Katalog

geçmışınde de büım var," dıye lavanç verırken Ama bıınu terkedıp hatta tukaka edıp gâvura bı rakmışız namnrdo muhtaç kdlmışız dıyp de hayıflandınyor hatta hdyLflanmd kıvanca çokağn basıyor1 Kıtaba sıkı bır goz attım ve esas ıtıbarıyle ıyı hazırlanmı^, bıı bılun tarıhı derlemesı oldugunu soyleyebıhrım Ama yeı yor eklenmış yorumlar bıhmsel olmak myetıyle yazılrruş (mı acaba 9 ) bır eseıe pek yakışmayacdk ıntelıkler ıçerıyoı Yanı falanca bunu fı lancadan çok once duşunmuştu gıbı ıfadeler kıtdbın bılımsellığme golge duşuruyor ve acaba MEB'nın kıtabı basmasında bunlar etküı oldu mu? Duşun muştu de sonra ne yaptı' ya da Onun ogrencüen ya da yakın meslektaşldrı neden üerletmedüer 7 gı bı sorulan akla getırıyor Kıtaptan ıkı ornek verecegım 1. Mehmed (Mirizn) Çelebi Kopernıkus ıle yukarıda degındıgım şekılde karşılaşürüıyor Ancak onjınalınden bunu destekleyecek bır ıkı satır eklenmemış hatta dogra durust bır kaynak büe yok Pekı hanı "Kepler', hanı' Huygens , hanı Nevvton'' 7akıyuddın'ın gozlemevını Padışah neden topa tutturd u ' Oysa Danımarka Kralı Tycho Brahe'ya ozel bır ada verdı gozlemevı kurması ıçın Ote yandan ' Batlamyos'un kesınhkle yanlış olan goruşu" denırken, bır matemaük ogretmenı olan yazann bu goruşun* kesınhkle yanlış olmadığının ancak matemaüksel ıfadesının çok karmaşık olmasından dolayı ılerlemeyı zorlaşhracağını, Kopernıkus'un (ya da Mırım Çelebının') goruşunun ıse doğru olmaktan çok basıt ve üerlemeyı çok kolaylaşürdıgını bılmesını beklerdım 2. Sayın Gokerın bır matematık ogretmenı olarak daha da ıyı bılmesını bekledığım dığer husus ise Fkrmat'm son teoremîmn ıspatının 1995 yılmda tamamlanmış olması' *) "Dunya mı guneşın çevresınde dolanıyor, guneş mı dunyanın'1 Işte sorun burada Aslındaıkısı de dogru 1 Şaşırdınız mı' Ikbu Çunku ükokuldan ben "eskılerın ne denlı yanıldıgı, kdısenın, engızısyonun bu yuzden Galıleo dahıl kaç kışıyı surundurdugu ya da beter ettıgı kafamıza çakıldı durdu Bunlaıdakı temel oge ıse hangısının dogru oldugu olmayıp ınançlann, 'goze aşıkâr gelen guneş dunyanın çevresınde dolanıyor"dan başkasının hezeyan oldugunu" soylemesı Aslında Kopernıkusun bılıme en onemh katkısı bagıl harekeb yahut hareketın bagü oldugunu ortaya koyması Yanı hareket olması ıçın ıkı nesne gerekır, bunlardan bırısının dığerıne gore harekennden soz edebüırız ama hangısının "durup" hangısının ' gıttıgınden" soz etmemız mumkun degıldır Burada ancak tercıh hakkımızı kullanmamıza olanak sağlayan bır durum soz konusu olabüır Pek çok olayda bu ıkı seçenegın dogurduklan gorunumler sımetnk değüdır Yanı bırısı dıgerınden daha 'kullanışh bır gorunum verır sonucun betımı de matematıksel ıfadesı de dığerıne kıyasla daha basıt ve zarıf olur Işte Baüamyus/KopernıkusKepler çatışması bunun en çarpıa orneklermden bırısıdır Batlamyus Guneş Ay ve beş gezegenın o gun ıçın yeterlı betımını verebılmek ıçın bırbırı uzerınde devınıp duran 81 tane çemberkure kuUanırken KopernıkusKepler sadece 6+1 (ay ıçın) elıpsle bu ışı bıtırıyor Gununiuzdekı gozlem ıncelıgı Bdtlamyus u belkı 81 yerme 810 tane çember kullanmaya zorlayabüırdı ama elıpslerın sayısı degışmez (yalnızca uzerlenne ufak tefek dalga ldnmalar eklencbılır) Aynca bır duşunun arkadan gelen Nevvton vb 81 çemberlı karmaşık bır duzenın ardındakı temel yasalannı daha kolay mı bulurdu (ozellıkle de ışı en çok kaı ıştıran ama kutleçekımıyle ılgısı olmayan dunyanın kendı eksenı etrafında fırıl ddmasını ayıramadan') 9 Batlamyus un betımı ydrılış degü sadece çok karmaşık Kopernıkus Kepleı ınkı doğru degü çok bdbittıı Yanı doğıu kıya&lamd doğ rulyanlış şeklınde degıl basıtlkarmaşık şeklmde olmalıdır R. OmurAkyuz 745/16 İnsanlaşma ve genler İnsanlaşma, genlerdeki raslantısal gelişmelerle mi başladı, yoksa toplu yaşamda girişimler işbirliği ve sonucu bilgi birikiminin sonucu mu? BT'nın 17.1 Sayıanda Sayın Şehvar Çağlayan ın Evrım Surecınde Homo Sapıerıs ın Yerı yazısını ügıyle okudum Ancak boylesıne tıtız bır ıncelemede konunun can daman sayüabılecek olan ınsanlasma konusuna yeterınce onem verılme?