Katalog

meye de yol açmıştır Bu noktada konulan hedefin kurumsal bıı butunu temsü etmesı, her bıreyın bu ortak hedefe kdtkı sağlayarak kendısını kurumu ıle ozdeşleştırmesı buyuk bır onem taşımıştır Unıversıteler arasında oldugu gıbı bır umversıte ıçınde de büme kademelendırılmış ve bıreyler ıçınde bır 'büımsel duzey tammlanmıştır Boylece bılımsel yetkınlıgı ve ehlıyetı olanın bu ehlıyetıne dayanarak yenı e M e r yetışürmesı ve ehlıyet vermesı uzeııne kurulu bır sıstem çerçevesınde unıversıte kurgulanmıştır Bu da büımsel alanda sahıp olunan bireysel yetkınlık uzerıne bır kademelenme, 'bılgı' ve bılenden 'ogrenme' uzerıne kurulu bır yapı üe bılımsel bır hıyerarşı oluşturmuştur Ozetle bır unıversıtenın temel hareket noktası 'bılımsel yeterlılık ve yetkınlıgını daha ılenye taşımak ıçın kendı bunyesınde yaratmdk ve gelışürmek zorunluluğunu duydugu bilinuel hiyeraışidır Umversıte, bu yapıyı toplum katında geçerlı ve anlaşüır kılabılmek amacı ıle bıknsel ehlıyet' sahıbı olmayı da ısımlendırmıştır Çunku umversıte bılımsel çalışmanın yurutuldu gu tek kurum olmayıp, umversıte dışında da bılımsel çalışma yurutulebümektedır Boylece umversıte ıçınde ya da dışında bılımsel çalışma yapan her bıreye, umversıte sistemınce konulan kurallar ıçınde 'bılımsel yeterlüıgı'nı ıspat etme, onaylatma şansı verümıştır Temeh büım doktoru" unvam olan bu sıstem zamanla gelıştirümış bılımsel çalışmada geçırüen surecı harcanan emegı ve bunlara bağlı olarak da "bılımsel ol gunlugu" tanımldmak amacı ıle yenı unvanlar eklenmıştır Bu noktada ' bıhm doktor"lugunun, bılımsel çalısma yapma ve ogretım yurutebümede temel (ve nıtel) bır yetkı olarak dığerlermden ayrıldığına bır kez daha dıkkat çekmek yerınde olacaktır Çunku dığerun vanlar bıhm doktorlugunun uzerıne eklenen ve ağırlıklı olarak, surece ve sureçte yapüan dıger çalışmaların yeterlı bır (nıcel) duzeye ulaşması ıle bılımsel olgunlugun (mtel)' geüşeceğı kabulune dayanan unvanlardır Bır başka boyutu ıle dıger unvanlar ıle bılımsel çalışmayı ozendırme hatta manevı olarak odullendırmeyı hedefleyen bır yaklaşım da soz konusudur Ancak, ortak olçutlere bağlanan bu yaklaşım bır kademelendırmeyı de kaçınümaz olarak yaratmısur Bıreysel çalış malarla olgunlaşma ıçın de bır araç olarak algılanabılecek bu kademelendırme, gıderek sıstemın farklı amaçlan ıçın kullanılan bır araca donuşmuştur Hatta sıstem ıçınde 'bılme', bılgı sahıbı olma1 ve 'bılımsel yeterlüıgın tanımlanması ıçın tek knter halıne getırılerek akademık yapüanmanın esası halıne gelmıştır Çunku umversıte, bunyesı ıçınde dıger alanlarda (ozellıkle soz ve karar sureçlennde) koydugu çeşıtlı sınırlamalan unvanlara' bagldmıştır Bu da unvanın, bılımsel olgunlugu' tammlamamn otesınde bır onem kazanmasma ve ugraş konusu olmasına neden olmuştur kullanarak kendısmın de on koşulu olan bılımsel yetkuüıgı' kuçumseme hakkım elde edebümıştır Boylece bılımsel hıyerarşı çerçevesınde yurutulrnek uzere oluşan yapüanmd yerım unvana dayanan ve sıstem ıçındekı sınırlamalan aşmayı da sağlayan akademik hiyerarşiye bırakmıştır Çunku akademık hıyerarşı