Katalog

Yerel besinlerle beslenin! Bir yıl boyunca ülkesinden kilometrelerce uzakta yetiştirilmiş besinlerle beslendikten sonra, Cary Paul Nabhan yeryüzünün çevresel sorunlarına basit bir çözümle karşımıza çıkıyor: Yerel besinlerle beslenin, evrensel düşünün. A rızorid nın guney ucundakı Sonoran Çolu ndt, yeı alan Avra Vadısı hıç de çekıcı bir yoı degü ozellıkle de aç lık çekerüer ıçm Molozumsu toprağının ustu kolçıklı (,dlıhkldi ve dıkenlı kdktuslerle ortulu ağaçlan kuçuk kayıs gıbı sert ydpıaklı bu yorede yaşayan hdyvanldi ıse Gıla ca navaıı vo kabuklu akrep gıbı adlaıa sahıp GelgeİPİırn Gary Paul Nabhan falçetasıyla bir düım kesıyor ve bunun pışırıl dıkten sonrakı tadının yeşıl fasulyeden farksız oldugunu soylu yor Kü7ey Arı/ona Uruversıtesı nde Beslenpbılır Çevıelcr Merkezı nuı başkanı olan Nabhan aynı zamanda çevrp korumayla ılgılı kımı orıeııılı krtapların da ya7an Son krtabı Co mmg Home to Eat The Pleasures and Polıtıcs of Local Foods = Yemegp Eve Gelıyoruz Yerel Besmlprın Sefası ve Sıyasası ddını taşıyor Bu kıtapta Nabhdn yalnızca çoldekı evının yakla şık 100 km otesıne dek uzanan alanda yptışen besınleıle bes lendığı bıı yülık soruvpmnı dnlatıyoı ve çaıpıcı bir sonurd va nyor Bpslpmrıe alışkaulıklanmız gezpgenımıze zardi venyor Bu yuzvılı hıraz aşkın bir sure oncesıne dpk Arnerıka lılannydkldşıkydiibitdiımlaugraşmaktaydı Gelyelehm 199/ sdyımında nufusun yalnızca % 2 sının tarımla ugraştıgına taruk olundu Amerıkalılar şımdı sebze vp meyvelerırurı yaklaşık fVjrtte bırıru deruz urunlprının ıse yarıdan çoğunu başka ul kelprdpn saglıyor Sııadan bir lokma yıyecpk tuketıcıran agzı na ulaşana dek yaklaşık 2000 km yol kat edıyor Bu dd besın lerın 20 yü oncesıne kıyasla 50 kat daha uzaktan geldıgını yolda en az altı kez el degıştırdıgını oı taya koyuyor Boylesı bir durumun erdpmlerı ortada Yıyecek olduk ça ucuz ve hempn hemen heı tur besme yüın herhangı bu do nemınde ulaşmak olası NP var kı Nabhdn a gore bunun ÇP kıncelprı çok dahd fazla Tdrım ne denlı kureselleşırse besın lerımızdekı çcşıüıhk de o dpnlı azdlıyoı çıftlıklerımi7 mekd mkleştıkçe çıftçılerımız gıderek daha yoksullaşıyoı urun bol laştıkçd çevremız gıdprek daha sağlıkMz bu mtelıge donuşu yor en kotusu de aıka bahçemızdekı bollugu goımezden gelmemız Bunu kanıtlamak uzeıe Nabhan başka bir kaktuse doğru egüıp Bu rrmıık kaktusun uzerındekı tomurcukların ta dı kuşkonmazı aratmıyor dıyor Ardından bırkaç adım otede kı solmuş gıbı duidn katran ruhu otunun onunde duruyor VP bunun yapıaklanndan harıka bir şıfalı çay yapıldığına dıkkat çekıyor Kuzey Amerıkd ya ozgu baklagıllerden bu agacı gos tererek Şu agaçlaıdan bıle ati'jtııabılecegı nız bir şeyler çakırtılabılır Bunların kurutul muş tohumları bıraz çıkolatayı andııu ogu tulduğunde lıt çozulebılıılıgı açısından zen gın bu un elde edebılmınız dıyor Tum bu orneklprp çolun ortasında rastlanabıldıgıne parrndk basan Nabhan çolun dışındakı yer lerde nelerı kaçırdıgunızın ayırdında bıle ol madıgımıza manıyor Bir superrnarkete gırtı gınızde karşıruza dunyanın her bir koşesın den getutılmış çeşıt çeşıt meyve ve sebzeler çıkıyor Supermarketın sagladıgı kolaylıklar aıdmda gızlenen sakıncdldi ıse tohumlaıdan başlıyor Taıılısel açıdan ele alındıgmda Nabhan çıftçüe rın yerel ortama uygun bıtla leı yetıştıımemn dışında bu spçeneklerı olmadıgına dık kat çekıyor Oelgelelım çdg daş uldşım yontemlen ve kıt le uretımı sayesınde geıek smdıgımız tum mısırın bir yerde uretümpsme olanak ta nınmrd tohum uıetıcılerı bir leşmeye başlddıldr ABD ve Meksıka supermarketlerınde bulabılpregıni7 tum sebzele rın yaklaşık uçte bırı artık tek bir şırketın tohumldrınddiı el de edılıyor Nabhan ABD nın guneybdtısındakı