Katalog

Biyoteknoloji çağında doğal zenginliğimiz ve biyokorsanlık eçen sonbaharda aldıgım bır dergıdekı yazüann bır kısmını sıcagı sıcagına okumuş dıger bır kısmıru da sonraya bırakmışüm Bu sonraya bıraküğım yazılardan bınsı, uücemızın yeüşordıgı degerlı bılım msanlanndan Sayın ProfDı tbrahizn Baran'ın, 'Surungen ve Anıfîbüer Ayaklar Altında' (1) başlıklı yazısı, daha once okudugum dıger mennlerden konu ıle ügüı başka saürlan anımsattı Sayın Baran bu ya zısında, "Baran engersğı (Vıpera barani), mevcut bügüere gore yalnız Turiaye'de yaşayan endenvk bır tur Ancakbu turun ulkemızdekı yayıhşı da oldukça dgınç Bu tur ük olarak Sakarya ıhnde bulundu, daha sonra da Sıhfke Tbroslar'ından dort omek temın edıldı Ancak bu omekJerıt Fransız tunstten lpsala GumrukKa pısı 'nda yakalanarak ahndı Soz konusu tunstler bu orneklen Süıfke Tbroslar'ından bulduMannı soyledı Şenth engerek (Vıpera xanthına) turu yalnız Turhye'nm Orta, Guney ve Baü Anadolu bolgelermde yayümış durumda Turhye ıçın endemık olan bu tur, ılk olarak 1849 yıhnda FbthıyeKaş arasındah Ksanthos harabelennde bulundu Bu durum daha once de temas edıldığı gıbı ulkemıze turıst olarak gelen yabanolann tanhı eserlen gezerken, bulduklan canh hayvan omeklennı de goturduklennı açıkça gostenyor llgınç olan nokta, gunumuzde de benzer şekılde goturmeye devam etmelen Buna karşıhk hıçbır Avnıpa ulkesınden hıçbır canh omeğını hıçbır kımse ahp yurtdışma çıkaramaz " dıyordu G can yaratü ve karşıt topluluğun yerel bügıyı ve doğal bıyolojık kaynaklan patentleme gınşımı Yoneümsel Olmayan Orgutlerıçm bır yüdınrn çubuğu oldu W R Grace neem tohumundakı en guçluyapıtaşı olan azadırachün'ı ızole etü ve sonra, PTO'dan neem ekstrakü ureümı ıçm bırtdhm ışlem patentlen ıstedı ve elde etü Şırket, azadırachün 'm ızole ve stabıhze edümesmde kullanılan ışlemlenn benzersız olduğunu ve zaten bümen bır şey ohnadığını ıddıa edıyordu Oysa Hmtlı büım adamlan, PTO'ya yemmh ıfade vererek, Hmtlı araşbrmacı ve şırketlerm, yontem uzennde patent talebmde bulunan şırketten yülar once neem tohumunu, W R Grace 'm kullandığı aynı yontem ve çozuculerle muamele etinış olduklannı açüdadı (syf71,72) KRALDAN ÇOK KRALCI OLMAK Türkiye AB ile ortaklığa girerken, ulusal teknoloji düzeyini yükseltecek önlemleri almalı ve uygulamalan başlatmalıdır. unyamızda sanayıleşen ük ulke olan Ingütere'den sonra sanayüeşmeye çalışan butun ulkeler başlan gıçta ulusal sanayüermı dış rekabete karşı korumuşlar, sanayüeşmelennı tamamladıktan sonra ıse uluslara raa serbest rekabetm eıdemlennın en buyuk savunuculan olmuşlaıdır Omeğm Dunya uzennde "öcareün serbestleştı nlmesıne çalışmak" ABD mıHı guvenlık stratejısmın şarflarmdan bınsıdır ABD mülı guvenlık stratejısı, • Demokrasmın yaygınlaştırüması, • Insan haklan ve bagımaz mahkemelenn saglanması • Ekonomikışbırlıgı • Mevcut pazarlann korunmdsı • Kıatlanmamış ücaret konulannın desteMenmesmı ongormektedır Aslında gelışım ıçın, genış haflc kttlelennm tekela oluşumlara karşı korunması ıçın rekabet uygulaması elbettekı çok yararlı bır yontemdır Ancak bu uygulamada taraüann eşıt guçte veya en azından bırbınne yakın gucte olması da gereklıdır Aka halde zayıf olan tarafln, rekabet gucu olan tdraf karşısında kaybetmesı ve arkasından da guçlu olanın pa zarda tekel durumuna gelerek kendıne rakp olabüeceklen ortadan kaldırmaya çalışması olasıdır Bu nedenlerden dolayı gunumuzde kureselleşmeyı savunan veya Avrupa Bırlıgı gıbı bolgesel oluşumlara kaü lan butun gelışmış ulkeler serbest rekabet uygulamdsını