ıran şaşırtıcı oldugunu behıtmem gerekıyor Sayın Çaglayan a gore ük ortaya çıkan Australopıthecus un en onemh ozellığı ıkı ayak uzerınde yuruyebılmesıydı Çunku ıkı ayak uzerınde yurumek demek alet yapmak uzere ellerm serbest kalması demektı' Boylece salt genlerdeki art ar da gelen degışmelerle açıklanabılen bır ınsanlaşma surecının başladıgı one suruluyor Son zamanlarda genlerle ügüı harıkalı buluşlar yapan Batılı duşunurlerın bu buluşlann coşkusu ıçınde genlerdeki degışmelere dayanan bır ınsanlaşma açıklamasının ortaya çıkardıgı sorunlan goz ardı ettıklerı goruluyor Ancak bızım gıbı o buluşlan dışandan seyretme durumunda bulunanların hıç olmazsa soracagımız sorularla bır uyanda bulunmamızın yararlı olacagını sanıyorum Yanıtlanması gereken sorulardan bırıncısını şoyle ozetleyebüırız Degışık turden hayvanların anatomısmde butun bu gelışmelerı sağlayan genetık degışmeler duşunmeyı de başlatabılır mı' Sayın Çağlayan ' Zekâ ve davranış olgusu beynın buyuk olması kadar frontal lob ve prefrontal korteksın gelışmesınde yatar" dedıgıne gore o duşunmenın de genlerden dogduguna ınanıyor demektir Oyleyse sorularımızısurdurelım Çagımızdakı bır ana babanın genlerı bakımından yetlan durumda bulunan bır çocugunun, dogumdan hemen sonra bır ormanda yıürıldıgını ve onu bır hayvarıın besleyıp buyuttugunu varsayalım Butun organlan gıbı frontal lobu ve lobdakı frontal korteksı de tam olarak gelışmış olan bu çocuk buyudugunde duşunebüır mı' Duşunme bır yana salt ınsanlara ozgu olan herhangı bır davranışta bulunabüır mı' Buraya dek bırtakım şeylen yapabılmek ıçın organların yeterlı olup olmadıgını sorduk Şımdı de bır takım ışlen yapmaya başlayabılmek ıçın salt o ışlere ozgu olan bır takım organların gereklı olup olmadıgını sorabüınz Çunku alet yapmak ve kullanmak ıçın ellerın yetennce gehşmış olmasının hem gereklı hem de yeterlı oldugunu one surmek gelenek olmuştur Oyleyse soralım Ellennı kullanamadıgı ıçın ayakla yazı yazabüen ınsanlar yok muduı' Yapıcı denecek turden hıç bır organlan bulunmayan anlar peteklennı kırlangıçlar yuvalarını nasıl yapabılıyorlar' Bu ornekler ıçgudusel olarak yapabıldıklerının dışında hıç bır şey yapamayan hayvanların alet yapamayışlannın organ yetersızlıgınden degıl, alet yapmayı duşunme tasarlama ve karar verme ? yetersızlıgınden ılerı geldıgını açıkça gostermıyor mu Sayın Çağlayan Neanderthal ınsanının "gırtlagının konuşma ıçın gehşmedığı" bır dşamada onlann sesler çıkararak ve ışaretlerle' anlaşabıldığını belırterek ınsansal davranışlann o davranışlara ozgu organların oluşmasından once başladıgının bır orneğını de vermıştır Fakat bundan hemen sonra papağanların '50 kelımeyı ogrenıp soyleyebılmelenne" karşın duzgun tumceler kuramadıklarını belırtırken yıne organlaşmayı one almış gıbı gorunmektedır Buduıumda ne yonden bakdrsak bakalım büım ınsanlarının pek buyuk bır bolumu gıbı Sayın Çaglayan da ınsanlaşmanm genetık degışmelerın bır urunu olarak ortaya çıktıgını one surmektedır Oysa bızım verdıgımız ornekler dışında kendısının veıdıgı konuşnıa oıneO|i büe ınsanlaşmamn