Katalog

Nanomotor yapıldı Bılım ınsanlan dunyamn en kuçuk devırh motorunu oluşturmak amacıyla doğal molekuler makmelerden bır tanesmı yenıden tdsarladı Donen makıne üpkı bır cep vantılatoru gıbı açüıp kdparuyor Ne var h, bunun enı müımetTenın yalnızca 14 müyondd bırı kadar Buluşla, tek molekulden oluşan mekanık aygıtlara bır adırrı daha yaklaşüdı Bu tur makınelerın elektronık devrelerın bır bolumunu oluşturabüecegı, hucreler uzerınde ınce cerrahı ışlemlerı yerme getırebüeceğı ya da guneş enerjısını toplayabüeceğırıe ınanüıyor Kımya uzmanlan sınrdan molekuler motorlar oluşturmaktd epey zorlandıklanndan, rnolekul ya da hucre bolmelerının yonunu degıştıren protemleı gıbı canlı hucreierdeka kımı araçları odunç almanın yollarını araştınyor Ikı yıl once Kahfornıya Uruversıtesı'nden Carlo Montemagno ve arkadaşlan mıkroskobık bır pervaneyı devınıme geçırmek amacıyla ATP synthase adlı bır motor proteınden yararldndı Bu proteınde hucre zarına gomulu mılın uzerıne oturtulmuş tekerlegı andıran bır doner kafa bulunur Araştırmacılar ATP sentezı molekullennı, başı sabıt ve mılı doner bıçımde kalmak uzere metal bır yuzeye üıştırdüer Ardından mıle nıkel bır çubuk yerleştıreıek, proteıne ATP yuklendıgınde mıkn pervane gıbı donmesını sağladılar. Türk öğrenciler, tercihleri ve beyin yapıları Derya Surekli (*) uria eskı Sovyetler Bulıgı donemının spçkın bılım dddinlaımdan olmasınm ya nı sıra dunyada noropsıko lojının temellerını atmıştı (1902 1977) Olumunden 25 yıl geçmesıne rağmen psıkolojı ve rıoıopsıkolojı alanlannda kı yapıtları hâlen başyapıt olarak one mımkoruyoı Zıhmsel yapı ve sınırsel ıletışunde gehştırdığı rnodeller hâlâ geçerh uzerınde araştırma yapıhyor ve eğıtım alanlarındd uygulanıyor L Genç bır bılım msanı olduğu donemlerde 19 Yuzyılın duşunuıle rınden tamamıyla haberdar ancak yenı gelıştıreceğı rotada bıraz da kuş kulu olaidk bıı başlangıç yapmıştı "Bu yenı dısıplın doğal mı yoksa kulturel bılımleıın bır modelı mı olmalıydı7" 'Sadece bıreyler uzerınde mı yoksa geruş bıı gıubun uyesı olan bıreyler uzerınde rru odaklanmalıydı'' Yme "bu model, deneysel yontemler uzerınde mı yoksa toplum ve toplumun uyelen uzerındekı gerçek yaşam sureçlerınden mı kayridklanmalıydı'?" Sol beyin yankürelerini aktif sol tercıh ıçınde bulunan (TM ve Sayısal ogencüerı) ogrennlerın analıtık suıeç kullanan öğrenciler analitik gerektiren işlemlerde daha aktif başan süreç gerektiren işlemlerde da gosterdıklerı Sdğ tercıh ıçınde olan ogrencüerın (yetenek sanat grubu ogrenha aktif başarı gösteriyor, sağ cüerı) algısal becerı gerektiren uzay üış tercih içinde olan öğrenciler, küerı işlemlerinde daha ıyı performans sergıledıklerını tesbıt ettüc algısal beceri Bu araştırmada yarıkure tercıhı nı saptayan olçek üe (Human Informatı gerektiren mekânsal Hişkiler on Processıng Survey (Taggart 1984) işlemlerinde daha iyi Turk orneklemı ıçın standardızasyon ça hşması gerçekleştırıldı (Surekli 2001) performans sergiliyor. Farklı Beceı ı l^lemleı testı PAT