yurOçmde ve uluslararaa ışleıde faridı şekılde uygulamak tadır Uluslararası ücarette ulusal sanayüermı dış rekabete karşı çeşıtlı yontemlerle korumakta, dunya pazanna açüan ulusal şırketlenhın guçlu olmaanı ıstemekte, bunun ıçın de ulusal şırket bırleşmelennı teşvık etmektedır Bu gelışmış ul kelenn halıhazır kultur anlayışlan da, ulusal ıeiah ve guçlu ekonomı ıçm, ulusal teknolop ve sanaymın desteklenmesı dogrultusundadır D ile biyokorsanlığın ve arctos), vaşak (lynx lynx) anadolu paısı (felıs Bıyoteknolojı ve gen soz konusu olun pardus tulhana) karakulak (caracal caracal) gen avcılığının önemli ca hemen gıda ve sağhk alanmdah olası sırtlan (hyaena hyaena), çakal (canıs aureus) olumlu gehşmeler üe gozlenmız kamaşıventıüa (vulpes vulpes) yaban kedısı (felıs sü hedeflerinden birisi haliyor Ama unutmayalım h benzer bır goz kavestns), sazlık kedısı (felıs chaus) yaşıyor En ne ya döndük ya da maşması da sanayı devnnv üe nukleer devson kaplan (fehs tigrıs vırgata) 7O'lı yılların ba nm başlangıcında yaşanmışür Sonrasmda şında Uludere'de , son aslan (felıs leo) ıse dönmemiz an meselesi. kuresel ısmma ozon tabakasmm dehnmesı, 1861 de Bırecık'te vurulmuş Yıne ornegın sa asıt yağmurlan, nukleer savaş olasıhğı, nukle yın Baran'ın yukanda degındıgım yazısından oğrendıgımız kaer ve hmyasal çevre hrlenmesı ve kazalar ardaıda geldı Bıyodarı üe ulkemızde şu an elde bulunan verılere gore 124 tur teknolojı devnnv dığer devnmlerden çok daha buyuk bır geün arnfibı ve surungen bulunuyor kı bu sayı neredeyse tum Avruvaadedıyor ama ozeüıkle kendı teknolojısını ehnde tutanlara O pa'da bulunan toplam arnfibı ve surungen turu sayısına yakın olçude de dığer devnmlere gore çok daha buyuk tehhkeler ıçenyor Insan, cep telefonundan, luks tukeüm araçlanndan, televızyondan vazgeçıp hayaünı surdurebıhr Ancak kanser nedenıyBiyolojik bilgi= gen le bırıh yü omru kalmış bır ınsan, kanserh organmm sağlam bır Ulkemız açısından yakın tanhte nesb yok olan turlerı, parçasmdan ahnan bır hucre üe bırıh ay ıçmde yenı bır organ neslı şu anda tukenme tehlıkesı alündakı turlerı ve bıyolojık yapüıp kendısme taküarak hayata tekrar başlama şansmdan oyle korsanlık orneklennı bırlıkte duşundugumuzde bıyolojık çeşıt kolay kolay vazgeçemez Hasta bırey, o sağlam hucreden lüıgımızı yetennce koruyamadıgımız ortada sanınm Artık bıgeneük muhendıshğı yolu üe ureülecek yenı orgam ıçm, o organı yoteknolojı ve bılgı çagında yasıyoruz Bıyolojık çeşıthlıge aıt tekrar uretmekıçm gerekh gen hantasmı parselleyen patent hakbılgı gunumuz dunyasmda peşınden en çok koşulan en değer lannı eüennde tutan tum şırkeüere buyük nvktarda paralar odelı şey halıne gelmışür Bıyolojık bılgı demekse artık gen demek zorunda Şu anda ınsan gen hantası, parsel parsel buyuk mekur Bıyokorsanlık ıse gen avcüıgı üe surdurulmektedır şırketler tarafmdan patent haklan ahnmak sureüyle paylaşılıyor Sayın Baran'ın yaasını okurken, Jtzemy Rlflda'ın "BıyoSonra laboratuvarda oluşturduğunuz transgenık ya da kıteknolojı Yuzyüı"(2) adlı kıtabında okudugum şu satırlar aktaıa mer bır mıkroorganızmayı ya da hayvanı o mıkroorganızma ya da geldı Rıfkın, "Gen havuzunu çevome ve kamulaşurma bırleşık hayvan tahmm edüemeyen bır yonu üe bız yaşayanlan tehdıt etçabalan, artan sayıda ulüeden ve bıyoteknolojı devnmınm meymeye başladığmda ne gen laboratuvara çağırabüınz valannı hakça paylaşmak ıstemeye başlayan Guney Yanmkune de nukleer santraller gıbı kapısma küıt vurup kaparedet yoneümsel olmayan orgutlerden (NGOs) (nongovemtabıhnz