geregı, hangı koşullarda elde etngıne bakümaksızın unvam yuksek olan zaten "büen" konumundadır Oysa, bıknsel hıyerarşıde onde oldugu gozlenen bır ogretım elemanının akademık hıyerarşıde (unvan da) ılerı olan bırısıne gore çeşıtlı platformlarda tercıh edümesı çok yaşanan bır durumdur Çunku sonuçta ulaşılmak ıstenen bılgı ıse unvan bır kenarda kalmak zorundadır Bu gozlem sıstemın her durumda bır 'bılen' yaratmdsı nedem ıle onemlıdır Çunku, 'bılen ı yaratan umversıte sıste mı, yapılanmasım ve sınırlüıklanm tamamı ıle akademık hıyerarşıyı dıkkate alarak kurmaktadır Bu, sısteme başka bır nok tadan bakan, tercıhı 'farklı olan' her kışı ıçın tehhke oluşturmakta, 'büen'lıgı elde eden, gerçekten bılen yada 'bılecek' olan hakkında karar verebılmektedır Türkiye'de 'Hakem Sistemr veYabancı hakemlerle karşılaştırma rof Dr Celal Şengör un büımsel dergüerde 'hakem sıstemı hın onemı ve yararları konusunda hazırladıgı üa yazıyı okudum ^ Soz konusu yazılar, büımsel dergüerde 'hakem sıstemı"ım büım dalına ve araşnrmacıya olan kdtkısım çok guzel açüdıyor Sosyal büımler alamnda bır tanesı ulusal (Anatoha Tunzm Araşhrmalan Dergısı), dığen de uluslararası alanda yayın yapan (Anatoha An Intematıonal Joumal of 7bunsm and Hospıtahty Research) üa hakemlı dergının edıtorlugunu 1997 yüından bu yana yerıne geurmeye çalışıyorum Dergüenn üasmde de makale denetımı yazar ısmı büınmeden (bhnd revıevv) yapümakta ve her makale en az ıb hakeme gonderümektedır Ulusal dergının hakemlerı butunuyle Turkıye'dekı akademısyenlerden uluslararası dergının hakemlerı ıse buyuk çogunlukla (% 95) yabancı ulkelerdela akademısyenlerden oluşmaktadır Her üa dergıye ulaşan yazüar ıçın, hem yerlı ve hem de yabancı hakemlere makale gonderırüdığınden yerlı yabancı hakem farklüıklannı yakından gorme ve tanıma gıbı bır avantaja sahıp olmaya başladım Ayrıca, geçen yü hazırladıgım 'Turkıye Akademık Dergıler Rehberı'' başügını taşıyan çalışmdnın2 ' 'makale dene turu"üe ügüı bulgularından Turkıye'aekı büımsel dergılerde uygulanan "hakem sıstemı" hakkında onemlı bulgular elde edümıştır P Yoksayılan bilim insanı Bugun Turkıye umversıtelerı bılımsel çalısmaya yülanm veren ya da genç olup da emegını sakınmayan ama akade mık hıyerarşıde yer almadıgı ıçın unvanlı bın tarafindan yok saydabüen akademısyenlenn orneklerını gıderek daha fazla sunmaktadır Oysa yukarda da tanımlandıgı gıbı bılımsel çalışma umversıte sısterm ıçınde oylesıne onemlıdır kı, bolum, Türkiye'de 'hakem sistemi' Ulkemızde yalmz sosyal büımler alamnda degü hemen her büım dalındata büımsel dergüerde "hakem sıstemı' nın yeterınce ışlevsel bır şeküde uygulanmadıgı ve kabul gormedıgı konusundakı kanaatım sanınm pek çok akademısyen tarafından paylaşüacaknr Ote yandan ulkemızdPkı büımsel derrplerde 'yaym kurulu' buım kurulu hakem kurulu" vb altında kunye sayfasında bırtakım ısımlere yer veren, ancak hakem sıstemı hın zorunlu küdıgı uygulamalardan pek çogunu yerıne getırmeyen dergüerın sayısının oldukça fazla oldugunu duşunuyorum 'Turkıye 'deh Akademık Dergıler Aıaşüıma sı' başlıgını taşıyan