Katalog

Ne var kı MIT'ten Steven Pinker bu çalışmalan kuşkuyla karşıladıgını şoyle çlıle getırıyor "Muzıgın bır uyum (adaptasyon) aracı oldugunu soyleyenler, bu terımın gunluk konuşma dılındekı anlamı ile biyolojık anlamını birbirıne karıştırıyorlar. Uyum, günlük dilde fayda veya çozum getıren anlamında kullanılır Bıyolojık uyum ıse. hayatta kalma ve uıeme şansmı aı tuan bir unsur ıle ılgili bir ıfadedır Müzık üe ureme arasında yakın bir ilişki olduijunu soylemek içın daha çok erken Porsche kullanmak veya kotcn takım elbıse gıymek eş bulrndruza yardımcı olabılır, ancak bu bır uyum degüdir. Işın dogTusu, neden ve sonuç üışkısı içınde. bılımsel temellere dayana rak bır ozellıgın uyum saglamaya yonelık sonuç dogurdugunıı gostermek zorundasınız. Ornegın, ıki gozu olmak uyum saglayan bır ozelliktır Bunu kanıtlamak ıçm geomctrıden yararlanarak, stereoskopık goruntunun derınlık algılama yetısı sagladıgını gosterırsınız. Bundan sonra derinlik algılama yetısı olan hayvanların kendını duşmanlanna karşı daha iyi korudugunu, daha ıyı avlandıgını ve daha kolay eş buldugunu tarüşabilırsiniz. Oyle ki gıtar eşlıgınde şarkılar soyleyen populer erkek sanat çılann cinsel yonden başarılı olduklannı soyleyemezsıniz; ritmik seslerin eş bulma konusunda ne gibi bir yaraı sagladıgını kanıtlamak gerekır. Eger muzık ıle cınselük arasında bu kadar yakın bir ilişki varsa çocuk ve yaşlılann müzıkle niçin bu kadai' fazla ilgilendigini açıklamak zorundasınız Ayrıca eş bulmakla bu kadar ilgıliyse insanlar niçin tek başlanna muzik dinliyor?" Pınker'a göre müzikten alınan zevk uyumla ilgili olmaktan çok, devreye soktugu zevk dugmelerının yarattığı deger ile ügilidır Müzigin lirigi ve ritmi kişinin lisana ne denli yatkın olduguna baglıdır. Müzigin sözleri, duygulanmızı ifade etmek için dile getırdigimiz basıt seslerin biraz daha gelişmiş şekilleri olabilir. Veya lirikler dogal seslerle benzerlıkler taşıyabılır. Pinker, müzigin yaşamsal oneminı ancak nınnıler söz konusu oldugunda kabulleniyor. Annenin çıkarttıgı rahatlatıcı sesler bebek uzerınde yatıştıncı ve sakinleştırici bir etkj yaratu. Ancak Pinker bu konuda da temkinlr"Eger tüm muzık repertuvan ninnilerden ibaret olsaydı bu teoriyı kabul edebılırdım 17 yaşındakılerın nasıl olup da heavy metal dinledigini ve bunun ne gibı yaşamsal bır fayda sagladıgını anlayamıyorum" Pinker'ın bu goruşleri muzikolog ve dıger evrim psikologlarının sert eleştırilerine hedef oluyor. Trehub, Pınker'ın lısanın yaşamsal önemıne ılişkin çalışmalannı desteklemekle birlikte, muzıgin Pinker'ın dedıgı gibı yalnızca zevk veren bır unsur oldugu tezinı kabul etmiyor. Trehub bu konuda goruşlerıni şöyle dıle getinyor:"Müzigin yaşamsal onemine ilişkin kanıtlan her yerde gormek mümkun Tüm kültürlerde varoldugunu gordugunuz bir olgunun, tarıhin tum dönemlennde de etkınliğini sürdürdügünü bilirseniz şu soruyu sormanız gerekir: Muzik bır rastlantı ıse bu rastlantının her yerde karşımıza çıkması biraz tuhaf degıl mi?" Müzigin evrimsel önemini kabul etmesek bile iyileştirıci ve ınsan ruhunu yücelticı etkisini göz ardı edemeyiz. New York Ciry Albert Einstein Tıp Fakultesi'nden sinirbilimci Renato Rozental, konuşma yetisini yitiren felçlı hastalannı muzıkle tedavı edıyor. Bu