Katalog

runmez engeller çıkartan tutumlanna ızm venlmesı bır çehşkı yaratacaktı Buyuzden 1971 yılından başldyarak Avrupa Tbplulugunda pek çok mevzuat kabul edılmış. ve alçak gonullu bır uygulamaya başlanmıştır Ancak, hemen behrtlmelıdu ka bu mevzudtd rdgmen Avrupa Tbplulugunun, ulusal kayırrnaolıga Tbpluluk ıçmde bıle engel olmakta başarilı olabüdıgı soylenememektedrr Hâlâ bazı ulkeler çeşıth mulaha zalarla, kendı mıliı firmalanna kamu ıhalelennde oncebk verme egılımını sıudurmektedırler" Serbest Rekabet ve Teknoloji Serbest rekabet ortammda her loşı her grup her şırket her ulkenın guçlu oldugu veya potansıyelının bulundugu konulaıda yaşama vg gehşme şansına sahıp alması akbn geregıdır Serbest rekabet uygulamasının savunuculannd gore bu da uluslararası ışbolumunu ve gebsmeyı saglar Ancak bu arada kırra ulkelerm teknolojı ureten kımılennın de ucuz emek saglayan smıfinda kalmalan kaçıratmaz olur Oysa teknolojı çok onemlıdır Içmde bu lundugumuz çagda teknoloji ulkelerm guçlennın belırleyıcıadır ve gelecekte daha onemk olacakör Ulkeler teknolojı uretenler ve uretemeyenler olarak ıkrye aynlacak ve bırmcuer ıkıncılen somureceklerdır Zaten halen de oyle yapmaktadırlar O halde ulusal teknolojı duzeyı yetersız ve sanayıleşmesını tamamlayamamış Turtaye'nm AB üe ortakhga gırerken bır yandan da ulusal teknolojı duzeymı yukseltecek onlemlen alması ve uygulamalan başlatması gerekhdır Aksı halde dunyanm teknolojı uretemeyen ıkma smıf ulkelen arasmda olmak kaçınılmazdır Teknolojik gelişmede e'nin yeri ırleşmjş.Mületler Kalkınma Programı QJNDP) tarafindan yayınlarimakta olan Human Development Report (HDR), 2001 cıldınde ılk defa olarak bır leknolojık Ba şan Endeksı yayınladı Bu endeksın amacı 'netvvork çagında teknolojik yenılıklere kaülma kapasıtesını olçmek" Hemen eklemelıyım burada kapasrte mevcut durumu ıfade edıyor Bır başka deyışle endeks ulkelerm potansıyel ımkânlannı değü, fıılı durumlannı gostenyor kısacası HDR 2001'dekı ıfadeyle "bır toplumun teknolojıdekı başanlarmı kabaca ozethyor" Endeks dort ana bıleşenden oluşuyor Bunlardan bırmcısı Teknolojı yaratma Bunu kışı başma patent sayısı ve yıne kışı başına dışardan alman hsanslarla degerlendırmışler Ikmcısı son yenıhklenn o toplumda ne kadar yayılmış oldugu Bunu da kışı başma lntemet ve tum ıhracat ıçmde yuksek ve orta teknolojınm payı üe değerlendırmeye çahşmışlar Uçuncu ana büeşen esta yenılıklerm yaygınlık derecesı Burada olcu kışı başma telefon sayı sı ve kışı başma elektrık tukeümı Nıhayet msan malzemesmm bılgı ve becen durumuna bakümış Bunu da ortalama okula gıtme yıl sayısı ıle bılım matematık ve muhendıshkte ogrencı sayısma bakarak degerlendırmışler Endekste Turtaye dıgerlen başlıgı altına dlınmış, çunku patent ve lısans sayılan üe ü güı venler eksık Teknolojik başan endeksm de ulkeler dort gruba aynlmış Bunlardan bınncısı onderler, üancısı potansıyel onderler, uçuncusu teknolojıyı dınarrak olarak uygulayabüenler ve sonuncusu da marjınal kalanlar leknolojı onderlen grubunda 18 ulke var Ük uçu