Katalog

Ağustosun tatil geceleri gezegen zengini 14 Ağustos sabah 05 civarmda Ay, Satürn'ü örtecek... Hasan H. Esenoğlu() ' . 2001 yüının bu sekızıncı ayında meydana gelebüecek gokyuzu olaylanna aıt astronomı bügüerı ve Agustos aymın gok atlası ozetle aşagıdakı gıbıdır Güneş 21 Temmuz9 Agustos 2001 tarıhlerı arasında 20 gun boyunca Cancer (Yengeç) takım yıldızında kalan Guneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık büınen hare ketıyle üerleyerek 10 Agustos16 Eylul 2001 tarıhlerı arasında 38 gun boyunca Leo (Aslan) takım yüdızında bulunacak Guneş 2001 yüı ıçınde Yer'e 147 müyon km üe en yakm konumuna 4 Ocak ta ve 152 müyon km üe de en uzak konumu na 5 Temmuz'da ulaştı Ay Agustos ayı boyunca Ay'ın evrelen resımde gosterümıştır Ayrıca Ay ın yenıay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma saatlen de belırtümıştır Resımden Ay'ın yaklaşık 26 Agustos tarıhlerı arasında 5 gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın evreleıde kaldığı gorulmektedır Dolunay bu tarıh lerde yaklaşüc 12 7 kadır parlaklıgı üe tum gece boyunca Ay ışığı üe Yer'ı aydınlatmaktadır Ay'ın bellı başlı evrelere ulaşma tarıhlerı doguşbatış saatlen ve gorulme surelerı üe Ay'ın Yer'e en yakın ve en uzak konumu da şoyledır 4 Ağustos ta dolunay evıesındp (20 09'da doğuyor ve 05 52'de batıyor tum gece gorulur) 5 Ağustos saat 14 de Ay Yer e 406 270 km üe en uzak noktasında 12 Ağustos ta ıon dördün evresınde (23 50 de doğar ve 13 51'de batar gece yarısından ıübaren goruluı) 19 Ağustos'ta yenlay evresınde olacak ve gorulemeyecek 19 Ağustos saat 24'de Ay Yer'e 357 160 km üe en yakın noktasında ve 25 Ağustos ta ilk dördün evresınde (13 34'de doğar ve 23 47'de bataı gece yansına kadar gorulur) Neptun (Dogu'sunda) ıle Mars (Batısmda) arasında 18 derece yukseklıkte yer alacaktu Paılaklıgı ıse ay boyunca +7 8 ıle +8 4 kadır arasında gıderek sonukleşerek gorulecektır Juno ıse ay boyunca sırasıyla Avcı (Orıon) Hazler (Gemını) ve sonra da Kuçuk Kopek (Canıs Mmor) takım yıldızlarında gece yarısmdan bır haylı sonra sabah Guneş doguncaya kadar yaklaşık Jupıter ve Venus'un hemen cıvannda fakat bıraz daha alçakta 17 derece yukseklıkte gorulecektır Vesta da ay boyunca Boga takım yıldızında gece yarısından sonra sabah Guneş doguncaya kadar Saturn un Dogu'sunda yaklaşık 46 derece yukseklıkte yer alacaktır Agustos ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlerın konumları aşagıda verılmıştır Merkür Agustos ayının ıkıncı yarısından ıtıbaren akşamları Guneş battıktan hemen sonra yanm saat kadar kısa surelıgıne Batı tarafında sırasıyla Aslan ve Başak (Vırgo) takım yıldızlarında ufuktan en fazla 7 derece yukseklıkte gorulecektır Parlaklıgı 1 9 ıle 0 2 kadır arasında gıttıkçe azala caktır Gorulme suresı Guneş'ten uzaklaştıgından artacaktır bununla bırlıkte Merkur ufka çok yakın oldugundan gorulcaktu Jüpiter, Agustos