hastalar konuşmakta guçluk çektiklerı halde şarkı soyleyerek kendilerini ifade edebiliyor. Rozental gozlemlerini şoyle dile getırıyor: "Bu hastalar şarkı soyleyerek iletışim kurabildiklerini gorunce yaşama gerı dönduler. Müzigin bunu nasıl başardıgını bilmiyorum. Bunu çözmek için manyetik rezonans görüntüleme teknıgınden yararlanmayı planlıyorum. Sanıyorum kı beynın saglıklı bölgelen hasar gören bölgeleri takviye edıyor. Boylece hastalar şarkı soyleyerek konuşuyor. Ancak bu kaba bir tahmin. Müzik hâlâ gizinı koruyor. Kımse muzıgin gızını çözdügünu soyleyerek kendini ve bizı kandırmaya çalışmasın. Bilimsel açıdan müzik çozüm bekleyen bir problemdir." Discover, Ağustos 2001 Reyhan Oksay açık, güneşli yaz günlerinde, uvindeksinin daha çok orta ve yüksek değerlerdeymiş gibi düşünerek, dışarı çıkarken aşağıdakileri önlemlerin mümkun olduğunca bir kaçını, Mikdat Kadıoğlu birden uygulamaya çalışmalıyız. 1. Her zaman günesli bir günde dışarı çıkarken güneş kremi sürün: Yeterli korumayı sağlayacak kadar yüksek koruma (aktörlü güneş kremlerinin kullanılması gerekiyor. Güneş Koruma Faktörü (GKF) en az 15 olan güneş kremleri, uv ışınlannın zararlı kısımlannın buyuk bir kısmını bloke eder. Denize girecek olanların sudan etkilenmeyen türden güneş kremleri kullanmalı. Altı aydan daha kuçuk bebeklere güneş kremi sürülerek güneşe çıkartılmaması ve cildiniz çok hassas değilse de, dudak, burun, ellergibi hassas yerleHerkes bu yaz günlerinde havadaki neme dikkat rin mutlaka korunması gerekiyor, ederken, Güneşin tehlikeli morötesi (uv) ışınlarını pek duşünmüyor doğrusu. Gecen hafta 5 aylık bebek için eczane 2. Öğle güneşinden kaçının: Sabah saat 10 ile öğleden sonra saat 16 arasında gorulen en kuvvetli güneş de guneş kremi seçmeye çalışan bir anne görünce şok oldum ve bu "meteorolojik cahillik" konusunda, 14 Temmuzışınlarından mümkun olduğu kadar uzak durun ve bu sa2001 tarihli Cumhuriyet BilimTeknik dergisinin arka sayatlerde güneşe çıkmayın. 3. Her zaman gölgeyi tercih edin: Kendinizi gölgefasındaki güzel yazıya ilave olarak, ben de bir şeyler yazde tutmak günesten korunmanın en iyi yollanndan biridir. maya karar verdim. (Yazı yanımda olmadığı için ona tam Şu gölge kuralını hatırlayıp uygulayın: Gölgeni göremiyorolarak referans veremiyorum.) san, gölgeye kaç! Çoğunlukla engellenebilir olan güneş çarpmaları ve 4. Şapkagiyin: Geniş kenarlı bir şapka (kep filan degüneş yanıkları gibi güneşin hemen görülen kötü etkileri gıil), gözleriniz, kulaklarınız, yüzünüz ve enseniz gibi güyanı sıra benler, cilt kanseri, cilt kırışıkları, cildin erken yaşlanması ve bağışıklık sistemimizin bastınlması ile beraber katarak gibi uzun vadeli problemlere de yol açabildiğinden maalesef bir çok insan haberdar değil. Örneğin, ABD'de yapılan bir araştırmaya göre her 7 kişiden 7 7, yapmı boyunca cilt kanseri ile karsılaşıyormus. Ciddi bir güneş yanığı da bu riski % 50 arttırabiliyormuş. Halbuki insanlar uvindeksine dikkat ederek ve birkaç basit kuralı takip ederek hem günesten yararlanabilir hem de sağlığını koruyabilir. Havadan Sudan Akıllı Cüneş ve Meteorolojide Çağdaş Olmak Bu nedenlerden dolayı ABD Ulusal Meteoroloji neşe çok maruz kalan yerleri koruyabilir. Teskilatı (NWS) ile ABD Çevre Koruma Kurumu (EPA), ABD 5. Ciyinin (coverup): En iyisi vücudunuzu mümkun vatandaşlarının açık havadaki etkinliklerini planlayabilmeolduğu kadar çok örtebilen bol ve açık renkli fakat sık dosi ve güneşin zararlı ışınlarından korunabilmesi için morötesi indeksi (kısaca uvindeksi) gibi önemli bir bilgiyi dekunmuş kumaştan olan, uzun kollu tişört ve pantolon vb. gündelik hava durumu bültenleri ile halka duyurmaktadır. (fullsize) elbiseleri tercih edin. Diğer tür giysiler de hiç olBen de bu tür hava durumu bültenlehnde halka yapılan mamasından daha iyidir. Sıcak ve nemli olan yaz aylarında konforunuz ile uvışınlarından koruma arasında bir tavsiyeleri sizinle paylaşmak istiyorum. denge kurmanız gerekiyor. NWS ve EPA'nın kullandığı indeks değerleri ve korun6. Cüneş aözlüğü takın: Her adına güneş gözlüğü ma kriterleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Güneşe karşı denilenleri değil ama, sadece UV Işınlannın %99100'ünü her zaman dikkatli olmak ile beraber, bu tabloda da gösterildiği gibi özellikle uvindeksinin orta ve daha yukarı seengelleyebilen uv koruyuculu güneş gözlüklerinin kullanılviyede olduğu günlerde daha çok dikkatli olmanız ve ken ması gerekiyor. Bu tür güneş gözlüieri katarak ve diğer bir şekilde gözde hasara neden olan güneşin zararlı ışınlarını dimizi korumamız gerekiyor. azaltabilir. Bunun için, güneş gözlüğü alırken etiketini Morötesi ışınlann seviyesini, "Ultra Violet Sensometer" adlı bir alet ile kolayca ölçerek kendi kendimize de tesmutlaka okuyun. 7. Çocuklara özellikle dikkat: Ortalama bir yaşam pit etmemiz mümkündür. Kredi kartı büyüklüğünde olan süresinde en çok güneşlenme 18 yaşından önce olmaktabu aletlerin fiyatı da çok ucuzdur. Mümkun olsa da uvindeks değerleri, yerel tv'lerin ekranın bir köşesinden veya dır. Bu da özellikle çocukların aşırı güneşlenme riskte olduşehirlerde ve plajlardaki elektronik panolardan sürekli olarak ğunu göstermektedir. Birkaç basit önlemle güneş ve güneşin verilebilse. Insanlarımız da bu değerlere göre önlemlehni mor ötesi ışınlarından kaynaklanan problemleri büyük alsa ve daha saglıklı bir toplum haline gelsek! (Çok fazla ölçüde azaltmak mümkündür. Bu önlemlerin çocuklara öğbir şey mi istedim!) Türkiye'de ne meteoroloji ne de hava retilmesi de onları, şimdi ve yaşamlarının ilerdeki safhalarında bir çok sağlık probleminden koruyacaktır. Bu nedendurumu programları çağdaş ülkeler seviyesinde olmadığı le için uvindeksi değerlerini de halkımız bilemiyor. Yine de bu bu kuralların, otomobilde kullanılması zorunlu olan emniyet kemeri kullanmak gibi, bir alışkanUVlndekii lık ve yaşam şekli olması gerekir. Özetle Etkilenme Seviyeii Korumasm cilt için maksimum Korunma yollan bu günler; "Hafif, Sulu, Yavaş ve Gölgegüneflenme suresi de bir Yaşam" sürmeliyiz. 0,1,2 Mlnimum 1 saat GKF 15 günes kremi. 3, 4 S, 6 7,8,9 10+ Dufuk Orta GKF 15 gunes kremi, giysi ve şapka. Kaynaklar: GKF 15 günes kremi, giysi, sapka, UVA&B gunes gozluğu. GKF 15 güneş kremi, giysi, şapka, gözlük ve Yüksek 10 20 dak saat 1016 arası gölgede kalmaya çahşın. http://www. wehealnewyork. org/interacitÇok Yüksek 10 dakikadan daha oz GKF 15 güneş kremi, giysi, şapka, gözlük 30 60 dak 20 30 dak 1016 arası günesten tomomen uzak durun. . ve/aboutnyc.html 750/1»