Katalog

Cönülden Bilime Kavun seçer gibi eş seçmek İHşkinizin devam edip etmeyeceğini anlamak için eşinizi koklayın elecegın sıze ve eşınıze neler hazırladıgını merak mı edıyorsunuz? Boşuna fallara takılma1 yın Bırbınruzı eburnu üe koklayın, yeter Almanya'da bıhm adamlannın gelıştırdıgı bır eburun, sıçanlann eş seçmede yararlandıgı kokulan tespıt edıyor Bu cıhaz ınsanlann da eş seçerken kokulardan yararlandıgı ongorusunu de netlığe kavuşturacak Boylece yanhş kokulann peşınden gıdılerek kurulan ılişkilenn boşanmayla sonuçlanacağı onceden bılınecek Kemırgenler, talıplen arasından uygun eşı seçerken hepsını tek tek koklarlar Burada onemh olan genetık yapüarının uygunluğudur Dışı, karşı cmste bulunan MHC genlennm (major dokuuyumlulugu kompleks genlerı) kendı MHC genlenyle ayru olup olmadıgını koklayarak anlar Genler ne kadar farklı ıse yenı enfeksıyonlarla mucadele etme şansı o kadar artar Boylece sıçanlar ve fareler burunldnnın sesıne kulak vererek, faıklı MHC genı taşıyan eşı seçerler Turun devamı açısından bu en uygun seçımdır çunku farklı MHC genlerme sahıp olan eşlerden dogan yavruların MHC portfoyu de saglıklı bır çeşıtlılık ıçerır Ahmet Inam Eleştiren akıl Entelektuel ınsan eleştıriye saygı duyar. Bilimin çekırdeğinde eleştiri bulunduğunu duşundüğu için. Akıl, gucunu eleştiriden alır, ona gore. Eleştirisiz ılerleme, gelîşme olmaz. Eleştirel bakış, insanı yanlış yapmaktan alakoyar Duşuncenin katılaşmasını, yozlaşmasını, kokuşmasmı önler Entetektüel insanın "görevi" eleştirmek, "muhalefet" yapmaktır, eleştiriieriyle. Entelektuel eleştirileriyle belliolur. Eleştirel birkafaya sahip olmak, eleştirel birgozluğu olmak entelektuelin bır erdemidir. Eleştıren aklınız gelişmemişse entelektuel olamazsmız. Peki ne olursunuz? Romantık, mistik, fanatik... Eleştiren aklım, çağımın böyle duşen insanının eleştiren akltnda bır sorun oldugunu söylüyor. Boylesine sığ bir "eleştlri" anlayışından kuş çkmayacağmı, belki eleştiren aklım yeterince gelişmediği için yirmi beş sene "eleştiri çalıştıktan" sonra anlayabildim. Eleştirel bakışın, eleştırel aklın gelişebilmesı için diğer akıllann, teorık, denetleyen, anlayan, şiirleyen, erotik ve bağlanan akıllann eşgüdümüne gerek var. Eleştirel aklın gelişebilmesi ve terbiyesi ustune duşunebılmeyi başarabilmek gerek. Nasıl adam edebilirim eleştiren aklımı? Nasıl özen gosterebılirim ona? Pısırıklığını ya da azgınlığını nasıl onleyebilirim? Bakımını nasıl yapabilirim? Eleştiri elbette gerekli. Herşeyden once bır değerlendirme o. Eyledim. Eylemım değerlendirilirse, eylemimi toplum içinde, kültür içinde bir yere koyabilirim. Konuştum. Eleştiri aldığımda, konuşmam şu ya da bu bıçimde değerlendirilmiş demektir. Durumum, yerim, çıkmıştır ortaya Yazdım. Eleştinrsenız, yazdığırnı, yazdığımı sandığımı, yazamadıklanmı anlayabilırim. Eksikliklerimi, ozurlerimi gorebilirim. Kendimi tanımam için eleştıriye ihtıyaam var Insanlar kendilerini, birbirlerinin eleştiren akıllanyla tanıyabilirler. Eleştir beni, eleştir de kendimi