Katalog

Tarih Vakfı topluma yeni bir pencere açtı Türkiye'de tarihçillğe çeşitli açılordan yeni toplumbilimsel ve popüler pencereler açan Vakıf, 10 yıl içinde önemli projelere imza attı. Vakfın Cenel Sekreteri Orhan Silier'le bu 10 yılı konuştuk Orhan Bursalı toplumun davranış bıçımının behrlenebıürüğını gosterıyor yoneltmek ıstıyoruz Özellikle Anadoludaki unıversitelerimizde tarihçiligin düzeyi ve kavrayışı nedir? Yanıt: Tarıh eğıtımırıın unıversitelerimizde bıı bılım alanı olarak kullanılmasını ıstıyoruz Tarıh bir pdebıyata ve poütık progapagandaya yakın ışlevlerı olan bıı alan olaıak kavranıyor ve kullanılıyor bırçok uruversıtede Bunun getırdı qı sorunlaı vaı Araştırmaloı çok smırlı vc bu sınırlı araştırma larda daha çok evrak okuma eskı ya7i pvrak okuma ve kısaca yoıumlama ıle sınırü kalabılıyor Dunyada tarıhçılığın geldıgı duzeyı Turkıyede egemen kümak bılım olarak eöııtımını ve araştırmasını yaygınlaştırmak ıstıyoruz Bızde de yaygın egemen tarıhçıük anlayışı kendı ııısa nından korkuyor yurttaşının gelışkın bir kımlık gelıştırmesı durumunda Bıze belâ olur dıye duşunuyoı Empatı gelıştıı ı cı ezbercı degıl araştırmacı bir tarıh anlayışı Anadolu nun bınlerce yıllık ortak yaşam alışkdnlıküklarına geleneklerme guvenmek ve ınanmak gerek Gelışkın bılımspl bir tarıhçılığın bızı dahd guçlu kılacağıru qoımek qeıek 10.yıl etkinliklerini belirli projelerle surduruyorsunuz. Başka hangi projeler var? Yanıt: Tanh ders kıtapları aldrunda qt\eıı 10 yıl ıçınde daha çok durum saptaması ve elpştırı duzeyınde yuruttuğu muz çalışmaları onerdığımız turden kıtaplann yazılması aşa masına geçerek tamamlamak ıstıyoruz Neyın olmayacağını değü nasıl olacağını qostermek ıstıyoruz Bu çaüşıridyı lıse oğretmenlerı oğretım uyelerı ve olanaklı oldugu olçude ve oranda Müü Eğıtım Bakanüğı ıle bu lıkte ve yuı t dışındakı uz man uluslararası kuruluşlardan da destek alarak yurutuyoruz Başka bir projemız de Anadolu Halk Kultürleri Araştırma Merkezi adıyla Anadolu da tarıh boyunc a kuı ul muş çeşıtlı uygarükların ve bugunku devamlarının yeme ıç me gıyım halk edebıyatı dans ve benzerı kulturel bırımlen uzerınde araştu ma yapacak ve bunları sergüeyecek bıı mer kezın kuruluşu ıçın çalışıyoruz Bu merkez halen Vakfımızd bağışlanmış olan Pertev Naili Boratav Arşivi, Josephine Powell Fotograf Koleksiyonu v llhan Başgoz Arşivi « uzerme temellenecek ama genış bir ılgı alanına yonelerek T arih Vakfı 10. kuruluş yıldonumu içinde. Hangi gereksınimden doğdu boyle bir vakıf kurmak duşuncesi? Yanıt: 1? kışılık bir gırışımcı kurulu olarak başladık amaç polıtık taı ıhle şoven mılüyetçı bır soylemle buyuk olçu de etkılenmış ve belırlenmış olan tarıhçılık ortdmını bıümsel ük tdrıh ve etkın dıns.el kultleı aynmcıüğına ve onyargüara mahkum olmayan bir tarıhçılık yonunde geüştırmektı Ayrıca Tuık Tarıh Kuıumunun ozellıkle 1980 soruasında bir devlet daıresı konumuna gelmesıyle doğan sıvıl toplumla tarıh ara smddkı kopukluğu bu alanda bir STK oluş turarak gıdermeye yanı tdrıh aldnını sıvıl tohpluma kazdiıdıı nıayı amaçladık Bu açıdan bakıldığında gelişmiş ülkelerde tarih biliminin yeni yonelişleri nelerdir? Yanıt: Tpk kımlığe ve bu kunüğın şıddete ve saldıııya kolayca yonelebılır ve başka lamlıklerı yok sayabılır otekıleş tırebüır ozellıkte toplumlaı donemınden farklı bir kımlık kav rayışına dogru gıdıyor uygar ulkeler Ulusal kımlık yıne one mını surduruyor ama ulusal kamüğm ydiusıra yeıel kamlıklı meslekı kımlıklı bolgesel