Katalog

yarak çapta guçlenen turıznu yuıtdışında yaşayan çalışan okuyan ulkemızle tcmasta onemlı bır nufıısa sahıp olması Balkarüaı Orta As ya ve çevre ulkelerden goç almakta oluşu komşu ulkelerde salgının ataga kalkmış olması ıle salgmın cıddı anlamda tehdıü altında olduğu nu gonıyoruz Ulkemızde gerçek HTV/AIDS olgu sayısınm Saglık Ba kaıılığı na bıldırımı yapüan 1246 olgunun çok uzerınde oldugu hemen hemen tum uzmanldr tdraundan kabul edılmekte ve gerçpk sayının bıldırımı yapıİTnhrın 50 100 katı daha tazla oldugu tahının edümekto dır U^manldr ulkemızde olgularm AIDS aşamasında yanı uzun HIV pozıtıfhk surecı sonunda hastahk bplırtılennın patlak veıdıgı ovrode hastanelere başvurdukldrıru belırterek bu ınsanlann hastalık belırtı lerı ortaya çıkmadan once yıllar surebüen uzun donemde durumlan mn farkında olmadıklan ıçın buldştıncı olarak yaşadıklarına ışaret edıyorlaı ( 9 ) Hormon mu, Bombus mu? T aıım bıtküerınde tozlaşma olma dıgı taktııde halk arasında hormon ddı vuılen kımyısal maddeler kulldnılıı ve bunlaı da bıtkı ıle ınsan saglıgındd buyuk so lunlaı yaıatu En çok İstanbul'da I Jlkpmızde en çok olgu tstanbulda goruldu Bunu yogun tunzm haıeketlermın yaşandığı Izmır ve Antalya gıbı turıstık yoıeler ızlıyoı Yaşamlanmn AIDS nedenıyle rıat,ıl da dermden sarsıldığına tanıklık et tığım tatıl koyunde çalışan eşının bır turıstle kurduğu cınsel ılışkı ara cılığıyla HFV kapması ardından bulaşma yaşayan daha oncekı yıllar da dogmuş çocugu saglıklı olan fakat onu hayatta annesız babasız bı rakmak zorunda kalacakları korkusuyla kıvranan HIV pozıtıf anne or negı ulkemızde ne yazık kı artarak gorunmektedır Hekımlerırnız ulkemızdekı olguların buyuk çoğunluğunun (tstanbul ıçın %75) sosyal guveıiLeden yoksun egıtım duzeyı duşuk kışılerden oluştuğuna dık kat çekmpktedırler( 10 ) Ozellıkle kış ayla rındd yogunlaşan hor monlu gıda tdrtışıııalan devam edc duraın Av rupa ve Amerıkada son yülarda ulkemızde de kullanılan ve doğal tozlaşmayı sağlayan bır an organık tarımda yenı ufukldi açıyoı Bombus arılaı ı Esas yayüışları Iç Asya olan Bombuslat sık tenklı tuylerı ve ın yapıları üe tanınırlar Duşuk bicaklıklaıa adapte olmuş bu canü lar yuksek dağların zırvelerınde bıle gorulebılır Sos yal olarak yaşayan Bombus drılaıının kolonüerı kıalıçe ışçı ve erkek arüardan oluşur Sadece ışçı ve kralıçe arılarda ıgne vardır ve guçlu ığnelerını nadıren kulla rııılar Zaı şeklındekı ıkı çıft kanatları uçmanın yaıu sıra tıtreşerek yuvanın havasını da değıştırır Çunku yuva nın sıcaklığının 30°C run altında kalması gereküdır Dunya da 400 uvannda olan Bombuslann ulke mızde 50 run uzerınde tunı vardır Yuvalaruıın kışı ge çırmeye uygun olmaması nederuyle sonbaharda ışçı arılaı bırbırlerınc saldınr larva ve yumurtalan yer Kralıçp yuvayı çaresızre savunur Ancak bu bıı ıntıhar dır ve engel olamaz Buradan kurtulan dollenmış genç krahçeler kışı agaç koklen yosuu lar ve kazdıklan topraklaruı ıçın do geçırırlpr tlkbahar da bu kra lıçeleı yenıden ortaya çıkaıak topluluk oluştururlar Bırçok bıtkı turunun tozlaş ması ıçın gereklı oldn Bombuslar etkm tozlaştıncı ozellıklerı ıle dık katı çekmekte bır