Katalog

Saldırıya uğrayan gökdelenden kurtulmak İkiz kuleler binlerce insana bir ölüm kapanı oluşturdu. Bun t dan böyle gökdelenlerin tasarımı ve tahliye usulleri eskisi gibi olmayacak. Eylül 2001'de Dunya Ticaret Merkezi'ne uçaklarm çarpmasının hemen ardından tahliye karan ahrancaya kadar çSışanlann burolanndan aynlmamalan yönünde bir anons yapıldı. Bu, yüksek binalarda yangın çıkması durumunda herkesin uyması gereken standart bir uygulamaydı. Soz konusu uygulamaya göre yangının çıktıgı kata yakın katlardaki insanlar tahliye edilirken, itfaiyeciler yangına bir kat alttan başlayarak mudahale eder. Yangın kontrol altına ahmncaya kadar bu bölgenin dışında kalan insanlann yerlerinde kalmaları yönünde ikazda bulunulur. Bu teoride boyledır. Ancak saldın anrnda, doğal olarak insanlann standart uygulamalara uymadılar. Greenvvich Universıtesi'nden güvenlik muhendisi Ed Galea saldın anındaki durumu şoyle açıklıyor: "O gün insanlar yapmalan gereken şeyi yapmadüar. Kaldı ki bugun anonsa kulak asmayanlar sağ" Dünyanın bu en korkunç terörist saldınsı, bugun gokdelen tasanmının yeniden gozden geçirilmesine neden oldu. ABD'nin finans merkezi konumundaki üaz kulelere bundan önce de saldın gırişımlerinde bulunuldu. 1993 yıhnda teröristler kulelerin altnda garaja park ettüden patlayıcı dolu bir kamyonu patlatnlar. Bu saldın 6 kişinin ölmesine, yaklaşık bin kişinin yaralanmasına yol açtı Saldın sonrası tutulan kayıtlara göre çalışanlar, 415 metre yuksekligindeki binayı 1 ile 3 saat arasında bir sure içinde tahliye ettiler. Saldından sonra hazırlanan bilirkişi raporu dogrultusunda tahliye usulleri yeniden gozden geçirildi; ışıklandırma ve çıkış merdivenlerini gosteren işaretler yeniden düzenlendi. Güvenlik gorevlileri sürekli olarak acil çıkış yollannı gozetim altında tutmaya başladı. Yararlı oldugundan kuşku duyulmayan bu önlemler ne yazık ki ancak sıradan yangın durumlannda işe yanyordu. Depolan agzına kadar dolu iki 767'nın çarpması doğal olarak farklı bir sonuç dogurdu. Çarpma sonucu oluşan yangının boyutlan o kadar buyüktu ki, hiçbir onlem işe yaramadı. Kaldı ki binalar kuçuk uçaklann çarpmasına dayanacak gibi tasarlanmısu. Oysa 90 bin litre hava yakıü ile dolu buyuk bir jetin çarpması her turlü olasüık hesaplanna ters düşüyordu. Yalnızca nükleer tesisler bu denli büyiık bir saldınya dayarede çokeceginin tahmin etmış bile olsalar, insanlan bu kadar kısa süre içinde tahliye etmeyi başaramazlardı. "Herkesi aynı anda kapının önune çıkartacak sayıda merdiven inşa etmeye kalksanız, binada buro yapacak yer kalmaz" diye konuşan Hodge, "Bu dunımda itfaiyeciler gokdelenlerde farklı bir yontem uygulamak zorunda. Bir saldın durumunda aşamalı tahliye en iyi çozumdur. Yangının hemen altındaki ve uzenndekı katlar boşaltlırken, digerleri hazır beklemeleri yönünde uyanlır Yangın kapüan, fiskiye sistemleri ve katlararası yangın bariyerleri yangını itfaiyeciler gelinceye kadar kontrol altında tutar Ancak bu son olayda insanlar uçak yakıt yüzunden cehennemi yaşadı. Böyle bir yangını bir tek köpük söndürebilirdi. Kopuk de ancak uçak hangarlannda bulunuyor" diyor. Hodge, bunun yanısıra, itfaiyecüerin insanlan kısa surede dısan çıkartmanın alternauf yollannı aramalan durumunda tahliyenin hızlanacagına dikkat çekiyor Yangına dayanıklı kolonlar 1 metre ara asansorler ve paraşut ffr dlıllmlf benzeri kurtarma gereçleri alternatiflerden yalnızca birkaçı. Galeaya gore asansorler tahliye ıçın en ideal araç. Ancak asansorlerin de sorun çıkartması kaçırulmaz. Galea çıkabilecek sorunları şoyle dile getiriyor: "Asansor kapısı yangının çıktıgı katta açılıp, mekanızmalan sıcaktan işe yaramaz hale gelırse veya asansor şafh tutuşursa, asansorleri unutun." Hodge ise kaçış paraşütlerinin de "sutten çıkmış ak kaşık" olmadıgını, yaralanmalara ve izdıhama yol açabilecegine dikkat çekiyor. Unlu inşaat firması Arup'da görevli muhendislerden John MacArthur her turlu tehlikeye açık yuksek binalann yeniden tasarlanmasmın kaçırulmaz oldugunu belirterek şoyle konuşuyor: "Yeniden tasanm dogal olarak zaman alacak. Aynca muhendislerin tum olasılıklan goz onunde bulundunıp çok aynntılı bir etut yapmalan gerekiyor. Şu anda onemli ve herkesin bildigi gokdelenleri guçlendirmek sorunu çozmeyecek. Çünku terönstler bu sefer de guçlendırilmemış binalan hedef alacaklar" diyor, Nihai olarak, bu felaket tahliye usullerinin, bina tasanmının ve uçuş güvenligi konulannın birlikte