Dıffe II. Uluslararası Aleksandr Lu rentıal Apptıtude Test) arasındakı yakın ria Nöropsikoloji Kongresi'nde Pearson Korelasyon katsayıları ıle DAT'ın yarıkure tercihleri konusunda (*) öncelikle Luria'nın çağdaş ongoru saglayabüecek bıı nıtelık kazan nöropsikoloji bilimine olan dığı behrtılebüır katkısı tartışıldı. Solaklık ve sağlaklık Luı ıa nın afazı ve solaklar uzerınde yaptıgı araştırmalar soldkldrın sağlaklara kıyasla agırlıklı oldrak sag beyin yankuresını kullandüdanna daır delülerı taşır Lurıa 120 kışı uzerınde yaptıgı draştırmada başlangıçta 64 olguyu kesın olarak sağ elını kullananlar gerıye kalan 56 olguyu oncelıklı olarak sa<3 elını kulldndnlar olarak üaye ayırmıştı Bırıncı gruptan sadece 2 olguda afazı be lırgm duzelme gosterırken (% 3) ıkıncı gruptan 29'u belırgın bır bıçımde duzelmıştı (% 52) Bu da bıze solaklann sağlaklara gore daha çok sag yarı kureyı kullandıklanna üışkın onerrüı ıpuçlan sunar Kaldı kı solaklann buyuk bır kısmının sanatçı olma ozelhgı taşımalan bunlarm arasında Leonarda da Vmcı Benjamın Franklın ve Mıchelangelo gıbı kışüerı ornek olarak verebüırız daha çok sağ yankureyı kullanma potansıyellerı olmaktadır Solak sanatçılann yuzdesı % 20 olarak verümektedır Sanatçı olrnayan solakların ıse %7 kadardır Bu da solak olmakla sağ hemısfer kullanma arasındakı ıp uçlarını guçlendurnektedır Ancak solakhk üe sağlaklık arasındakı grup ıçı farklıhklar, gruplar arasındakı farklüıktan çok daha rnanıdar olarak tesbıt edümektedır Kopernık Evren'ın merkezıne Guneş ı oturttugundan berı, bılım ve duşun ınsanlan kozmık zaman ve mekânın herhangı bır ozellığı olmadıgından kuşku duydular Ne var kı ıkı fizık uzmanı şımdı tam tersmı one suruyor Barselona Unıveısıtesı'nden Jaume Garrıga ve Tufts Uruversıtesı'nden Alexander Vilenkin yalnızca yaşlan bızım Samanyolu'muza yakın galaksüerın akdlı yaşamın gelışmesıne olanak tanıyan koşullara sahıp olduğunu ve yaşın Evren'dekı koklu bır değışune denk duşebüeceğını one suruyor Başka gezegen sıstemlerıyle ılgüı arayış, onlarm bu goruşlennde haklı olup olmadıklarını gozler onune serebılır Garrıga ve Vilenkin akıllı yaşamın uygarlıkların ortaya çıkması ıçın gereklı koşullarm bızımkıne yakın, ya da benzer galaksılerde bulundugunu one suruyor Yenı oluşmuş galaksılerde gezegenlerın oluşmasına olanak tanıyan sılıkon ve demır gıbı agır elemanlann pek fazla bulunmadıgına bunun da galaksmın kuçuk olmasından ve bu nedenle de yerçekımmın pat layan yıldızlardan dagılan agır elemanları tutacak guçten yoksun olrnasından kaynaklandığına dıkkat çekryorlar En iyisi şimdiki zaman Bu ıküemler uzerınde Amerıkalı dılbılımcı N. Chomsky den daha farklı teorık yaklaşım gelıştırdı Chorribky nın savı çocuklarm dıl becerılerını (anlama kavrama v b ) doguştan kazandıkldn yonundedır Lurıa vc Vygotsky okulu ıse dıl beceı üerınm kulturel etkalerle kazanıldığını vurguldr Bu da bır anlamda Lev Vygotsky üe Luna nın Kulturel Tarıh te zının bu çeşıt ıfadesıdır Lurıa ınsan gelışımuıde noropsıkolojık