uçuşta 400 ve bır dakıkada 12 20 (riçeğı zıyaret edebılırler Bırçok bıtkının (orne guı Kırmızı tufü uçgul) tozlaşması ıçın Bombuslar hayatı onem taşıı Neden bombus? Seralarda tozlaşma olmadı gından dollenmeyı sdğlamak ıçm hoımonlaı kullanılır ve meyve oluşumu bu şekılde gerçekleşu zecılıkte yuksek verım ve hor mon kullanımmın zararlı etkılerın den kurtulmak ıçın Bombus arüa ıından yaıarlanıyor Bombuslar uzun hortumları ve ırı vucutldrı ıle çıçek borusu uzun bıtkılen kolay ca doller Bıber domates patlıcan fasulye çüek kıvı ye tıştmcüığı kayısı erık kıraz bahçelerınde yonca ve ayçıçeğı uretunmde kullanıur Aıaştırmalara gore Bom buslar onemlı oranda verım artışı sdglıyor Domates ve bıberde %20 25 patlıcanda % 7 10 arasında bır verım artışı soz konusu Bunun ydnında meyvelerın ddhd dol gun ve lezzetlı oldugu da gorulmuş Darvvın ın bıle dıkkatını çeken Bombuslar yagmurlu ve bulutlu havalarda dahı çalışır 13 28°C aıasında tam kapasıt eye ulaşır Bombus kullanımı ıle bıtkıde gorulen bazı hastalıklar yok olmakta meyvelerde ıse hormon ızı kalmamaktadır Ülkemizde kampanyalar 17 18 Ekırn 2002 taııhlen arasında Izmırde ATOS ıle Mucadele Dernegı Dokuz Eylul Unıversıtesı ve lzmır Valılığı run ışbırlığı ıle top ldnan 6 1 urkıye Ulusal AIDS Sempozyumu UNAIDS ın çağrısı parale lınde gençleıın sorunlarını vurgulamdya yoneldı Sempozyumun slo ganı Gençler Nereye Başvuısun' olarak belırlenmıştı Turkıyede AIDS üe mucadelede ılk şıvıl toplurn kuı uluşu AIDS ıle Mucadele Der negı nı kuı an Prof Dı Melahat Okuyan Turt sathına en genış şe kılde yayılmış saglık ocaklaı ı bırer AIDS Danışma Merkezı olarak hız met veısın çağrioinda bulundu Bu ocaklarda fazld masraf yerekme den gençlerm nnsel sorunları hakkında ucret odemeksızın başvura bılecekler ı bınmleı oluştuıulabılır gençler buralarda AIDS korıusun da eğıtılebılırlerdı Ulke koşullannı ıyı tanıyaıı gerçekçı çozumler uretmeye çalışan Pıof Dr Okuyan a gore varolan saglık ocdklarmdakı gorevlılerın bu konuda pgıtılmelerı ve oıyanıze edılmelerıyle uygun hızmet bırımlerı yaıatüabılırdı Prof Okuyan ın bır projesı de ortaog retım kurumlarınm konuya en yakın dallaıdakı oğretmenlerıru eğıte rek okullarda bu konuda sureklı eğıtım verecek etkmlık yapacdk bı rımler oluşturma duşuncesıydı Kış uykusuna yatmayan an: BombuS terreStlİS Türkiye geride Açüışırı onemlı bır konuşmacısı Bırleşmış Mılletler AIDS Oıga nızasyonu UNAIDS ın Turkıye Danışmanı Dr Mehmet Kontaş AIDS lı dunyada yeıımızı ve gıdı^ımızı açıklayan onemlı bır değerlen dırmede bulundu Turkıye Bırleşmış Mületleı m 2001 yılında oluştur dugu 103 maddelık uluslaıaıası ortak mucadele üke ve kararlarına ımza atmış fakat bu ınvanın gerektırdıgı performdnsı gosteıememış tı Saglık Bakanlığının çagrısı ıle 1987 de Yuksek AIDS Kurulu 199 3 te AIDS Danışma Kurulu 1998 de Ulusdl AIDS Komısyonu oluştu rulmuştu ama Dr Kontaş a gore TufTaye AIDS ıle mucadelede adeta gozu kapalı hır yerlerp gıtmeye çalışıı gıbıydı 1 Aralık Dunya AIDS Gunu ulkemızde katı ahlakçı tutucu yaıgı larla ınsana daır gerçeklerın gormezden gelınmeyeceğı AIDS muca delesmın onyaıgılı degerlendırmelerle zayıflatılıp genlptılmeyecegı bır yaklaşımın egemen olmak zorunda oldugunu hepımıze hatırlat malıdır A ( ) lstanbul UnıvprsıteM Istanbul Tıp Fakultcsı Deontolojı ve Tıp Tarıhı Andbüını Dalı arınnamal2002@yahoo rnm KAYNAKLAR ! wwwHiırohıvoıq/AıdsSurv/commentshtm 2 w w w ı h de/lNFFKIftPI BULL'EPIHTM J wwwaıds!