sırasıyla Rnlandıya, ABD ve Isveç oluşturuyor Bu gruptakı ulkeler Bat Avrupa, Japonya, ABD, Avustrarya ve Yera Zelanda ıle Kanada Yanı büdıgımız gelışmış ulkeler veya merkez ulkelen Araya gırebüenler Kore, Smgapurvelsraü leknolojı onderlen grubunu ızleyen Potansıyel onderler grubunda 19 ulke var Burada Avrupa'run otekı ulkelen (bır merkez ulkesı olan Italya bu gruba duşmuş gonmuyor) üe kımı Uzakdogu ve Latm Amerıka ulkelen yer alıyor Grubun ük uç ulkesı yme sırasıyla Ispanya Italya ve Çek Cumhunyetı Uçuncu grupta teknolojıyı dmamık olarak uygulayabılenler yer alıyor Bu gruptakı ulke sayısı 26 Manmal kalan ulke sayısı ıse 9 Bunlar B Dünyadan Örnekler Her ne kadar ABD mn nullı guvenhk stra tepa, uluslararasındatasıtlarımarnıştıcaretı savunuyorsa da yaygın olarak büındıgı gıbı ABD'nın Amenkan Mah Satn Al (Buy Amencan) yasası kamu abmlannda tercıhın yerü mal yonunde yapılmasını saglamaktachr Almanyada genel olarak uluslararası ücarette hberal ekonomı kurallan uygulanryorsa da, Bormdakı ABD elçılıgı raporunda behrtldıgı gıbı Almanya nın kamu ıhalelenndekı burokraök ışlemlen o kadar karmaşık ve yabana saüalann şevkını kı n a nıtebktedır kı bu durum yerlı uretialeıe oldukça buyuk bır koruma saglamaktadır(l) Ingıllerede savunma astem tedanklennde soylem olarak "best value for money" yanı uluslararası rekabet ıle "en ıyıyı en ucuza alma' kurahrun uygulandıgı soylense de ıncelendıgınde bu uygulamanın 80+10+10 formulune uygun olarak yapüdıgı gorulur Bu gerçek Savunma Sıstemlen Tedank Başkanlan tarafindan da kabullenümektedır(2 3,4) Bu formulun anlamı şudur, savunma astem tedanklenrnn ortalama %80'ı hgıhz firmalanndan, %10'u Avrupa ulkelen ıle ortak projelerden, %10'u da ABD'den yapılmalıdır Fransa'da yurutulmekte olan yerh malı satoı ahm kampanyasında bır sanayı şukeü genel mudurunun gazete muhabınne verdıgı yarut ılgınçör Gazetecmm Avrupa Bırbgı ıçınde serbest rekabet ılkea uygulandığına gore, Fransa'da yerlı malı haftası kampanyası uygula7 ması yapılması yanbş degü mıdır ' sorusuna genel mudurun yanm şu 'Bır ulkenın en ıyı okullanndan ıyı derecelerle mezun olan çocuklar ış bulamıyorlarsa bunda bır yanlışlık var"(5) Japonya'da da devlet, ulusal sanayıı yabana rekabetıne karşı koruyor Bunun ıçın kullanüan yontem ıse Japonya ıçm ABD ve Avrupa standartlanndan farklı ve Japonya'ya ozgu urun standartlannın belırlenmesı ve kamu abmlannda Japon standardında olan mallann satın almmaanın kanunen zorunlu tutulması Japon endustnyel urun stdndartkn (Japanese Industnal StandartsJIS) ve Japon zaraı urun standartlan (Japanese Agncultural StandartsJAS) ABD ve Avrupa standdrtldnnddn farklı ABD ve Avrupahlann Japon standartlannda urun gelıştrebümesı ıse zahmellı ve mdsraflı Japonlar kamu alımlannda uyguladıklan bu yontemle uzun yıllar ulusal sanayılennı yabana rekabetınden korumuşlar Aynca Japon halkınm mıllıyetçılık duygulan da kuvvetlı oldugundan bu koruma daha etkın olmuş(6) Son yıllarda çok yaygınlaşan kureselleşme, tasıüarımdmış ücaret gıbı propagandalann etkısınde