Katalog

Gereksınım duyulan ydzüım amaçldia gore değışmekte dır Sıradan bır ışleüm sıstemı, bır resım ışleme programı ve bu o posta programı yeterh olabüeceğı gıbı PACS yazılımlan gıbı oldukçd pahan yazüımlar veya ozel amacd yonelık yazılımlaı gerekebılır tnsan Kaynaklan Yakın gelecekte tele tıp uygulamalannın gunluk tıp rutınlerı ıçınde yer alması kuvvetü bır olasılıktır Bundaıı dolayı baş ta hekımler olınak uzere turrı sağlık personelının telehbbın qereklüığı, kullanım alanlan getırdığı oldndklar, ıısklerı vo sırurla n yonunden ve temel teleüp uygulamalarmı yurutebüecek kddar becerı kazandırüarak mezun edümesı gerekmektedu Bu nun ıçın oğrencüer daha oğıencüık donemınde bılışım teknolojılen üe yuz yuze gelmelıdır Bunun bır yolu oğrencılere ıstenılen bılgının kaynaklannd bılışım teknolojüerı ve mternet kulldnarak ulaşmanın yontemle rını ogTetmek ve ardından onları bu tarz deneyımlere yonlendırmek, dığer yandan da ınternet veya ıntranet üe ulaşüabılen bılgı ıçerığı oluşturmdk, oğretım uyelerı ve bırbırlerıyle haber leşcbıleceklen kanallar yardtmaktır Lısans sonrası sağlık ve tıp bılışımı eğıtımlerınde tele tıp da tanımlanmabdır Bu nedenle unıversıtelerde tıp büışımı bınmlerırun kurul ması onem kazanmdktadır Hacettepe Unıvprsıtesı Tıp Fakulte sı ılk olarak bu gereksınıme ydrut vermek ıçırı Tıp Eğıümı ve Tıp Bılışımı Andbüım ddknı kurmuştur YoksaPlüton gezegen değil mi? San Dıego dakı Palomar gozlemevınde 4 Hazıran 2000'de yüan takımyüdızından dldüdarı uç goruntuyu karşüaştırdık larında yenı bır ışık noktası fark ettıler Astronomların gonıntuledıklerı Pluton'un 72 yü once bulunma sından bu yana keşfpdüen en buyuk gokcısmıydı "2002 LM60" ola ~ lak adlandınlan gpzegen Dunyadan 6 müyaı küometre uzdklüctd Guneş etrdfındakı daıresel yonıngesınde donuyor Yaklaşık 1250 km buyukluğundekı gokcısmı aşa ğı yukarı Pluton uydusu Charon kadar 2300 km çapındakı Pluton ıse yenı gezpgenın üa katı buyukluğunde "Oudodr"un keşfı astronomların akhnı kanştırdı Yoksa Ouaoar guneş sıstemının dışındala gokcısımlerın varhğıru mı kanıtlıyordu' Dahası, yenı uydu Plu ton'un gezegen olmadı ? ğını mı gostcrıyor Astronomldr yarım yuzyüdan uzun bır suredır Neptun ve Pluton'un otesınde başka cısımle rın bulunabüeceğmı tartı şıyorlardı Ozelhkle de Pluton'un yoıungesı hak kında kesm bır açıklamd yapüdrriddığuıdan onun cu bır gczegenın vdrüqırid ınanüıyoıdu Fakdt bu esrarengız X gezegenı" bır turlu bulundmarnıştı M icheal Brovrn ve Chadvrick Trujillo Cüneş sisteminde keşfedilen yeni gökcismi eski bir tartışmayı yeniden alevlendirdi: Pluton gerçekten bir gezegen mi? Aslında "Quaoar"ı bulmak hiç de zor değildi ama bugüne değin hiç kimse bu bölgeyi bu kadar