ıü[f de/show template php3?ıd=330 4 wwwgıb aıcli ICL ıne chance de/welt html 5 N ımal Aı ın HIV ve A[DS e Karşın Yaşamak I lastalar Yakın ları ve Saglık Gorevlüen Içın HIV/AinS lı YcUjdmloıdi hhklar htanbul 1997 s 60 75 6 www un orq tr/who/bulten/turl /bul8ıds'362tem(V H 1 M 7 www unaıds org 8 wwwhıvriLt/2010/news?00?/h0715 htm 9 wwwun orgtr/who/aidj/jdglıkbakan btisınHTM 10 ( okta, H ijım^Lk S Akın Eıtem S HIV ınfeksıyonuraın TuıhyedLki gelecegı IIIV/AIDS Dcıgısı ?000 < 111 131 A kdenız ve Ege bolye suıde sık rastlanan Bombus Tenestns tu ru anlar Avrupadakı bazı fır malar tarafından ıslah edıldı ve kış uykusuna yatmaları en gellendı 1987 yüından ıtıba len de sunı kovanlardd uretı mıne başlandı Bırkaç yıl ıçm de Avrupa A B D Japonya VP Israıl heıalaıuıda Bom buslar goruldu Avıupada doğadan Bombus arüarı nın toplanması yasaklanınca Avrupalı uretıcıler ulke mı?p yoneldı ve para karşılıgı Bombuslar dogadan toplandı Ulkpmızde Bombus populdsyonuna zaıaı veren bunu duyarlı tepkıleı sonucunda yasaklandı ve ulkemız Bombus populasyonu yok olmaktan kur tuldu Şu dnda Tuıkıyede bu"i uretıme dayalı ıkı fırma Bombus anhnnı teracılara verıyor Standart oıta boy ve kuçuk boy ülmak uzere uç tıp kovan satüıyor Bu kovanlar sera ıçıne çıçeklenmerun başlangıcında konuluyor Bocekleıden korunaklı golgelı bır yere bı ıakılması ve kapı ıle pencerelere tul tdkalması geıeklı Kovdnldrın oıtalamd omru ıse 4 6 hafta cıvarında Bır ışçı an kış donpmınde uçgun boyunca 10 dekaılık bıı seıada toplam 20 000 çıçekte dollenme yapar Kış mevsımmdp çıçektekı polen mıktarmın az lığından Bonıbuslaı çıçektcn polen toplamak ıçın harcadıgı nıreyı uzatır Sıcak havada ıse Bombuslar çıçekten daha kısa surede po len toplar Bu durum dd bıze gosteııyor kı seıalaım mutlaka bellı bır sıcaklığa kadaı ısıtüma sıgeıeklıdır (13 28°C) Son zamanlarda ıthal edüıp kullanılan ve sonra doğaya salı nan arıların dığer cıns Bombus larla gen alış verışınde bulun dugu goruldu Bu durum da kaçınılmaz olarak dogal Bombus gen kaynaklaıını bozacak Sonuç olarak dogal beslenmenın vazgeçılmez unsuru olan organık tarımın dnahtaıı Bombuslaıdu Bombuslar dogaya ve msan saglıgınd zarar verme den artması gereken taıımsal uretıme destek veııyor ve bunun devam etmesı elımızde Sınan Anlaş Dokuz Lylul unıversıtesı yuk lüanb oğıencısı ve Bıyolojı ogretnıem (s anlas@hotmaıl com) KAYNAKLAR 1 Demıısoy A 2 Danvın C Td^dmırı Ttmcl Kuıallan Omıırgdsi7 "Iurlerın KokPnı 1084 Ankan 1 ır/Bocokler Lntomnlojı Cılt 2 Kısım 2 1997 Ankara 3 lıttp //wwwnhm ac uk/pntomology/bombus/ 4 http //wwwmedms org uk/mıssmılh/bt t /lı 11 hlm • http //bıltek tubıtak qovtr/dprgı/97/rasan/bombub htnıl > b http //mugla tdiuıı govtı/deıgı/df ıgı'Vmdex php'say (dl3 Yaıdımldiındjn doUyı l je unıvvrsılesı Bıyoloıı Bolumunden ProlDr Mehmet iııb ve Araş Gor BeJbr Keihn e te^elhır pd ıım 819/11