genetık gelışmeden once geldıgını gostermektedır Bu durumda ınsanlaşmanın nasıl başladıgının uiganların oluşmasına dayanmayan bır açıklaması ru ydpmanın zorunlu oldugunu kabul etmek gerekıyor Ben bır rastlantı sonucu olarak CBT nın Sayın Çağlayan ın yazısından bıı oncekı Vll Sayifinda ınsanlıgın baş lama ve gelışme suıecını açıkldmayd çalışırken ınsanın ınsanlıgını bdgısıyle kazandıgını' belırtrraştım Buna gore ınsanlıgın başlamasını açıklamak ıçın bılgı kazanmanın başlamasından yola çıkmak gerpkıyor C Bılgı deneyımle elde edılır fdkat bunun ıçın once bır çok ınsanlarm sonra da bır çok kuşakların deneyımleı ının bırleşme sı gerekır Çunku bır ınsan bır yaşam boyunca geçırdıgı dene yımlerden ancak bır bılgı kınntısı elde edebılıı onu da kendısıyle bırlıkte mezara goturecegıne gore tek başlanna yaşayan ınsanlar ıçın bılgı kazanma soz konusu olamdz Sayın Çaglayan 'Kışıler ve kışüıkler toplu halde yaşadığı zaman ortaya kultur çıkmıştır" derken yanlış bır ınsanlaşma anlayışını dıle getırmek tedır Çunku kışılenn ya da ınsanlann ortaya çıkabılmesı ıçın toplumsal yaşamın başlamış olması gerekır Demek kı üerıde ın sanlaşacak hayvan rurunun ınsanlaşma başlamadan oncekı son durumuna 'prımat' adını verırsek şımdı artık prımatlann toplumsal yaşama nasıl gırdıklen sorusunu yanıtlamak gerekıyor Kımı etobur hayvanların, avlanmanın guçleştıgı donemlerde bırlıkte avlanmayı yegledıklerı goruluyor Prımatlann toplumsal yaşama geçışlennın de, bu bırlıkte avlanmalann sureklı bır bıçım alması olarak açıklanması gerekngını sanıyorum Fakat bırlıkte yaşama ınsanlaşmayı sağlamak ıçın yeterlı olamaz Bırlıkte avlanmalann, ışbolumunu de ıçeren gerçek bır ışbırlığıne donuşmesı gerekır Gerçek bır ışbirliginin sağlanması ınsanlaşmanın olanak sız denecek kadar zor bır aşaması olmalıdır Ancak kuşaklar boyu suren bırlıkte yaşama ve bırlıkte avlanma sonunda boyle bır ışbırhğı duzenıne gecılebüdığı anlaşılıyor Gerçek bır ışbırhğı ınsanlaşma ıçın gereklı oldugu gıbı yeterlıdır de Çunku ışbırhğı yapan bıreyler bu ışbırhgmın gerektırdıgı ışbolumunu gerçekleşürebümek ıçın bırbırlenyle anlaşabümek zorundadırlar Anlaşma gereksınımı konusmayı, konuşma da bılgı bınkımını sağlayacaknr Boylece ınsan beynınde ınsana ozgu nıtehklerden hangılen ıçın bır merkez varsa, once bu merkezler oluşmuş sonra da ınsanlaşma başlamış olamaz Tersıne once ınsanlaşma başlamış sonra merkezler oluşmuş olmalıdır Çunku genlerde ortaya çüap hemen dışan atüan sayısız degışmeler arasından organızma ıçın yararh olacak olanlann seçüıp alıkonabümesı ıçın organızmanın o degışmeden yararlanmaya hazır olması gerekır Burada onerdıgım "toplu avlanmaışbırlıgı anlaşma ge1 reksınımıkonuşmabılgı bınkımı surecının oluşmasının hıç de kolay olmadıgını bılıyorum Insandan başka (belkı maymunlann dışında) b ç bır hayvanda boyle bır gelışme yonunde en kuçuk bır behrtının bıle gorulmemesı bu ışın guçlugunun kanıtıdır Ancak ınsanın boyle bır gehşmenın ük adımlannı atabümesı ıçın yuz bınlerce yıl boyunca çaba harcamasmm görektıgı de unutıümamahdır Her durumda ınsanlaşmanın genlerdeki rastlantısal degışmelerın degü toplu yaşamda gırışüen ışbırhgının sagladıgı bügı bırüamının unınu oldugunu kabul etmek geıekıyor Boylece bügı bırüamıyle başlaydn bır ınsanlıgın gelışmesı de bügı artışıyla gerçekleşecek demektir Bu hsa yazının ınsanlaşma gıbı yaşamsal onemdekı bır sonına çozum getıremeyecegı açıktır Ancak benım amacım bu soruna çozum getırmek degıldır EÇer bu konuda bır tartışmanm başlaması sağlanabüırse yazı amacına ulaşmış nlacaktır Vehbi Hacıkadiroğlu