tanıyayım. Peki, nasıl eleştireceğim? Neden eleştireceğim? Eleştirim, bir saldırı, yok etme, ortadan kaldırma amacı taşımayacak. Eleştirel cinayet, yok etmeye yonelik eleştırinin işidir Değerler kavgasında, yuksek değerleri yaşatmak için gırişebılır mıyim öldurmeye? "8u davranış, bu goruş, şu bakış açısı yanlıştır, ortadan kalkmalıdır" diyebilir miyım? Belki gozdağı vermek için. Belkı sarsmak, duşündurmek için karşı tarafı. Yine de, doğramaya, yok etmeye, tahrıp etmeye yönelik eleştiri, şiddetı beraberınde getirdiği, "yaşatma" "canlı kılma", "tazeleme" amacını taşımadığı için saygın değildir. Bir ofke patlaması, rahatlama, intikam alma olmamalı eleştiri. Kıskançlıklarımın sonucunda, karşımdaki insanı kuçuk duşurme, aşağılama niyeti taşıyan kişisel hesaplarıma bağlı olmamalı. Eleştiren akıl, anlayan akiın yakın dostu olmalı. Anlayan, karşı tarafın gelişmesini, sağlığa kavuşmasını, can bulmasını ısteyen eleştiri, yaşatan, yaşatıa eleştırıdir Ozellikle ukemızde çok sık rastlanan, kimseyi, hiçbir şeyi beğenmeyen sureklı olumsuz, çozum onerıleri taşımayan yakınmalann eleştirıyle hiç ilgisı yoktur Bunun yanında, bizde eleştiri korkaklığı da vardır. "Başımı belaya sokmayayım" kaygısıyla, sesını hıç çıkarmamak, goruşlerini, değerlendirmeleri saklamak, eleştiri adına yaygara koparmak kadar zararlıdır. Eleştırmek birlıkte yaşadığım insanlara karşı bır sorumluluğumdur. Nerede, nasıl, hangı uslupla eleştıreceğımı lyı bılmek koşu.luyla Eleştırinin olmadığı bırılişkı, bır toplum, bırkultur, bıraraştırma gelişemez Bilgi açsından, eleştırerek oğrenmek, eleştırerek oğretmek, tartışarak anlatmak, yanlışlardan annmaya çalışmak bakımından onemli. Eleştırmek, bılgi araştırmasının enerjı kaynağıdır. Yurunen yolun, alternatiflerıni sunabilir bıze Alternatıflen bılirsek, yolumuzu, onlar arasında gorebılme şansımız artar Hedefı arayışımız daha kolaylaşır. Ahlak açısından, otemdeki insanı tanımak, ılışkımizi saglıklı bır duruma getırmek, onun kendını tanımasına yardıma olmak, eleştırının sağlayacağı onemli olanaklardandır. Eleştırmek, kulturumuzdekı, bilim ve sanattakı değerlenn zengınleşmesını, canlı kalmasını sağlayabılir Eleştiri terbıyesının geliştiği, anlamayı, dinlemeyi, yanlışlarını, ozurlerını duzeltmeyı goze alan ınsanlann yaşadığı bir kültur, saglıklı bir kultur Elestırı, oneriler sunmak, deneyım ve birikım aktarmada da onemlıdır Eğıtımın temel çatısında bu vardır Taklitten, sığ duşunceden, kopyaalıktan kurtulmada eleştiri yapabılme, eleştiriden oğrenebılme becerılenne sahip olmak onemlidir. Eleştiren aklımla yalnızca bilım yapmıyorum, insanlan, dunyayı, toplumu, gerçekliği, kendimi tanıyorum. Toplumumuzda eleştıri, aşm yergiler ve ovgulerle karaçalmalarla, torpıllı goğe çıkarmalarla yapılıyor. Kendı gucunu gostermek için eleştiriyı bir silah olarak kullanıp, onune gelenı doğrayanlar vardır. Eleştiri yoneltmeyı, eleştiri dinlemeyi bir gun öğrenecek miyız? Eleştiriyle yaşamayı başarabılecek mıyız Eleştın dıye bır uğraştan, eleştiren akıl diye bir akıldan soz