Katalog

PolİtikbİIİm Hangi Bilgiye Erişmek Kolaylaşıyor? Aykut Göker nformasyon ve telekomurukasyon teknolojüerınde muazzam gelışmeler olmakta ve ılk bakışta sanümaktadu kı her turden ' bügı ye erışun de kolaylaşmaktadır Gerçekte kolaylaşan enformasyona ve açık kodlanmış ("codified") bilgiye erışımdır Bügı ve enformasyon kavramlan sonunda akhn oluşumuna ulaşan bır surecın yanı veri (data) enformasyon/malumat (ınformatıori) bilgi (knovvledge) akü/bügehk/hıkmet (msdom) surecuıın ıkı farklı aşama sını ü"ade eder Enformasyon teknolojısındekı geuşmenın enformasyon surecınde dolayısıyla da enformasyona enşunde yenı bu: toplum yapısına evnlmeye vâran devnmsel bu: donuşum yarattıgına daha once degınmışnk Şundı dıyoruz kı kodlanmış bilgiye erışun de kolaylaştı Bu ne tur bu bügı? Çogu bügüer bu dü yarduruyla üetüebüeceklerı saklanabüeceklen ve taşınabüeceklerı bu: ortama aktarüu Boylece bügı, bazı kodlar (bu" dü) kullanüarak bu: sısteme gore duzenlenmış ( kodlanmış") hale geürüır bır büdırıye/üetıye ('mesaj"a) donuşturulur Kodlanmış bügı çogu zaman bu ucret karşüıgında erışüebüır olsa büe ozunde herkese açık olan bügıdu Şu anda, sıze, anlamlannı sozluklerde bulabüecegımız sozcuklerı bellı bır düuı kurallaruıa uygun bıçunde kullanarak sunmaya çalışugun bu bügüer açık bügüerdır Ama, "tacıt knovvledge"yaıa "zımnı/ortulu bügı" denen bu: başka bügı turu var ka bu bügıye enşun gelışen teknolojık unkânlara ragmen es kısınden çok daha zor hale gelmışür Ortulu bügı herhangı bır sısteme gore duzenlenmış olarak hazır bulunmayan açıkça ortaya konmamış olan bügıdu Knowhow olarak andıgımız turden bügüer ya da bu ustanın marıfetuıın ardındakı bügüer, dı yelun bısüdete buıme bügısı, ortulu bügıdu: Sızleruı de, bu turden bır bügı buüamınız olmasaydı şu anda soyledıklerımden bu: anlam çücar manız verdıgım açık bügınuı yarüışhgı dogrulugu konusunda bu: hukme varmanız mumkun olmazdı E Alzhelmer'ln pençeılne aldığı ünliUerden Helmut Schönn, Rlta Haywort ve Ronald Reagan hastahklanm değlşlk blçlmlerde açıklamışlardı. araşürmaları kısa surede meyve vermeye başlamışü Alzheımer Augusta D adlı hastasında bu naklıgın ılk kez farklı bır bıçımını teşhıs etmıştı Yer zaman ve olay kavramını yıtıren hastanm du rumu, gerçek bır ıstırabı sergüemekteydı Augusta D, olumunden oncekı son 5 yüını Frankfurt takı "Bunama ve epüepsı hastahklan merkezmde' geçırmek zorunda kalmıştı 1906 yümda oldugu zaman artık tumuyle bunamıştı Alzheımer'ın tanısına gore beyın zan neredeyse tamamen yok olmuştu Genye kalan sınır hucrelerınde ıse patolojık metabolızma urunlen bınkmıştı Ve Aloıs Alzheımer 1906 yüında Tubıngen'dekı 37 tıp kongresınde buluşunu açıkladıgında elbette kı 'yuzyıhn hastalıgını' ("Deutsche Aerzteblatt") keşfetugını bılemezdı (*) Orıjınal adı Mıchael Jurgs Alzheımer Spurensuc he ım Nıemandsland Lıst yayuılan Munıh 352 sayfa 39 80 DM Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak Der Spıegel 28/99 Yıkıntılar içinde bir iç dünya uzursuz davranışlar Alzheımer hastalan ıçın karakterıstıktıı Yenı bakımevlerınde hastalann bu davranışlan duzeltümekte Amerıkalı mımar David Hoglund bundan bırkaç yıl once Alzheımer hastalan ıçın yapdacak olan bahmevıyle ügüı teklıfı aldığında beynınde ılgınç bu fıku canlanmıştı Madem kı Alzhe ımer hastaları hareket etmek ıstıyorlar o zaman onlara bu ımkânı saglayacak genış alanlar yaratmalıydı Hogland'uı duşuncesı gerçekten de olumlu sonuçlar verdı Bakunevı oldukça genış bırbahçeıçınekuruldu Ve hastalann bu buyuk bahçe ıçınde rahatça sergıleyebüdıklen hareketler terapının onemh bır bolumu halıne geldı Dıger bırçok hastalıklarda oldugu gıbı hastayı yataga ve tekerleklı sandalyelere baglamak ve sakuüeşürıcı ılaçlarla tedavı etmek aslında hastaya yarar saglamaktan çok bakıcılara kolaylık saglamakta Hogland tasanmını hastalann kapı merdıven ve duvar gıbı engellerle karşılaşmadan rahatça gezınebümelerını saglayacak şeküde planlamıştı Psıkıyatrıstlerın 'Wandering Problem" olarak adlandırdıklan aşın gezınme alışkanlıgı hastalann ıçınde aıtık sozcuklenn ve goruntulerın kaybolmuş oldugu ıç dunyalanndan uzaklaşma ıs