kalanlar ıçın de bır Abnan sanayıanın soytedıgı çok akıla, "Japon araba almak ısteyen gıtsm kendısıne Japonya'da ış arasın" (7) Türkiye, kamu Sonuç tedariklerini, Avrupa Bırlıgme gırme yolunda olan güçlü ulusal olup, Turkrye kraldan çok krala serbest rekabet ortamının n e r sırasıyla Nıkaragua Pakıstan Senegal Gana Kenya Nepal Tanzanya, Sudan ve Mozambık Bu 72 ulke dışında kalan ve aralannda Turtaye'nm de bulundugu çok sayıda ulke ve n eksıklıgt nedenıyle endekse dahıl edıleme mış Bununla bırlıkte başka sınıflamalar da ya çıknış Bunlardan bırmcısı Teknolojı yaraümına yapüan yannmlar bakımmdan ulkelen sıralamaya almış Kullanüan olçutler okullaşma, Araşnrma ve Gehştırme harcama oranı ve Araşürma&Gelışürmede çahşan büımcı ve muhendıs sayısı Turtaye bu sıralamada 162 ulke arasmda 82 a Burada sozgelımı Yunanıstan 23 , Guney Kıbns 25, Maoanstan 36 Bulganstan 57 Bu spajamada ulkeler uç ana gruba ayrjjmışlar Bırmc^ ggupta 46 ulke var bunlar ınsan kaynaklannm gelı^mefı bakımından yuksek duzeyde ulkeler sdyüıyorldr Onlan orta duzey ulkeler ızlıyor Bu grupta 78 ulke var Turtaye bunlardan bın ve grubun ortalannda yer alıyor Bır başka sınıflama teknolojmm yayüması batamından yapumış Bu sınıflama bır tanm ve ımalat sanayısı ıçm bır de enformasyon ve üeuşım sektorlen ıçın yapılmış Bırmcısı ıçm kularulan olçutler gubre tukeümı kulla nılmakta olan traktor sayısı ve toplam mracat ta yuksek orta ve duşuk teknolojmm payı Sozkonusu hstede yme 162 ulke var ve Turkıye burada da 82 sırada yer alıyor Enformasyon ve üeuşım sektorlen ıçm yapüan sıralamada ıse telefon hatlan cep telefonlan, mternet uç dakıkalık yerel telefon konuşmasınm malıyet ve hatlar ıçm sırada olanlann sayısı esas almmış Turtaye bu hstede de 82 sırada yer ahyor Son olarak şunu soylemek mumkun Turtaye patent ve lısanslar konusundata ven eksıkhgı nedenıyle teknolojı başan endeksmde yer alamıyor ama bu sıralamada yer alan ulkelerle oteta olçutler batammdan tayasladıgımızda yenmızm marjmal kalanlann ustunde ama teknolojıyı dınamık olarak uyarlayabüenlerm sonlarmda oldugunu goruyonız Bu bügüer Turtaye'nm ıçmde bulundugu gelışmekte olan ulkeler grubu ıçmde ustsıralara dogru yukselerek gelışmış ulke adayı bır ulke olmaya dogru degü bu grupta alt sıralara duşerek kopma tehlıkesınm alanma gır mekte olmaya dogru gıttıgını dogruluyor ma amacına yönlendirmelidir. Ş&/1 gelıştrrecegını duşunerek hıçbır onlem almazsa AB nm teknolojı uretemeyen ulkesı okrak kabr Ancak 'Turkıye'de her kes çok ıyı bılmelıdır kı bu ulke yamızca tekstl tanm ve duşuk teknolojılı sanayı urunlen ıhraç ederek veya baölı buyuk firmalarm uretm taşeronlugunu yaparak veya tunzm hızmetlen vererek ve bunlann karşılıgında uçak, hehkopter, suah, elektronık sıstemler veya yazıhm, yanı yuksek teknolojılı urunler satın ala rak 100 mılyar dolan aşan dış boıcunu azaltamaz Turkrye, mutlaka kendı yuksek teknolojılı sıstemlermı uretmelı, dunyada bu alanlarda ıekabete gırmelı ve bunu gerçekteştırmek ıçm gereken bılgı toplumu altyapısmı kurmalıdır"(8) Bunun