çalışmamda dergı edıtorlerınm yanıtlamakta en fazla zorlandüdarı veya çelışküı cevaplar verdüderı sorular dergüerın 'hakem sıstemı uygulamalarım ortaya çıkarmayı amaçldyaniar olmuştur Makale yazarlarının "hakem sıstemı"ne bakışı uzennde durmak gerekırse uluslararası alanda yayınlanan hakemlı dergüere makale gonderen kesımı bır yana bırakırsak, henuz bu sısteme ahşabılmış' olanların azüdıkta oldugunu üerı surmek, fazla ıddıalı bır gonış ol maz Zıra, dergıye gonderdıgı makalenın hakem raporuyla gen donmesınden rahatsızbk duyan yazarlar hâlâ çogunluktadır Akademüc unvan yukseldücçe, makalelennı hakemlı olan dergüere gonderenlerın sayısı ıse azalmaktadır Ote yandan, edıtorlenn 'hakem sv$temı"ne her zaman tam olarak uymadüdarı, bazı dururnlarda oznel davranabüdüderı, hem yurtıçındekı ve hem de yurtdışındakı büımsel dergüere yoneük bır eleştırıdır Bu ıd dıayı, ulkemızdekı hakemlı dergüere makale gondenp "yayımlanamaz" sonucunu alan bazı makalelenn, yazarlan tarafından duzeltme yapmaya büe gerek duyulmadan başka dergüere gonderüebüdıgı ve yayımlatüabüdığıne üışkın omekler desteklemektedır anabıkn dalı, büım dalı gıbı ayrımlarla uzmanlaşma denrüeştırünıış, bu uzmarüıklara bır dıgennın mudahalesı dahı sınırlanmaya çalışümıştır Bunknn yanı sıra umversıtenın bır dıger gereksınımı, geçerlı yazüı genel kurallar ve yazısız gelenekler çerçevesınde yonlendırüme ve yoneülmesıdır Kurumun büımsel çalısmayı ve ogretıyı temel alan ozgun kurgusu, boylesı bır yonlendırmenın bunye ıçınden yapümasım zorunlu kılmaktadır Çunku yoneten kendısı bızzat büımsel çalısmanın ve ogreumın gereklerım büerek, akademüc geleneklen de dıkkate alarak kolaylaştıncı, sorun çozucu olacaktır Bunun da tek yolu büım ınsarumn aynı zamanda yoneücı olarak gorevlendırümesıdır Bu noktada, her tur yonetıcılüc suresı sınırlanarak ve yonetıcüıgın geçıcüıgıne ozen gosterüerek, bılımsel çalısmanın sureklüıgı sdğlanmışür Ancak butun bunlara karşın boylesı bır yapüanma umversıte ıçınde aynı zamanda yönetsel hiyerarşiyi de yaratmaktadır Ve yönetsel hıyerarşımn dayanak noktası ıse akadermk hıyerarşı olmakta ve Turkıye umversıtelerının temel sorunu burada oluşmaktadır Çunku Turkıye umversıte sıstemı büımsel hıyerarşıyı gozardı ederek yönetsel bır hıyerarşı çerçevesınde merkezı bır yapüanmayı saglayıp ozgun ve ozerk bır kurumsallaşmayı da bu yolla engellemektedır Mersın Unıversıtesı Kamu Yonetımı Bolumu Doç Dr Akademik hiyerarşi Yanı umversıte ve umversıte tarafından koşullandınlan toplumun çeşıtlı kesımlerı bılmek bılımsel çalısma yapmak, büım uretmeye dayalı bıreysel yetkınlığı goz aıdı ederek 'bılunsel olgunluk ıçın kullanılan unvanları geregınden fazla onemlı kılmıştır Hatta bu yaklaşım, büım ınsamnın bıreysel tercıh hakkını ortadan kdldırmıştır Çunku her 'bılımsel olgunluk kendısıne tonman soz ve karar sureçlerındekı yerım 704/16 Hakemli dergüerde editörlük "Hakem sistemj'nın getırdıgı akademüc ydrarlar yetennce büınmedıgınden (veya büınjnek ıstenmedıgınden) bu dergüerde edıtorluk yapanlar zaman zaman cıddı süontüarla karşı karşıya kalabümektedır Büındıgı