tegını yansıtmakta Bu davranış bıçımı hapısten kaçan suçlularuı davranışlanyla da karşüaştınlabı kı Hasta sureklı gezuıerek tanf edemedıgı bazı şeylerın peşıne duşuyor ama bunlann ne oldugunu o anda kendısı de unutmakta Al?heımer hastalan yaşamlannm son yülan Michael jürgs eserinde doktor ve Alzheimer hastalarıyla yaptığı görüşmeleri anlatıyor. (Kitaptan bazı bölümler) H nl psıkıyatruıuı gozetımı altında surdurmekteler Fakat ıstısnalar da yok degıl Yagmurlu bır gunde Hollandadakı De Bleennck bakımevıne gudıgımde kendımı kuçuk bır koy meydanında buldum Burada yaşam vardı ve unutkanlık degıl kakao saç spreyı ve ıslak toprak kokuyordu Sagımda bu: restoran onun yanında ıse bır kuafor salonu vardı Bır cafenın onunde kahve ıçen ınsan lar otuıuyordu Bırkaç motre üer deh marketın onundo dergı ve gunluK gazeteler sergılenmış onumdekı bank ve agacın solunda uzerınde ınsanlann gezındıgı bır yuruyuş parkı uzanmaktaydı Şaşırmıştım Camlı kapıdan ıçerıye gırdıgımı zannederken kenduru tekrar dışanda bulmuştum "Burada her gun yenı bu" oyun oy nanz" dıyor Plet Schiavink ' upkı üyatroda oldugu gıbı" De Bleennck gerçı bır koydu ama burası tek bır çatı altında toplanmış tı aynca saglam dıs duvarları ve pencerelen de bulunmaktaydı Pıet Schıevınk koyun bakım bolumunden sorumlu ıdarecısı Benım hayretler ıçınde kalışıma hıç şaşuTnıyor Buraya ılk defa gelen her zıyaretçı aynı şeylerı hıssedıyor çunku Herkes ıçensının dısardan farklı olmadıgını goruyor Ve bu ılk anlık şaşkınlık kısa bır sure sonra geçıp gıdıyor Ama ıçerde yaşayanlar ıçın bu şaşkınlık her zaman devam edıyor İç dunyalannın ne durumda oldugunu hıç kımse bılmıyor Çunku ne yazık kı bugune degın hıçbır hasta süınmış anılaıdan kur tulamadığı gıbı geçırdıgı aşamalan anlatacak duruma da gelememıştir Bu ikinci tür bilginin önemi nedir? Uretun hatnnda çalışan bu muhendısı duşunun Bu muhendıs kullandı gı uretım yontem ve makınalaruun urettıgı urunun ıçerdıgı teknolojıye egemen degüse, yanı o yontemı o makuıalan o urun üpını tasarlayan lann beyınlerınde ve çalıştüdan kurumlann bırıkımınde olan o kapalı bügıye sahıp degüse ne kullandıgı yontemı ne de urettıgı urunu gelıştıncı bu: yenüık yaratabüu" Bu bügıye dunyanın butun enformasyon şebekelerı çakştıgı fabnkadan geçse büe enşemez O muhendıs teknolojıyı ancak o teknolojuıuı uretüdıgı/geuşürüdıgı AR&GE suıecme katı larak ogrenebüu ozumseyebüıı ve bu ust duzeyde geuşürme yenı urun ve yontemler yaratabüme yetenegıne sahıp olabüır Büun teknolojı ve ınovasyon polıükalan bırulkede ışte bu yetenegı ya ratabümenın polıtıkalandır Daha once sozunu ethgımız Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Plânı aracüıgı üe enformasyon teknolojısı alanında yapümak ıstenen de bır anlamda buydu Enformasyon teknolojısının yogun olarak kullanüdıgı sıstemleruı agyapüarın (şebekeleruı) tesısme konu üe ügüı produktıf hızmetleruı ureturune olabüdıguıce katüarak, olabüdıguıce bunlann gekşnrüme sureçlenne katüarak bu teknolojıye egemen olabümek ABD dahü, onde gelen pazar ekonorrusı ulkeleruıın uyesı bulunduklan OECD'nuı büun teknolojıınovasyon polınkalan üe ügüı bır raporunda kı (1998) şu cumlelerden acaba, kendunız ıçuı çücarabüecegunız bır ders hıç mı yok "> " Asla unutulmamahdırfa.kahcı bu teknolo/ı perförmansı kazanılw^ai[\da. ıthal teknolou. hıçbır bıçımde. ulkenm Irpnriınnm. saplam bır büım temeh üe behrh bır ınovasvon kapasıtesıne satyp bulunmasmın vennı tuta maz Onem verümesı gereken husus. yaparak oçrenme ve araştırarak oğ renme voluyla. knovv how ın ozumsenmesıdır "OECD, kureselleşmenm gıderek buyvyen etiası dahü, büımsel ve teknob)üc üerlemenm doğası ve rolundeh temel değışıklüdenn çozumlenmesı bu değışüdıklerden ekonomık ve toplumsal üerleme yonunde yararlanabılmenm yollannın bulunması, bunun ıçın en uygun polıükalann gelış urümesı ve uluslararası ışbırhğınden tam anlamıyla yararlanma ımkân lannın araşünlmasında onemh bır iorumdur Ama, sonuçta. ulkeleı, kendı ınovasvon sıstemlerınm doöasını ve pohüka uygulama kabüıyeüerını hesaba katarak, geıcklı deçeılendırmeyı yapmak ve kendı pohükalannı kendüerı uretmek durumundadırlar 704/9