ve çeşıth yenı gelışkrn hobı ve be cprılprle doridtılrnış kunlıkleıın bııbıımı tamamlaması ve den gelemesı çok onemlı sayılıyor Yaratıcı ve sorumlu bir yurtta şın var olmabinda da denge ve butun leme onemsenıyor Sanıyorum bu yon Turkıye de tamamıyle eksık Devletin tarihçilik anlayışına hangi eleştirilerin var? Yanıt: a) Polıtık aldiıı kapsadığı ka dar ekonomık sosyal kulturel alanı da kap sayan bir tarıhçılık ıhtıyacı b) Kendı kendı nı ovguye dayanan edebıyatla ve propa garıda ıle çok ıç ıçe geçmış bıı yazıcüık de ğıl bılımın otekı alanlarında kullamlan kay rıaklaı ve yontemleıle aıaştırma yapan bir tarıhçılık So?lu tdrıh yerel tarıh matema tıksel tarıh gıbı ycnı tarıhçılık yontemlerını kullanan bir tarıhçılık ve nıhayet karşılaştırmalı yanı Turkjye yı her bir donemınde dunya ıçmdekı otekı toplumldrın evrımı ıle bırleşüren suıeçleı ı sadece Turkıye ıle baş layan ve bıten sureçler olarak değıl Turkı yedekı geüşmelerle komşu ve dunya ara sında bağlar kuran tarıhçılık Bu da tdbıı onyargılardan dınsel kulturel ayrımcılıktan uzak olmayı gerpktıren bir yaklaşımı gereklı kılıyor Bir başka deyışle karşılıklı anlayış uyum ve barış ıçın bir ışlev bir ahlakı seçım gundeme gelıyor Bırlıkte yaşaını ahlâkı bir tutum olarak seçmeyı ve seçememeyı gundeme ge tınyor Bızım tanıdıgımız tarıhçılıkte geçmışe tutunmak değıl geleceğırı değışımleıını geçmışın bırıkımlenyle üışkılendır mek yanı toplumun sorunlarını çozum kapasıtesını geüştır mek onemü toplumda değışımın onunu açmak ıçın bir anla yıştır dıger açıdan tarıhçılık Tam bu noktada bir b a ş a n oldu rtıu vakıf? Yanıt: Mıllı eğıtım sıstemımızm tarıhçılığı buyuk bir tu tuculukla yurutmesı yuzunden Turkıyede şoven bir tarıhçılık anlaşıyının hâlâ ana çızgı oldugu gerçeğını gormezden gele meyız Ozellıkle Mılüyetçı Cephe hukumetlerınden bu yana şoven tarıhçılık guçlu bir şekılde surdu Bugun baktığımızda bızım tarıhçılık anlayışımız daha guçlu bir azınlık tarıhçı anla yış olarak ortaya çıktı Kurucuların başlangıçtaki duşüncesi, bugunden baktığımızda, nasıl gelişti? Hedeflere vanldımı? Yanıt: VdkJı kuıduğumuz gunlerde bir kııçuk tanıtım fantazısı olarak bu gunu yanı 10 yıl çaüşma laporunun sayfalarını tahayyul edıp kâgıda ge çumıştık Bunlaıla2001deulaştığımız bugunku durumu karşılaştırdığımız da oıneğın Feshanede bir muzeyı bir kaç yıl oncp açmdyı henuz başara madıgımızı Darphanede muze aç manın onundekı engellerı kaldııama dığımız goıuluyor Kütüphanemiz, malzeme olarak 10 yıl once tahayyul edüenden daha zengın ama arşıv ozellıkle görael arşiv olarak o du zeyde degüız Yayın sayımız 200 e yakın kıtapld azımsanmayacak bir du zeyde dma bunlar arasında orijinal olanlar ıstenılen yuksek lıkte degıl çevırı agırlıgı suruyor Sergiler 20 cıvaıında 10 yıl once duşunmedığımız bir başarıyı elde ettık Ama Tttrsak la bırlıkte başlddığımı? Sinema Tarih Buluşmalan ne yazık kı Tarıh Vakfı olmadan yapılıyor Duzenledıgımız toplantı sayısı 10 yüda 120 yı aştı arna bunlann buyuk ağırügını bıümsel toplantılar oluşturuyor popüler toplantı bakımın dan ıkınrı 10 yılda daha çok şey yaprnamız gerek Dıyebılırım kı ağırlıkla yuzbınlere müyonlara yaklaşmakta hedeflerırru zden gerı kaldık Tarıhı roman yaym tıcarı ve belgesel tarıhı fılm uretımı ve yenı çağdaş ders kıtaplarının yazılması en onemü ış başlıklaıı olaıak onumuzde duruyor Tarih Vakfuun çalışmalannda karşılaştıgı zorluklar nelerdir? Yanıt: En buyuk zorluğumuz maddı kaynak buünada Turkıye de sıvıl katılım