Katalog

Marmara'yı kesen aktif ana fa] TÜBİTAKINSU tarafından koordinasyonu sağlanan Fransız araştırma gemisi Le Suroit 'in Marmara Denizi'nde gerçekleştirdiği kapsamlı araştırma, Ana Marmara Fayı'nın gelişiminin karada çalışılan diğer doğrultu atımlı fay bölgelerine benzediğini ortaya çıkatmıştır. X Le Pıchon, AMC Şengor, £ Demırbağ, C Rangın, CImreh, R Armı/o, N Gorur, N Çağatay, B Meraer de Lepınay, 8 Meyer, R Saatçıbr, B Tok 2.1 Ciriş Turkıyedekı buyuk depremlerm onemlı bır bolumunu bunyesınde barındırdn Kuzey And dolu Fayımn (KAF) deformasyon alaıu ıçıne duşen Bolu cıvartndakı bır hat boyunca şıd detle ezılmış ve pdrçalanmış kayaçlardan olu şan bır kayaç topluluoju 1928 yılındd Novvdtk tarafından keşfedıldı ve 1948 yıünda da Ketın bu bolgenın erzıncan dan Mdrmdra Denızı ne uzdnan buyuk bu yandl atımlı fay hattının bır parçası oldugunu gosterdı Marmara Denızı ıçınden geçerı D B yonlu bu faym varbgı ıse ılk kez 1943 yılında Pınaı tarafından onerılmıştır KAF ın son 100 senekı sısmısıtesı ıncelendıöın de ortdlama heı 10 yüda bır 6 5 magnıtudun den buyuk depremlerm (M^6 5) doğudan ba tıyı M ırmara Denızı ne dogru goç ettıgı ızlen mekiedır (Şerıyor 19/9 Baıka 1996 Ketın 1953) Bu deformasyonlar Anadolu blogunun (Şengor 1979 Şengor ve dıg 1985 Ketın 1968 McKenzıe 1970 MrKenzıe 1972) Av idsya bloguna gore yaklaşık 20 mm/yü hızla (Le Pıchon 1994 Le Pıchon 1995 Reıhnger 1997 McClusky 2000) batıya kaçışının sonu rudur 17 08 1999 Kocaelı depremı de KAFın (Baıka 1999) batıya go^en buyuk şokldrının en sonuncusudur 17 08 1999 tdiıhlı 7 4 buyukluğundekı (Mw / 4) Kocdelı deprpmının ardından ıtJBlIAK td idfmdan Maımaıa Denızı nde bır çalışma baş latılmıştır Bu gırışım çerçevesınde 2000 Ey lulundc Turk Fıansız çıft taraflı ışbulıgı pıog Çınarcık Havzası: Kaf ın Ana Otelenme Zo nu Mdimaıa Denızı ne Izmıt Korfezınden tek ana sag yanal bır fay kolu olarak guer (Şengor 1999) ve Çınarcık Havzası nın kuzey yamacı boyunca ılerler KAF Izmıt Korfezı nden Mar rnaid Denızı ne gırdıkten sonra KB yonunde y lyııı Science Letters' bılımsel doneı Bu alan bır denı 28 54 29 18 29 06 zaltı heyelanı tarafınddn ortulmuştur (şekil 2) 40 54 Heyelanı takıben ya 40 54 macın onunde batıya dogru kıdemelı (erı echelon) fıy parçalaıı na aıt kıı ıkldi h ıvz ının tabanından derlenen ydiı&ıma veıısı uzeıın 40 48 de arıkra Hpnmekte 40 48 du (şekıl 2) Orgulu ve Aktar (2001) ve Ozdlaybcy vt dıg (2001 baskıdd) Kocd elı deprcmmın guçlu drtçıldrı ıçın sag ydndl fay duzlemı çozumlerı Nfl 40 42 elde etmışlerdıı (şekıl 40 42 H2 ço7umler 2 5 28 Orgulu ve Aktar 2001) Bu depremlerm yerlerı aynı Zdmdndd yarridcın onunde havza tabanın dakı genç kırıkldrın ak tıf sag yanal fayların yu 40"36 40 36 zey ıfadelerı oldugunu dognüarlar (şekıl 2 B) 29 18 29t)6 Bu fayldi kuzey ydma cın dıbını sureklı olarak KAF, İzmlt Körfezl nden Marmara Denlzl'ne glrdlkten sonra KB yönune döner Bu alan blr denlzaltı heye ızler vc yapısal gorun lanı tarafından örtülmüftur. 