uzun süre gözlemlememişti. terlı değüdı Ve "geze gen oluşumuyld ılgılı başlangıç koşulları" varhğını bugune değın surdurmekte Işte son olarak kpşfedı len Ouaoar guneş sıs temınde meydana gelen en buyuk ükel to pak olarak tanımlanmakta Oluşumu Pluton Pluton uydusu Charon Teletıp ve ekonozni Tcle tıp bırıncı basamaktdn ıkıncı ve uçuncu basamağa ıkıncı basamaktan uçuncu basamağa ve uçuncu basdrndktakı uzmanlık merkezlerırun bırbırıne ddnışma oldnağını sağlar Bu yonuyle teleüp Ulusal Sağlık Bılgı Altyapısı üe de yakın üışküıdır Teletıbbm bır malıyetı vardır Bu malıyetın başlıca kalemlerı gerekh üetışım altyapısı, yazüım, donanım ve ınsan emeğıdır Geleneksel yontemlerın de bır malıyetı vardır bu malıyetın başlıca kalpmlerı de hasta veya tetkıklen taşıma ma lıyetı, hdstarun kendı yerleşım merkezınden uzakta olduğu suıe ıçmde ış gucu kaybı ve konaklama gıderlen geç tanı konması sonucu ek tedavı ve ek ışgucu kaybıdır ve Neptun uydusu Trıtona çok benzedığı ıçın aıaştııma cüarın yoğun ügısını çekıyoı Tum bu cısımler gıaneş sıstemının dışındakı dev gaz gezegenlerden daha fazla yoğunluğd sahıp Yuzeylen buzla veyahut da UV ışırüarına bağlı patlama sonucunda meydana gelen katrdnım sı bır maddeyle kaphdıı 'Pluton Charon ve Trıton Kuiper kuşağındakı dı Öneriler Başkd ulkeler ıçın geçeılı olan gereksınım ve oldnaklaı ulkemız ıçın gpçerlı olmdydbılu Bundan dolayı ulkemız koşul larındd değeılendııme yapüması gerekır Bu nedenle ulkemız de pılot projelerın uygulamaya geçırdmesı ıçın Sağlık Bakanlı ğı Unıveısıteler ve sıvü kuı uluşlara onemlı gorevler duşmektedır Ozelhkle edevlet ve eTurkıye'nın bır kolu olan e sağlık projesını yurutmekle sorumlu olan Sağlık Bakanlığı Avrupa topluluğunun koyduğu hedpf ve progranüaıı kaçırmamdk ıçın çok ama çok aktıf olaıak bu koııuya eğümelı bügı ve ınsan kaynaklan ıçın çeşıth kuruluşkrld ışbırlığı yapmalıdır Ote yandan Turkıye'nın çeşıtlı bolgelerınde çok sayıdd tıpfakultesı açüdı Bunlar teorıkoldiakıefeıansmerkezı olarak kabul edümekle bıılıkte onemlı bır kısmında cıddı altyapı lek nık olanaklar VP yetışmış ınsdrı gucu sıkuıtüarı vardır Bu uruver sıtelerm tele tıp teknolojüerınden yararlanması halınde hastd bakımı ve tıp oğrencılennın pgıtımuıde eksıkleı gıderüebılır Çeşıtlı duzeyleıdckı ve kapsamdakı telp tıp uyguldmaları ıçın donanım spçerken fıynt performans oıanı goz onunde bulundurulmalıdu tele tıp uygul.