ele alırup dikkatli bir şekilde incelenmesi ve duzeltilmesi gerekliligini bir kez daha acı bir şekilde ortaya koyuyor. Reyhan Oksay •. . New Scientist, 22 Eylul 2001 Biyolojik saldın durumunda laboratuvann başhca gorevi kullanılan mikroorganizmalan ya da ajanlan uygun şekilde ornek alarak saptamaknr. Laboratuvar eger bu kapasitede degilse, ömekler gerekli onlemer alındıktan sonra bu saptamayı yapabilecek daha gelişmiş laboratuvara gönderilmelidir Klinik laboratuvar personeli kullanılabilecek ozellikteki kimyasal ve biyolojik ajanlan tanımak için gerekli egitımi almalıdır. (*) SB Ankara EğiÜm ve Araşürma Hastanesi Biyokimya hab. Kaynaklar 1 Henchal EA, Tteska, p . Ezezell ]W Respondmg lo bıological terrorısm Clın Lab News 2000, 26 1418 2 Dunn MA, Sudell FR ProgiPss ın medıcal defense agaınst nerve agents JAMA 1989,262 649652 3 Hendetson DA'THeloommgthtBalofbıoterrorısm Saence 1999, 283 12791282 4 Jortani SA Snyder JW Valdes R The role of the cUnıcal laboratory ın managıng chemical or bıological terrorism Clın Chem 200ü, 46 1883 1893 ıı nacak şekilde tasarlanır. Kaldı ki ikiz kuleler içi boş çelik tüpler şeklinde inşa edilmişti. Kenarlara açılan delikler pencere vazifesi görüyordu. Asansör şafu, yangın merdiveni ve servis merdivenleri içın destek oluşturan merkezi çelik sütun, çelik döşemelerle dış kaplamaya bağlanmışü. Bir goruşe göre uçaklann çarpmasıyla, binayı ayakta tutan çelik elemanlann yangına dayanıklı dış kaplaması ortadan kalku. "Uçak yakıtının neden oldugu yangının çokkısa bir zamanda ısıyı 1000 derecenin (santigrat) uzerine çıkarttıgını sanıyorum" diye konuşan Galea, "Dış kaplamanm ortadan kalkmasıyla çelik kolonlar suratle ısınmış, yumuşamış ve esnemeye başlamışur. Giderek desteginı yıtiren binalar da sonuçta çökmüştür" diyor. En önemlisi, yururlukte olan tahliye kurallanna gore binalann bu kadar hızlı bir şekilde çokmesi ongorulmüyordu. Binada çahs,anlann çogu yerlerinde kalmayı tercih ettiler. itfaiyeciler yangını söndurmek uzere ust katlara ürmanmaya başladüar. Itfaıyecilerin bu cesur girişimleri ölu sayısının artmasına neden olan en önemlı faktorlerden biridır. Bu talihsiz insanlann binalann çokecegini tahmin etmesi imkansızdı. Ingiltere'nin Yapı Araştırma Enstitusu'nden Yangın ve Risk Bilımlen Bolumu'nden Jeremy Hodge, sıradan bir itfaiyecinin binalann dayanıklılıgı konusunda fazla bir bilgisinin olmamasını normal karşılıyor. "Ancak bu sorunun çözümu gorece olarak basit" diye konuşan Hodge, "Yapı elemanlanna yerleştırilen ucuz yuk sensorlan, taşınan kuvvete ilişkin bügi verebilir. Olası bir yapısal bozuklukta bu sensorlar uyancı olarak devreye girebilir" diyor. Aynca acil kurtarma ekipleri binanın bu kadar kısa sü talık yapan mikroplar bu amaçla kullanılmaktadır. Hastalık, saldından günler, hatta haftalar sonra sinsice ortaya çıkabilir. insanlar kadar hayvanlar ve bitkiler de hastalanır. Silahlarda kullanılanlar genellikle dogayla uyumlu mikroorganizmalardır, bu nedenle uzun sure etkin kalırlar. Çok düşük dozlarda kullanümalan hastalık yapmalan için yeterlidir. Gunumüzde kullanılan silah sistemlerine adapte edilebilir. Ode edilmeleri olsun, kullarulmalan olsun kolaydır. Nükleer silahlara ve kimyasal silahlara oranla çok daha ucuzdurlar. Biyoteknoloji devrimi, biyolojik silahlara daha buyük bir yıkım potansiyeli saglamaktadır. Yeni, bilinmeyen, var olan antibiyotiklere dirençli mikroplar üretmek mumkündür, çünkü. Dolayısıyla hastalıgın tanı ve tedavisi çok güçtür. Bugun biyolojik silahlarda kullanıldıgı büinen 31 mikroorganizma vardır. Bunlann belli başlılan aşagıdaki tabloda ve rilmektedir. Biyolojik tehdit özelliklerine göre A, B ve C gruplanna aynlmışlardır. A grubuna girenler yaşam için tehditkâr olanlandır, kolay bulaşırlar, olum oranı daha yüksektir. Günümüzde biyolojik silahlarda kullanılan en tehlikeli mikroplar şarbona yol açan B. Anthracis ve çiçege yol açan variola major'dur. Çiçek hastalıgı, dunyada başanh aşılama programlan ile koku kazınmıştır. Tıbbın bugüne kadarki en buyuk başanlanndan birisidir bu. Kımyasal ve biyolojik silahlarla yapılan saldınlarda klinik labortuvarlara onemli görevler duşmektedir. Kimyasal savaş durumunda kullanılan kımyasal maddenin mumkün oldugunca çabuk tanımlanması tedavi stratejüerinı belırleme açısından çok önemlidır. Eger kullanılan kımyasal maddenin antidotu varsa, laboratuvann erken tanımlama görevi çok daha buyuk önem kazanır. 759/14