deney ve araştırmaldrı üe Len Vygotsky'nın de kulrureltanh tezını zengınleştıı tırdı Bu te7İer ders programlarının h4zırlanmasında çağdaş egıtım psıkolojısı alanında oldukça buyuk onem taşır Ozelhk le IiUrıa'nm Afazı konusunda gelışüıdığı tezı yuksek zıhınsel fonksıyonldi ıle davramş arasındakı ılışkı konusundakı teorık yaklaşımlan, bugun ABD'de çağdaş egıtım kurumlannda oldukça yaraılanılan kavramlar ve ılkelerdır Lurıa ' bılıncı" aras tırırken dü konuşma yansıtmd bdınçlılık halı gıbı çoklu ışleyış faktorlerıne dıkkatını verdı Bilinci tanımlamak Bılmcı tanımldrken oluşan çelışkıler şu tanımlarla ıfade edüır "Duşunme zıhınseldır "ZıhınseLhk bır yansıtmadır " Yansıtma züımseldıı "Dıl bılınçlılıktır 'Bıhnçlılık bır yansıtmadır " 'Dıl bılıncın bıçımsel bır hâlıdır", Dolayısıyla 'Dü büınç ıçmde dogar" Lurıa dehasıyla dığer büım ınsanlanna kıyasla bu tutar sızlıkları çok ıyı algüadı Psıkolop bılımınm ıçınde bulunduğu krızı gordu ve bu bıluıç soı unsdlını anldmak ıçın onu daha da üerıye goturecek yenı yaklaşımlar gelıştırdı Bılıncın kultuıel toplumsal üışküer ıçınde bıçımlendıgını belırterek bılıncın deneyım oncesı oncellıgı' anlayışına karşı çıktı Oncel bügı verı lerının büış dşdnidsına vaıabümesı ıçın nesnelenn deneyım sureçleımden geçerek zıhınsellık kazandıgmı vurguladı Türkiye'deki örnekler Bızım orneklemımızde guzel sanat oğrencüen daha çok sağ asımetı ı yonunde eğüım gosterırken aynı zamanda sağ yarıkurenın ışlevı olan algısal ıslemler tesünde de (Uzay üışküerı) dığer butun bolumlerde okuyan oğrencılere kıyasld yuksek başarı sergıledüer Dektrücelektıomk bolumu oğrencüen üe eko nomı bolumu oğrencüerı daha sozel ve sayısal ıslemler çerçevesınde egıtım gorduklerınden ve unıversıte sınavlannda Sayı sal ve Turkçe matematık puanlarına gore oğretım prograrrüarına yerleştırüdıklerınden dolayı daha çok sol asımetrı eğüımı gosterdüer Buna üaveten sol asımetrı gosteren bu oğrencüer sanat grubu oğrencüeıme kıyasla analıtık becerı gerektiren sozel ve sayısal testlerde daha yuksek başarı sergüedüer Boylece bu araşürma üe beyin asimetrisi çalışmalarına meslekı tercıhlerde hangı beyin bolgesının yuksek ışlevseüığı nın onem kazandığını belırtme olanağı bulduk Bu çabşmamız da Lurıa 'nın modeüemelerı bıze ışık tuttu (*) Yrd Doç Dr Psıkolog Mdrmara Unıversıtesı Iktısadı ve 1dan Bıhmler Fakultesı Çahşma Ekonomısı ve Endustrı Ikşkâen Bolumu (*)Moskova Devlet Unıversıtesı Psıkolojı Bolumunun du zenledığı Kongre 2427 Eylul 2002 tarıhlerınde Moskova dd gerçekleştırüdı Beyin asimetrisi Kongreye katkı olardk, yuıe Luı w nın beyin asimetrisi konusundakı çalışmalanndan yararlanarak farklı bolumlerde okuyan unıversıte oğrencüerı uzerınde gerçekleştırdığımı?. aıaştumaya dayalı Farklı Becerı Işlemlerınde Züıınsel Sureç Tarzları' adlı büdırurıızı sunduk Büdırıde sol ve sağ beyin tercıhlermde yetenek farklılıklarını ınceledık Luııa ve çağdaşlannın bulgulan dogrultusunda, Turk oğrencı orneklemı uzerınde gerçekleştırdığımız bu araştırmada 821/11