun bu tur deneyımler doktor ve dan insana hastalan umutlandırmakta Sonuçta dunya genelınde yuz organ nakli, bınlerce hasta yenı organ beklıyor Ve organ bağışlan ıhbazı uzmanlar tıyaçlan hıçbır zaman karşılamamakta Oysa hayvandan insana organ nakürun yaygınlaşmasıyla bu açık kapanabıtarafından lecek Karaciğer ve kalp gıbı organların aktarümasında eleştirilmekte. ayvandan ahnan hucrelerm veya organlann insana aktanlması yanı "Ksenotransplantasyon" (Xenotransplantatıon) aslında yıllardan berı araştırılmdkta Ancak eleştırmenlerın hayvanlardan ınsanlara bulaşabılecek tehlı kelı vırusler konusunda uyarmalan yuzunden pratıkte uygulanmıyordu Doktorlar uzun araştırmalann ardından hayvanlar uzerinde başarılı sonuçlar elde edınce bu korku aşüdı ve insanlar uzerinde ük terapüer denenmeye başlandı OrneÇfin Meksıka'da gerçekleştırılen ve Transplantasyon Bırhty'nın bu yü Mıamı'de duzenlenen kongresınde sunulan gıı ışımde bir gence domuzun ada hucrelerınden oluşan bir karışım ve Sertoh hucrelerı aktanlmıştı Araşür macüar Sertoü hucrelennın, hayvan dokusunun ınsan bedenı taraftndan reddedümesını engelledıgını tahmın edı yorlar Deney bir olçude kanıtldnabılıyor da Aynı terapıyle ıyüeştırüen bir genç kız ensulın ve dığer üaçlan almaktdiı kuı tulrnuş beş hasta da gunluk dozlarım azaltabılmışler Ne var kı urnut verıcı sonuçlara ragmen Meksıkada kı gırışım bazı doktorlar tarafmddn endışeyle karşüandı Sonuçta tekruk, hayvanlar uzerinde denenmeden uygu landıgı gıbı gencm bedenınde hayvansal ensulının bir parçası sayılan C peptıdı bulunmuyor 'Oysa bu peptıdın varlığı normalde transpldntasyonun başansını kanıtlamakta" dıyor Harvard Tıp Okulu'ndan Hugh Auchindoss H ortaya çıkan en buyuk engel ınsan bedenının yabancı organa karşı gosterdığı şıddetlı savunma reaksıyonudur Fakat Ingılız ve Amerıkalı bılım adamlanndan oluşan ıkı araşurma ekıbı bu sonına bir çozum getırebüdıler Ekıp hucrelerı ınsan bedenı taraundan reddedüme olasılıgı duşuk olan bir domuz turu yetıştırdı Domuzun kahtımındakı bir genı değışüren araştırmacüar hucrelerın yuzeyınde bellı başlı bir şeker molekulunun daha az mıktarda uretılmesıra sağladılar Insan bedenınde domuz hucrelerıne karşı reaksıyon gosteren antıkorlann %80'ının tepkısı bu şeker molekulune karşıydı dıyor Alman ımmunolog Cla uıHunmar. Hatta PPL Therapeutics fırması geçtıgımız haftalarda şeker uretımını tumden durdurmaya da başardı Bu ozellığe sahip domuz yavruları şımdı Amerıka'dakı Blacksburg çıftlıgınde buyuyorlar Fakat sorun bu gelışmelerle tumden çozulemedı Çunku ınsan bedenı şeker uretmeyen domuz orgdnlanna da tepkı gostermekte Genye kalan %20 antıkonın hangi molekullere karşı reaksıyon gosterdığı henuz büınmıyor Murah Uruveısıtesı araştomacılarından Eckhaıd Wolf ornegın bu yuzden Thucrelerı, makrofaj ve doğal savunma hucrelerınm etbsını zayıflatma duşuncesınde Wolf bu amaçta hayvan kalıtımına, bağışıkhk hucrelerını kendı kendıne etkısız hale getıren ınsan genlerını aşüamakta Birkaç kez genetık değışımden geçırılen domuzun gelecekte ınsan ıçın uy gun bir bağışçı halıne gelebıleceğını umuyor araştırmacı Yenı bir uretım teknığı de kısa sure once, ınsan genı aşılanan domuzlardakı başan oranını %4'ten %57'ye çı