ayı boyunca gece yarısından sonra sabah Guneş doguncaya kadar gıderek artan suıelerde Haz ler takım yıldızında 2 kadır parlaklıgı ıle Dogu tarafında gorulebılır Gezegen ufuktan en fazla 41 derece yuksekte ola caktır Saturn, Jupıter'e yakın konumundan dolayı benzer şeküde Saturn de gece yarısından sonra sabah Guneş do guncaya kadar Jupıter'den bıraz daha fazla surelıgıne Boga takım yıldızında ufuktan en fazla 59 derece yukseklıkte +0 1 kadır parlaklıgı ıle Dogu tarafında gorulebıhr Bu ıkı gezegenden onde ve sonuk olanı Saturn'dur Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Agustos ayında akşam gece ve sabaha dogru gorulebüecek gezegenler çızelgede ozetlenrraştır Akşam 1) Uranus (1 31 Agustos) 2) Neptun (131 Agustos) 3) Merkur (1S31 Agustus) 4) Mars (131 Agustos) Gece 1) Uıanus (131 Agustos) 2) Neptun (1 31 Afjustos) 3)Venus (131 Agustos) 4) Mars (131 Agustos) Sabah 1) Uranus (131 Agustos) 2) Neptun (131 Agustos) 3) Venus 4) Jupıteı 5)Saturn (131 Aguslo.1) (131 Agustos) (131 Agustos) 5)Jupıtet (131 Agustos) 6)Saturn (1 31 Agustos) Aynca Agustos ayının başında ve sonunda gezegenlerın ve Guneş ın doguşbatış saatlen çızelgede verılmısür Parantez ıçınde yer alan saatlerde gezegen dogarken veya batarken gozlenemeyecektır 1 Aıflistos Doguş Guneş 0600 20 20 20 12 31 Apusta. Doguş Batış 06 30 19 39 (0817) 20 25 0341 (180R) Merkur (1251) Venus Mars Jupıteı Satuın Uranus 02 58 (17 48) (17 02) Cezegenlerin ilginç konumları 1. Ay, Satürn'tt örtecek 14 Ağustos sa bah 05 cıvarmdd Satuın şışkınay evıesındekı Ayın 0 2 deıece Kuzey'ınde p o ğ u d a ufuktan yaklaşık 53 derece yukseklıkte Boğa (Taurus) ta kım yüdızında] goıulecek VP Ay taranndan ortule cektır Saturn +0 1 kadıı yeterınce parlak ve her ıkı cısım de oldukça yuksekte bulunduklanndan ortulme kolay gorulebüecektır 2. Jüpiter Yer'in tam Doğn noktasında olacak 1G Agustos tan ıtıbaren ay sonuna kadaı degısen sdatlerde Jupıteı Yeı ın tam Dogu noktasmdan geçecektıı Oıneğm 15 Ağustos saat 05 57 de Jupıter ufuktan yaklaşüc 37 derece yukseklıkte ıken Yeı ın tam "Dogu noktası' nda bulunacak 0139 (162/1 (07 20) 0600 (1549) 00 25 0140 24 00 (18 58) (18 0b) (163/) (14 39) 05 16 03 54 03 12 •(1812) 0150 20 59 Neptun (20 09) Astronomi kulisi Işık kırlüıgı üe donuşumlu olarak bu başhk al tında ulkemız astronomlannın ve astıofızücçüeıının çeşıtlı astronomı toplantüdrında büımsel bırlıktehk lerınde etkınlıklerde üetüeıınde vb ortamlarda tecrube üe seslendırüenlere ama yazıya donuşmemış olanlanna popüler bilgi çerçevesmde okuyucular ıle paylaşmak adına yer verüecektır Açık uçlu bu kısa ve ozlu seslendırüerüer 'tam ve ' dogru ıfade edüınceye kadar da ol gunlaştırüarak tekrarlanacaktır da Bu dızı ıçın 'ıkıncı' sı şoyle "Astronomlar gece çalışır' sozu uıüenmıştır dunya astronomlan arasında bu alıskanlık ta yapmıstır astronomlar gozlemlerın olmadığı