çollerde artık kuraklığa dayanık lı mısıra gerek&ınım duymadıgımızı sanıyoruz Çunku, Kolora do Iı magı nın sularını 300 kırı uzaktakı susuz bolgelere taşıyor VP pkınlpre ıatedıgımız mıktarda su veıebüıyoıuz ' dıyor Ne var kı bu tur kalırdnidnlıklar olsa olsa urunlerı da ha duyarh duıuma getırıyor Tek tıp urunleıın yetıştınldıgı alanlar haşerelpr ıçın eşsız bu hedef oluşturuyoı Tıcarı urun lprın buyuk bir bolumu yuksek verun amaçh yetıştınldıgınden hastalıklara kdişı dırenç gosterpn gpnlenn çogu yıtırılrruş oluyor Bu y uzden ABD dp t a n m ilaçlarının kullanunında 194b ten bu yana 33 katlık bir artış var Bir çok çpvre korumacı gıbı Nabhan dd çağdaş tanmuı karanlık yuzunu çok onceden gorebüenlerden Yerel beslenmenın yararlarrnı kavraydbümesı ancak denızaşırı bir yolculugun sonucunda oldu Beyrut un en gozde lokantalarından bırınde yemek vaıken ansızm menudekı gdiıplığın farkı na vardı FranMZ şdmpdnyası I lazar Denızı havyarı Coıtes denızı karıdeslprı Sıcılya kaparısı Arjantın bıftpgı Şılı şaıaLıi Menudp Lübnan topraklarından gplpn tek bir şey yoktu Anc ak daha sonra akrabdlat ırun yaşadığı koyde bir zamdnldi Bereketli Hilal olarak bümen bir alana yaraşır tum zengınlıklcıın sunulduğıı bir 7iyafete taıuk ol du Yakınddkı tepelerde otldyan koyun ve keçıler salamurası evde yapümış zpytınler tdze pışrnış pı de ve bahçede yetiştirilmiş domatesler patlırdiı lar kdbakldt Ulkesıne dorıdukten t>orua Nabham bes lenme duzenmı tepeden tırnaga degıştırdı Frenk uıcırlerı uzumler narlaı yabanıl fasulyelerle do lup tdsan Kuzcy Amerıka ya ozgu bdklagıller tu tunden agaçların yaru sıid bıı de şeftalı agacının YUzyılbk bir bltki olan ogavenln ozun den keskln kokulu, alkol Içeren fer mente bir Içkl Uretlllr. bulundugu bahçesıne ayrıca mınık domatesleı çeşıtlı turler de kabaklar bıberler otlar, soğan ve yoreyp ozgu yabanıl sdrmısakldr ektı Su tuketrmını azaltmdk dmacıyla burüarı daha golgehk olan ağaç altlarına ektı Mutfağını o/el ışlemltıden geçırürruş ambalajhbesınlerderidiındudı Deneyrne 1999 yı lında Paskalyadan bir gun sonra resmen başlaydiı Nabhan o gunden sonra besınlerıru evının çevrebuıdekı yaklaşık 400 kı lometrelk bir dlandan Sdğlamaya başladı Yedıklennın erı az ° o 90'ırun yerlı olmasına ozen gosteı mekle bırlıkte hedpflerını gerçekçı sınırlar ıçrnde tutmaya çahşan Nabhan bııkaç ay bo yunca kahve ıçmeyı surdurdu Şmdı bıüa çayları ıçıyor 1974'te VVısconsrn Uraversıtesı nden John Steinhart onderlığınde yapüan bir araştırma ABDde be'îin uretımı ıçm tuketüen enerjı mıktdrının 19401970 yılldrı arasında doıt ka tına çıktığmı ortaya koyuyordu Şımdı ıse Amerıkah bir tuketıcıye aktarılacak 1 kalorüık bir besın ıçın 10 1b kaloı ı harca myor Sozgelrmı bu demet yeşıl salatanm Kıdıfornıya da yetış trrüıp New Yorktakı tuketıcıye ulaştırümdsı 2200 kaloıüık bir erıerjı tuketımıne mal olurken onu yıyen kışıye yalnızrd bO ka lorı saglıyor Tarrm ekonomısı uzmarüdrırun buçoğu bugun bıle kuçuk çıftlıklerın aıtık tarıhe kaııştıgını bunların buyuk çıftlıklerle boy olçuşemeyeceklerıru savunuyor Gelgelclım Nabhan Amerıkan tarrmuıda bu donum noktasına geluıdıgıne uidnıyor Bınlerce çıftçı patenth tohumlaruı ekımıno karşı çıktı oğrencıler genetık ışlemden geçırümi'j besırüenn uıetıldıgı çıftlık ve laboıatuvarlara saldırdılar Bu de<5ışımuı en çaıpıcı goitergesı o?el çıftlık uıunlcrı ve organık besınleıın satıldıgı nidgdzoldrda goıulpn patlamd Tanm Bakanlıgı na gore bu tur satış yerlermın sayısı 70 lı yü larda bırkaç yuz ıken şımdı 3 bıne yakın Rıta Urgan DKCOVVI Mayio 2001 *Zarna aiada 'a la Mexlcana" denllen yemek, yerel lahana, kabak, $oğan, sarmısağın yanı sıra dlkenll kaktüs parçalan da Içerlr 766/20 Dıscovc ı Mayıs /001