768/10 ramının yalnızca bır parçasını teşkıl eden VP TUBlTAKINSU tardfınddn koordınasyonu sag lanan Fraırsız Ifrpmer araştırma gemısı "Le Suroit" ıle Marmara Denızı nde oldukça kapsamlı bır araştırma yapmıştır Bu pıojenın fı nansmanlığını buyuk olçude Avrupa Bırlıgı nın t OHO bolumu ustlenrniijtır Bu draştırma sefe rınde Marmara Denızı nde 6 adet farklı veri grubu toplanmıştu Bunkr kısacd 1850 km uzunlugunda dlıcüarın denız yuzeyınde bu lundugu sparker sısmık yansımd verısı dlıcıla rın denız dıbırıden vekıldıgı 700 km lık dıp sıs mık yansuna verısı Marmara Denızı nın yuk sek hassasıyette dermlık (multıbedm) hdrıtası (kdiddakı 1/^0 000 lık topografya hantasına eşdecjer olarak) denız tabdnı yuzey kırıklarını çok net gosteren yansıma harıtası yıne denız tabdnı yuzeyının kınklarıııın belııgm olarak ız lenmesını saghyan deni7 tabanının 75 m uze rınden toplarıan /00 km lık ydndan tdrayıcüı sondr verısı ve aktıf fayların denız tabamna uld şıp ulaşmddığı hakkmda net bılgı getıron 700 km lık çok yuksek frekariilı sısmık veı ısıdıı Bu altı adet farklı verının tamamı tek tek yorumla narak şekil ldekı aktıf fay hdiıtası eldt pdıl mıştıı Bu şeküde koyu çızgıylo "Ana Marmara Fayı'nı" ve beraberınde gelıştn dıgcr yapiodl kaıaktuleıı 2G m eş yukreUık çızgısı aralıgı ıle hazırldnmış dennlık haııtası u^cıuı de ayrıntılı gormekteyız Bu yazımız bu çalışmanın sorıuçlaıını ı<,ueıı Kdsım 2001 tanhınde "Earth and Planetary 40 BATIS 10 Ana sağ yanal fay ' ŞEKİL 3 Orta Havza Içlnde bulunan paralelkenar sekllll fay zonu Ile Ana Marmara Fayı, yük sek açılı blndlrme fayları ve nkiftırma blleşenll verev faylaria blrblrlne bağlanır. lanan Le Pıchon ve dıg (?001) mdkdlesınırı kı sa bu ozetıdu Bu araştırma dahılınde toplanan verılerle ılgıh olarak daha fazla detayı kısa bır suıe ıçmde Ifremer tarafından basılacak bır Marmara Atlas ında bulmak mumkun olacak tunun kannaşıklaştıgı yeıde h ıvzının KB kc şesınde D B ıstıkametme doner (şekil 1). Çınarcık Hdvza^ı nın guney sının d ıh ı dırer sız ve daha az dıktır Sekıl 'Ada gorulerı Kf GD dogrultulu f ıyl ırın normıl bıleşene sahı oldugu belıılpnmıştu Bu f ıyl ııın boyurıa uz nımı ıle Yalova nın batısındakı normal fay detrem çozumlerının vermış olduc]u yonlenmek uyumludur (çozumler 14 1 b 16 ve 22 şekıl Orgulu ve Aktar 2001) Boylece bu depreı kumelen Çınarrık genlme alanının guneydf kı devamı oldrdk goruluıleı (O/dlaybey \ dıg 2001 baskıda) Bu verıler Cınarnk Havz sı nın doQu bolumunun geıılmch sıstcmlcr etkısı altında oldugunu gosterır Bu geııln dlanırun bdtioinda ıse bındııme faylaıı vf kı rımların varhgı gozlerur (:?ekıl 1) Bmdım fayluı ve kıvıımlar Çınarnk Hav7a°ının br sınınnın tamamını kapUı ve Oıtı Sııt ık ol jinıııtıı lu'jtuıuılat Bu g c l r m ı^< Pınaır1 HdVdsırıın balı uc unun sıhsını Mtı ı ıltmı ı, ııot ı lı ı Bu tkının kıreydekı rlfrı K dogrultulu yuksek avüı bındııme faylaıı ı tpnrsıl edılır Orta Sırt: An a Maınıaıa Fayı nın Oıtı Sı u/pıındekı bolumu Kurnburqd/ lldvzası ıçeı sınde tek bu kol olaıak dev ım cdeı Kunıbu ga7 Havza ıle Oıta Havza arasında ISP kıi7e^ doğru kısa dtldmdlaı yapantekbıı kol joıun munu korumaktadır (şekıl 1) Orta Havza: Orta Havza ıçınde hıılumn pat lelkenar şekıllı fay zonu ıle Orta Sııt la ızlem Ana Marmara Fayı sırtın batısmdı hulun yukiek açılı buıdıtme faylaıı ve sıkışma bü şonlı verev faylar tarafından bırbırıne baglar (şekıl 1 J) Oıta Havza yahakımbupaıalell. naı şekıllı yapının bır benzerı Iran da (sol y nal bu fay ıcırı) 80 km uzunluklu bu fay zoı buyum a Dasht o Bayaz ka^abasının GBsın( gorulmektedıı (Tchdltnku 1970) AnaOtele me Hattı Orta Havza arasında kı sınuı yakld^ 4 km bağ ydndl oteleyeıek batıya dogru deva edpr Batı Sut: Batı Sıı tı Dogu Sırtı na gore dal dardır ancak Dogu Sutııid betızeı bıvimc Marmara Çukurluğunun aktif yapıları