Bıyolojüc zengmhğımız üe bıyokorsanhğm ve mental organızaüons) cıddı dırenışlerie karşıiaşıyor Kuzey'de, bı gen avnlığmm onemlı hedeuennden bınsı hahne ya •iımsel laboratuvariarda ve bırleşık şırket yoneum salonlannda oturanlarm yenı "yeşıl altın"ı ustaca yonetmek ıçm teknıkuzman donduk ya da donmemız an meselesi Geç olmadan bıyolojık çeşıüüığımıze ve haklanmıza sahıp çüanamız hğa ıhnyaçlan varken, yenı devnnv ateşleyen genetık kaynaklann gereküğmı ve bu konuda her turlu büımsel ve yasal onçoğu Güney'm tropıkal ekosıstemlennde yatıyor Global genetık lemı çok geç ohnadan ahnamız gereküğmı duşunuyokomun uzennde deneüm sağlamak ıçm Kuzeyh çokuluslu şırket ? ? nım Bhmıyorum abarüyor muyum Sız ne dersmız lerle Guneylı ulkeler arasındah savaş, Bıyoteknolojı Yuzyıhnın ekH. Tuğrul Atasoy senel ekonomık ve pohuk savaşınuanndan bın olacağa benzıyor Tıp Doktoru Norolojı Uzmaru (syf70) Dıye yazıyor htrlatasoy@yahoo com Hemen arkasından şu ügmç ornegı venyor ' 'Kuzeyh bıhmsel bılgıye karşı Guneyh yerel bılgı tartışması, W R Grace'm Hındıstan 'a ozel bır ağacı, neem ağacını, kullanan belh yontemlenn patentını alma çabalan çevresındeh tarüşmada on plana çıktı Neem ağaa patentlen Hmdıstan'da ve dunyada bırheyeAdı Geçen Kaynaklar (1) ProfDr thtdhını RARAN Sıınıngcn ve AmSbıler Ayaklar Altında Yeşıl Atlas Dcrgm((, evrc rtze/ Sayıy) Ekım 2000 Sayı342b! (3) Jeremy RIFKIN Bıyoteknob)! Yuzyüı Çenren Celal Kaplan Evnm Yay 1 basım Kasım 1998ı (3) Susan ALDR1DGE Hayatm Ipuçlan Çev Murat Çokol Enym Özkan Esra Cantuner Evrım Yay I basun mayıs ?000 Duşunun h bıth tohumunu bır ulkeden dışanya kaçırmak canlı bır yırücı hayvanı ya da bır engerek yüanını kaçırmaktan çok daha kolaydır SusanAldridge'nm 'Hayatm Ipuçlan Genle nn ve Gen Muhendıshğı'nm Oykusu" (3) adh htabmda doğal kaynaklann değerı uzerme yazılanlar oldukça ügı çekıa ve uya ncı nıtehkte "Taksol, bıtküenn hucre laboratuvarlannda çalısan enzım takımlannın, nasü çogu zaman dunyanın mulümüyar poundluk ecza endustnlerının çabalarını aşabüecegıne çok ügmç bır omeknr Erken 1960'larda ABD Ulusal Kanser Ensütusu (NCI) bıtküerde yenı kanseı üaçldrının bulunması ıçın yenı bır çaba başlatmıştı T&ksol Pasıfik porsukagacının kabugundan çıkanlan ve Oregon'da 1962'de bulunmuş bır ılaçt 1960 üe 1981 arasında NCI tarafından yapüan çalışmalarda, kansere karşı et Ulkemızde tarıhı eser kaçakçüıgı üe bıyolojık tur kaçakkırüıgı açısından denenen 110 000 bıtkı büeşıgı ıçmde en çüıgı ya da bıyokorsanlık elele vermıs gıdıyor yanı Bıyolojık onemhsı oldugu anlaşüdı Tkksol, ozellüde üerlemış gogus ve zengırüıgımızın ne kadar farkmdayız acaba? Ulkemızde uç b yumurtalık kansen hastalannda etküıdır taya da aıt bırçok hayvan ve bıtkı turunu ulke Losemı, rruzde bulabılmek olası Ornegın, ulkemızde Biyolojik zenginliğimiz davısmdeakcığer kansen ve melanoma tede kulldnümaktadır (syf 218) etçıllerden kurt (canıs lupus) bozayı (ursus Avrupa Biriiği Ülkelerinde Durum AB ye katüan ulkelenn mevzuatmın AB ıçmde tearetm serbesüeştnlmesı dogrultusunda uyurnlandınlrnası çahşmalannabaşlandı Bu<^ıına]arkDnusundaDFTTurkıyeAT Mevzuatı Uyumu Surekü Ozel Ihüsas Komısyonu Kamu lhalelen Raporu, bakm ne dryor 'BıryarriaıidrdlanrKdakıfiDTisınırveengellerınkaldınk±gı Avrupa Bırhgı ulkelennde, serbest rekabet kuraSannın ısleyebüeceğı bır sıstemı kurmaya çahşırken, ote yandan gayn safi milh gehrm çok onemlı bır yuzdesmı (%15) teşkü eden kamu ıhalelermde uye ulkelenn kendı millı firmalarmı kaynan, dıger firmalar aleyhıne gorunur ya da go 759/15