Katalog

Cumhuriyet BlLİM TEKNİK Geko kertenkelelerinin sırn Düz camda bile tırmanma özellikleriyle en iyi tırmanan hayvan olan Geko kertenkeleleri, bu ustalıklarmı, ayaklarındaki milyonlarca yapışkan kıla borçlu. Bu kıllar atomik bir çekim kuvveti oluşturuyor ve Ceko'ların ıslak ve pürüzsüz dik düz camda bile yürümesini sağlıyor ıhm adamlan dunyanın e n ' yapışkan" ayaklanna sahıp canlısı olarak tanına Geko kertenkelelerinin sırrını çozduler ve şımdı elde ettıklen bu bılgıden çok guçlu bır kuru yapıştıncı uretmenın peşıne duştuler ABD Portldnddakı Levvıs and Clark College kurumundan bıyolog Kellar Atumn ve ekıbı Geko'lar uzerıne draşürmalanru Proceedıngs of the Natonal Academy of Scıences dergısınde yayımladı Geko kertenkeleleri asbnda çok unlu Aristo 1 0 4 yy da büe onların yerçekımıne kafa tutan bu yapışma ye teneklerınden sıtayışle bahseder Gekolar kaygan cam uzerınde kolayca ıstedığı her yone gıdebılıyor ve tek par magı uzerınde bedenını kaldırabılıyor Büım adamları Geko ların parmaklaı ında bulunan milyonlarca kılı mceledı Her kü ucunun bınlerce uca ayrü dığını gorduleı Sadece 200 nanometre boyutundakı kıl cıklaı "VanderWaals" olarak bümen zayıf molekuller arası kuvvetler sayesınde bu ustun başardarını sergıleyebılıyorlar VandeıWaals kuvvetlerı bırbırıne yaklaşan atom ya da molekullerın arasmda meydana gelıyor Belıılı ko şuüardd bunlar drasında guçlu bır yapışma etkısı oluşabılıyor Yenı bır deneyle bunu gosterdjler Tokee cınsı ker tenkele suyu çeken ve dışan atan ıkı farklı zemın uzerınde yurutuldu Kertenkelenın ayakları her ıkı yuzeyde de eşıt olarak yapışık kaldıgı goruldu Bu VanderVVaals kuvvetlerının* etküı oldugunu gosterıyordu Yapışma sırasmda en onemlı rolu parmaktakı b l yapısı oynuyor Polyester vc sılıkondan uretılen daha basıt nanoyapüar tıpkı kertenkele ayagına benzer bır bıçımde yapıştı Şımdı yenı bır yapışüncı ıçm çalışmalar başladı B topak ve yapışkandır ve cama tırmanabılme yetısını bu ozellıklere borçludur Düını şaklatarak çığlık atar sadece bocekle (sı nek, orumcek) beslenır ve gecelerı avlanır Boyu turune gore 10 40cm arasında degışır Morıtanya gekosu (Taren tola mauretanıca) Akdenız ulkelermde en yaygın olan turlerden bındır Kentlerde de gorulen Morıtanya gekosu eskı duvarlar da ve evlerde yaşar Daha kuçuk bır geko furu olan yassı pdrmaklı geko (Hemıdactylus turcıcus) Morıtanya gekosuna benzer En çok Ispanya ve Yunanıstan arasmdakı kıyı bolgelennde gorulur Dev gekolardan tokay (ıng Tokee lat Gekko gecko) guney Asyada yaşar Boyu 40cm ye kadar uzayan bu geko turu bocek dışında fare kuş yavrusu kertenkele ve kuçuk yüan larla da beslenır Dığer geko turlerı gıbı gecelen avlanan tokay gekosunun mce çızgı halındekı açıklıktan gozbebeğı belırgın olarak gorulebılır Madagaskar gekosu (Phelsuma madagascarıensıs) dığer turlerın aksıne gun ışığından hoşlanır Açık yeşıl rengı sayesınde yaprakların arasında gızlenebılen Madagaskar gekosu hındıstancevızı palmıyelermdekı bocekler dışında mu7 ve portakalla da beslenır Tız çıghgı kurbağa vıyaklamasına benzer Boyu 25cm'e kadar uzayabılır *Van der Waals kuvvetlen mole Geko Adını çıkardıgı sesten alan geko, gekogıllerden bır kertenkele cınsıdır Esas kertenkeleden daha genış ve kı sadır Guduk ve kalın dılı agzının tabanına bağlıdır Gozlerıne yapışık gozkapaklarının saydam olması sdyesmde gorebüen gekonun sıründa pul yerıne boynuzsu maddeden kabarcıklar bulunur Parmakları açık, parmak uçları kulJer arasında eth eden kuvvetierdır Atomlar arası kuvvet lerden daha zayıf olan Van der Waals kuvvetlen, molekul bıllur dokusundab kohezyonun (molekuller arasmdah çetm kuvveti) ethsıyle oluşurlar Üstte Moıitanya gekosu. Altta Ise Madagaskar gekosu Dev gekolardan Tokay boyu 40 cm'ye ulaşır. Solda. Üstte be yassı geko. Sağda geko ayaklan 820/16