aüşkanlığının buyuk olmaması dolayı sıyla gonullu bulmakta ve bulduğunuz gonullulen korumakta zorluklanmız var Ekonomık kıız vdkıfpıoje gelıılerınde yuz de seksene yaklaşan bir azaünaya neden oldu Uzun yülar bir lıkte çaüştığımız bir çok onemlı malı kurum ve sanayı kurum ları desteklerını yok denecek duzeylere ındırdıler Yayın ala nmdakı çaüşmalarımızı hızı pek kesmeden suıduısek de bu radan donen para azaldı Bu boşluğu yurtdışı projelere ve çaüşmalarm buyuk bolumunu gonulluler de surdurerek dol durmak ıstıyoruz Bunun ıçın de Tarih Dostu adı verılen bir ıüşkı sıstemı içinde Vakfı yenıden kuıuyoıuz Vakfa duzenlı bağış veren ve Vakfın duzenlı çaüşmalarından bırınde kuçuk bir zaman ayırarak da olsa aktıf kaülan kışılero yayınlan temın etmede buyuk ındırım sağüyoruz aylık dergımızı uc retsız olarak gonderıyoruz ve tum çaüşmalanmızdan anında haber dar olmalarım sağlıyoruz Bu konuda www.tarihvakfl.org.tr de ayrıntıü bılgıler var Sizce, Tarıh Vakfı, ulkemizde bilimsel olarak, hangi açıklan kapatıyor, geliştiriyor veya yeni kapılar açıyor? Yanıt: Sozlu tarıhçılıgı başlattık yerel tarıhçüık alarun dd 20 ıü kapsayan demokratık yatay bir ıhşküer agı kurarak yerel tarıh agı faalıyetlerı oluştu Turkıyede Habitat ve 25. yıl gıbı buyuk çapü tarıh sergılerını gundeme getırdı Os manlı Iş Bankası VP Fmlak Bankası gıbı kurum tarıhçıüğınde de ekıpleıe dayanan cıddı eserler verılme donemını açtı Tarih bilincinden ne anlıyor vakıf? Yanıt: En yaygın yorurrıuyla tarıh bılmcı geçmışın yo rumu gunun kavranması ve gelecegın beklentılerı arasında baglantı oluşturabıkne kapasıtesını anlıyoruz Bu bakışın ul kece benımsenmesının bir yolu da aslında laşının bu bdınce ulaşmdsından geçecek Gelışkın bir yurttaşın dunya vatanda şı kımüğı oluştuımasına bugunku tarıh anlayışı yetmıyor Tarıh ınsanların meraklannı yonlendırebılecegı ılgı çekıcı bir alan butun otekı bıkmlerde oldugu gıbı tarıh de zaman ıçın de kendısmı oturtacak belırlı bir ortak kulturel bırıkımın top lum fertlerıne sıstemlı bir şeküde aktarümasıyla bugune du ne ve yarına aıt kestırılebılırlık kaba çızgılerle bırbırıne ben zerlık yaratmak onemü Tarıhçıük bınlerce yıllık bir kultuıel bınkım goz onune alınarak bellı bir durumda bir ınsan veya Şehir müzesi projesi ne durumda? Yanıt: 199b de Darphanenın Vakfa tahsısı ıle başladı bu projenın geüşımı 2001de bu muzenın açıüşı ıle tamamlan ması planlanmıştı Araya gıren engellemeler ne yazık kı son beş yıü mahkemeleşmeler sılsılesı olarak yaşamamıza yol aç tı Geçen ay Yargıtay ın Darphanenın Tarıh Vakfından aüranası konusundakı davayı reddetmesıyle yenı bir hukukı zemın or taya çıktı Bu zemınde Kültür Bakanlıgı ıle ortaklaşa ve es kı surecı unutarak uretken bir çalışma yaratabıleceğımızı um mak ıstıyorum Sanal tstanbul Muzesi dıye sıte açtık Vak fın Istanbul Ansıklopedısı tstanbul Dergısı vp sergiler ddhıl ol mak uzere tum beüı başü Istanbul malzemesıne dayanan onemü bir sanal muzesi var artık Akademik dunya ile Vakfın ilişkisi ne durumda? Yanıt: 660 uyemızdpn onemlı bıı çogunluk akademıs yenlerden oluşuyor Bunun dışında uyelerın yuzde 551 oğretım uyesı Yuzde ?0 gıbı serbest meslek sahıplerı muhendıs avukat doktor Yuzde 10 gıbı oran eğıtımcı ogretmen gerı kalanlar çeşıtlı mesleklere aıt Ozelükle bazı unıversıteler ıle yakın bir çaüşma ıçındemız ODTU BU ITU Bılkent Bılgı bu gruptakı ana unıversıteler Kendımızı olabıldığı kadar Anado luyu bıümsel degışıme açan unıversıtelerlp daha ıyı ıüşküere 768/8