ediliyor, duyan, goren var mı? G mensee bu bılgisayann çok hassas oldugunu farklı markalardakı kahvelerı koklayarak tanıdıgını ılerı suruyor Eburun halıhazırda sıçanlann ıdrarlannı koklayarak farklı MHC genlennı sapüyor ve en uygun eşı seçebılıyor Araştırma ekıbırun "Preceedıngs of the Naüonal Academy of Scıences" dergısınde yer alan makalesıne gore, ınsanlar soz konusu oldugunda eburun kan serumunu koklayarak farklı MHC genlerme sahıp ınsanlan seçebılecek yetenekte Şu anda MHC kokulannın ınsanlarda uygun eşı Bugune dek bılun adamlan MHC genlenyle ılgüı kokulann arasındakı farkhlıgı olçemıyorlardı Davranış şekıllerının araştırıldıgı deneylerde yalnızca kemır genlerm yeteneklerınden yararlanılıyordu Artık bu ışı Almanya'da Tubmgen Unıversıtesı'nden Hans Georg Rammensee ve meslektaşlarının gelıştırdıgı elektronık burun yapabılıyor Eburun ıkı kısımdan oluşur Ilk kısımda, uzerlerı farklı pohmerlerle kaplı 8 adet mınık kuvartz krıstalı bulunuı Koku molekullerı spesıfık kaplama malzeme sıne yapışınca kııstallerın tıtreşım frekanslan degışır Ikmcı hsımda ıse bır dızı yarı ıletken metaloksıt gaz sensoıları bulunur Gazlaı, sensor yuzeyleıındekı oksıjen ıle reaksıyona gırınce ıletkenlıgı degışıı Bu ıkı kısım kokulann tanıyan bu bügısayara baglıdır Ram seçmede ne denlı etkılı oldugu hâlâ tartışılıyor Parfum ve deodorantlar MHC kokularını maskeledıgı ıçın, ınsanlann uygun eşı bulması bıraz zaman alıyor Bunun ıçın ınsanlann parfum ve deodorant kullanmddıklan donemlerde bırlıkte olmalan gerekıyor Bırbırlerının MHC kokularını saptama fırsatını yakalamadan evlenen çıftlenn bırlıktelıgı bu nedenle fazla uzun surmuyor Rammensee sosyologlann eburnu kullanarak bu fikrı test etmelennı onerıyor Ornegın boşanan çıftlenn sahıp olduklan MHC genleruıdekı farklılıgı evlılıklennın altın ve gumuş yıllarını kutlayan çıftleı ın MHC genı farklılıgı ıle karşılaştınlmalı Bugun spekulasyon olarak değerlendınlebılecek olan bu ongoru dogrulu gu kanıtlandıgı takdırde ıdeal eş spçımınde çok buyuk yaraı saglayacak New Saenüst, 18 Ağustos 2001 kadar erken yaşta başladıgı ıddıasını kabul etmek ıstc rrayor Craıke gore bu çalışma bPÜegın çeşıtlen va sındakı farkları gozardı edıyor çunku hpr yaş grubunda sonuçlcuın oıtdlaması alınıyor Oysa her denegın bcllek kaybı yaşam suıelen boyunca ızlenmelıydi Butun bu eleşünleıe karşın arastırmanın sonuçlan oldukça onemh bır olguya parmak basıyor Paik genç yetışkmlenn bellek kayıplanndakı ufak değışık lıklerı fark etmedıklerırıı çanku beymsel rezervlerırun bu degışıklıgı uıtbas edecek kadar guçlu oldugunu belııtıyor Oıta yaşlılar ıse bellek kayıplannı yaşam de neyımlerı üc telafı edıyoılaı I Inıversıty College Londondan sınırbılımcı Michael Rugg bu konudakı goruşlennı şoyle dıle getıı ı yor 50 lı ve 6u lı yaşlardakı ınsanlaı mesleklenrun ve ozel yaşamlarının doruk noktasındadır Ancak bu m sanları büışsel yeteneklerını olçmek ıçın bır laboratu vara sokaısdnız, dogal olarak 20'h yaşlardakıler kadar başanholamazlar" Reyhan Oksay New Saenüst 25 Agustos 2001 755/9