ıçm Turkıye bır yandan Avrupa Bıriıgı'nm bır uyesı olma yolunda çalışırken bır yandan da ulusal teknotop gehşımmı destektemelı, bu amaçla, her ulkenm yapbgı gıbı kamu tedanklennı guçlu ulusalfirmalaryaratma amacana yonlendırmelıdır UlusalfirmdlannmArGe faalıyetlenne destek saglamalı ve ozellıkle hıçbır uluslararası serbest ücaret kapsamında bulunmayan savunma astem tedanklennde, ArGe'ye dayalı tedank yontemını kullanarak ulusal teknolojısmı gekşürmeyı hedeflemelıdır Aytekın Zıykın E Mu Tuğg KAYNAKÇA Ahmet Çakmak (1) Gemıaııy Countıy Maricetıng Plan ÎY94CMP9309 (Z) Reemrfrı Koger Mınıstet of State for Defence Procuremtnt Irıtenıatıonal Defense & 1Mınoloqıe Naveınber 1994 (3) Sır Robert VVdlmsley Chıef of Defenae Proaupmenl U K ,Mınıstry of Defense Sımply Tb Secure Ttıe Best Vdlue For Money1 Müıtary Ttechnology MTLTECH 6/97 p21 24 (4) Dr Malrolm Mclntosh Chıef of Defense Procurement "Euıopean Defence Cooperaüffli" Vülüary Technotagy MH(5) Gözlem 1 Agustos 1993 ASELSAN Deıgıa Mjyıs 1995 7 (6) Donald J L Japanese Standarts A Bemer to Ttete Q sevıerSaencpPublısheBBV(NorthHolland) 1987 a29 46 (7) Kemal Ozden Guçlu Bır ölusal Sanayı Yarmlanmızın Guvencesıdır Durıya Gaaetea 10Kasıml999 (8) Mehmet Zaım Turlayt! nın TekııolojıkAlryapısıve 2000 U Yülardd Çagdaş Dunyada Yennı Almaaı Içın Geıoekleştıı mek Zorunda Olduğu leknolojık Autonlar1 ASELSAN Der gısı OzelSayıl999 s37 nn belırtılmemesı savunulamaz Daha da onemlısı eğer CBT'ın 22 Eyiui 2001 tanhh sayısmda yaymlman makalenm konusu tıcarı yonu olabüecek bır me Kalp Hastalanna Yenı Bw Umut başhkh yazı ka ta (cıhaz, üaç vb) ıse, yazarlann tıcarı bır ıhşküenımca ban etık sonmlan gundeme getırmekte n (çıkar çatışması) olup olmadığım açıkça beyan dır 1. Yazıda sağlık konusunda amansız bır tıca etmelen geretr n kapışmanm yaşandığı bır donemde, amehyat 4. Büımsel yayınlarda uyulması gerekh olan bu sız, kansız, acısız bır yontemle koronerkalp has eük kurallann populer yayınlarda da aynı tıüzhktahğını tedavı ettığı gıbı cınsel gucu de yerıne le uygulanması şarttır Büırnın guzel geleneklengetıren bır yontem tanıtümaktadır Yazmm tu nın vurgulanması ınsanların bılıme karşı guvenmunde bu yontem hıçbır büımsel kaynak verü lennı petşürmekte en onemlı rolu oynayacaktır meksızm tek yanh ve abartıh olarak sunulmakta Cumhunyet Büım Teknık populer büımsel yayın ve yazı genel ıfadesıyle büımsel bır makaleden cıhk alanında çok hsır olan ulkemızde tarafsızçok bır reklam tanıtmma benzemektedır hğı.guvenıhrhğı ve edıtoryel tıtızlığı üe çokonemt. Bu mucızevı yontemm ulkemızde sadece bır h bır açığı kapatmaktadır Açık veya gızh reklama ozel hastane ve bır ozel tanıtedavı khnığınde bu yonehk yazılara karşı okuyucunun korunması ve lunduğunun ısrarla vurgulanması da bu kuşkuyu uyarüması da gunumuzde yayıncüar ıçm cıddı artbrmaktadır bır uğraş olarak ortaya çkmaktadır CBT'DE GİZLİ REKLAM ? 3. Bıhmsel makalelerde yazarlar ve goruşlenne başvurulan uzmanlann ıhşküı olduMan kurumla Şevket Ruacan Profesor, Hacettepe Unıversıtesı 759/16