ımalanna başlarken ozpllıkle bu uygıılamanın başarıh olduğu aldnlaı seçümelı ve başlangıçta uy gulayıcüaıa ıyı oıneklemelpılo sıstemın başdrısı gosteıümdı dır * Prot Dr. Oğuz Soylemezoğlu Tıp Bılışımı DPI nogı Raşkanı Ga7i Unıversıtesı Tıp Fakultcsı (soylemcz@med gazı edu tr) KAYNAKLAR 1. liduu )(' Kııuıı 1 MA li'İPinpdıume diıd the Reınventıon o( Healthca re Mrüraw Hill Cuıııpaıııt", Im 1999 2.Tlıeory aııd applıratıonsofteİPmedıcırıeGulerNEUbeylıED JMed Syst < C Juıı 36(1) 119 ??.O } M O 3.1 ıttp //wwwdlmtjdd oıy/nuws/globalsec2 htm 4. lıllp //www4 ncbı nlm nıh gov/PubMed/ 5. http//wwwatmedaorg/news/overvıt>whtm 6. Berger SB Cepelewıc7 BB Th< ımpac! nf mpdıcdl leqal ıssues ın stralegıc plannıng for PACK diıd teler ıdıology ımplementatıon In Fdıted by SıegelEL Kolodner KM tılmli'SsRadıolorjy bpıınger VeılagNevv York Inc 7. hltp //www5t«^000 oırj/tple lıp Uygulanıaları Grup Moderatorlerı Dı K H.ık ın Oulkp"pn t)ı Kdaıı Oy 8. http //wwwqdzıpedıatı ı okulu net/ Oysa astıonom Garard Kuiper henuz 1951 yıünda gezegen sıstemı dışında dev bır ko mct kuşağı uzerınde dur muş ve bu teonyle geze genler aıası mekânda neden bu kddaı çok kuy rukluyüdızın bulunduğu nu dçıklamdyd çalışmıştı Kuıper'e gore bunların tumu guneş sıstemının kenarmda yer alan dev bıı gokcısmı deposun dan çıkmış olabıhrdı Paıçdlaı bııleştüdcrı zaman ıçleı mden bu ı sonunda 1 >ıı kuyrukluyıldız olarak Guneş yonundp savruluyordu Aıaştunidcının kuıamı 1992 yılında berızer bıı gokcısmın keşfedılmesıyle kesuüık kazanabüdı Ve bıl gısayar desteklı gokyuzu taKarımı sayesmde buz ve kayalıktan oluşan bbü rıırı uzeı ınde gokcısnu saptandı 'Kıupeı kuşagı' tıpkı bıı fıızbı kenarı gıbı gunpş sıstemının etrafını Sdrmakta kı bu gokcısınüeı ı guneş sıstemı nın geçrruşıne bıı bakış oldiidğı veımesı açısından da astıononüara eşsız bır hazıne sunmakta 'Bu cısurüer ük guneş bulutsusunun kalıntüarını yansıtan arkeolojık buluntu yerlerı gıbıdır" dıyoı Max Planrk Rddyodstıonomı Enstıtusu nden Frank Bertoldi. Guneş sıstemının merkezındekı gaz ve toz büınen gezeqenlere donuşınuş olmasına ragmen dıştakı alânlardata maddenın yoğunluğu gezegen oluşumu ıçın ye ğer tum cısımlerden farklı değüleı' dıyor Brovvn Pekı o zaman Pluton sadece Ouaoar'dan daha buyuk olduğu ıçın gezegen sayüabılır mP Pluton u gozegeıı yapdiı ozellıklo dr ıtmosferı VP uydusudur l'akat Brovm Kuiper kuşağında donen dığer bazı cısımleı ın de uyduya ^ahıp olduğuna dıkkat çekıyor Ayrıca Pluton Dunyanın uydusu Ay kdddi büe buyuk değıl sadece gdz küıfmı bıı aıada tutacak kadar ağırlığa sahıp Kuçuk gezegenın keşfı dstronomun dık katını ehptık yorungeye yoneltmış Pluton zaman zaman Guneşe Neptun'dpn daha çok yakldşıyoı "Kuiper kuşağında Ouaoar harta Pluton buyukluğunde en az on tane daha cısmın varlığına ındiııyoı um" dıyor Brovm "Eğer Pluton bugun keşfedılseydı hiç kımse onu gezegen olardk tdnımldmazdı ' Oyle goruluyor kı astronomlar onuncu gezegenı ararken dokuz tanesıyle yetınmek zorurıda kalacaklaı 820/U