gecelerde gecenın geç saatlerıne kadar yıne çalışmaktan vazgeçemezler ve bu durum artık bır yaşam bıçımıne donuşmuştur Ağustos ayının gok atlasını ıçeren ve 15 Agustos akşa mı saat 21 00 ıtıbanyla gorulebüecek gezegenler (resımde kesıklı daıre üe gosterümış olan Guneş hattının hemenyakınına bakınız) ve takım yüdızlaı şeküde verümıştır Duynru: TUBtTAK'ın Antalya Saklıkent'te 4 "Ulusal Gokyuzu Gozlem Şenlıgı" 1416 Eylul 2001 tarıhlerı arasında yapüacaktır Meraklı okuyucular aynntüı bügıyı TUBİTAK Büım ve Teknık dergısınden ogrenebüırler. Açüc ve ışık karlüıgmden uzak bır gokyuzu düegıyle Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Agustos ayı boyunca Uranttsu (parlaklıgı +5 7 kadır) ve Neptünu (parlaklıfy »7 8 kadıı) Oğlak (Caprıcornus) takım yıldızında Guneş battıktan hemen sonra akşam saatleımden ıtıba ren tum gece boyunca ve sabah Guneş doguncaya kadaı yaklaşık 9 saat surelıgıne gorebılırler Yanı Dogudan Batı ya dogru yaklaşık 130 derece kadar genış bır alanda ızlenebılecektu Her ıh gezegen ay boyunca ufuktan en fazla 30 derece yukseklıkte gorulecek Neptun 3 Agustos ta akşam saat 22 cıvannda ve Uranus de 5 Agustos sabahı saat 06'da do lunay evresındekı Ay ın 3 derece Kuzey'ınde bulunacaklar Uranus ve Neptun ıle bırlıkte dıger gezegenlerın ve Gu neş'ın doguşbatış saatlen çızelgede verılmıştır 2001 Astronorru yülıgında kayıtlı 1620 kuçuk gezegen den bu ay gozukecek en onemlılerınden Ceres Jııno +9 7 ve Vesta +8 1 kadıı parlaklıklannda teleskop yardımıyla dık kath gozlemle gorulebılecektır Bu uç kuçuk gezegenın gozlemıne üışkın uygun şartlar şoyle orneklendınlebüınır Ceres ay boyunca Yay (Sagıttarıus) takım yıldızında akşam saatlerınden ıtıbaren gece yarısı sonrasına kadar yaklaşık mesı yıne de zor olacakür Venüs, Nısan ayının başlangıcmdan ıtıbaren Guneş'e yakm oldugu Aralık aymın ılk gunlerıne kadar 8 ay boyunca sabahları gozukecektır Gezegen, Agustos ayı boyunca gece yarısından sonra sabalı Guneş doguncaya kadar yaklaşık 3 saat suresınce sırasıyla Avcı Ûazler ve Yengeç takım yü dızlarında Dogu tarafta ufuktan en fazla 24 derece yukseklıkte gorulecektıı Venus 4 0 kadır parlaklıgı ıle ışüdayacaktır Gezegen 7 Agustos ta gece saat 04 cıvannda Jupıter'ın 1 2 derece Guney'ınde bulunacak Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı yaklaşık ük dordun evresınde tıpkı 2931 Agustos tarıhlerındekı Ay m bır mınyaturu gorunumunde ızleyebüeceklerdır Mars, akşamlan ve gece boyunca gokyuzunde ufuk tan yaklaşık 22 derece yukseklıkte gorulecektır Hüal evresınde bulunan Mars Guneydogu tarafında Yüancı (Ophıuchus) takım yüdızında yaklaşık 1 5 üe 0 8 kadır parlaklıgı araeında gorulecektır Ay boyunca gezegen Guneş'e yaklaşacagından gorulme suresı de parlaklıgı üe bırlıkte azala (*)Astronom Dr., Istanbul Universitesi Fen Fakultesi Astronomı ve Uzay Bilimlerı Bolumu (esenoglu@ntanbul.edu.tr) * 750/2