Katalog

Paranın gücü Karl Marx* ğer ınsanın duyumlan, tutkulan vb sadece (dar) anlamda ınsanbıhmsel behrlenımler değü, amd gerçekten ozsel (doğal) vdrhkbılımsel olumlamalar ıseler ve eğer ancak kendı nesnelennın onlar ıçın duyulur olması olgusu üe kendılerını gerçekten olumluyorlarsa açık tır kı 1 ° olumlamalarının bıçırru kesınkes bır tek ve ayru bıçım değüdı, ama tersıne kendılerını olumladıklan ayn bı çım, varlıklannın, ydşamldnnın ozluğunu oluşhırur nesnenın onlar ıçın varolduğu bıçım her ozgul zevhn kendıne oz gu ozluğunu oluşturur, 2° duyulur olumlamanın, nesnerun kendı bağımsız bıçımı altında dolaysız kaldınlması olduğu yer (yeme, ıçme, nesnerun bıçımlendınlmesı vb) nesnenın olumlanmasıdır 3° ınsanın ınsanal olduğu, oyleyse duyumunun da vb ınsanal olduğu olçude, nesnenın bır başkası tarafindan olumlanması da onun kendme ozgu zevkıdır, 4° ınsanal tutkunun varlıkbılımsel ozu kendı butunsellık ve ın sanlığma ancak gekşmış sanayı dracıyla, yanı ozel mulkıyeün orta terımı aracıyla enşır ınsan büımı demek kı ınsan tarafindan kendını pratık olarak gostermenın bır urununden başka bır şey değıldır 5° kendı yabancüaşmasından kopmuş ozel muUayetın anlamı, zevk nesnelen olduğu kadar etkınlık nesnelen olarak da ınsan ıçın ozsel nesnelenn varoluşudur Demek kı para, her şeyı satınalma nıtehğme sahıp olarak, tum nesnelen sahıplenme nıtelığıne sahıp olarak, ustun eldecüık (possessıon, tasarruf) olarak nesnedır Nıtehğınm evrensellığı, ozunun sonsuz erkıdır Oyleyse sonsuz eık olarak gorunur Pard, gereksınme üe nesne arasmda ınsanın yaşamı üe geçın aracı arasında aracıdır Ama benım yaşamıma orta tenm ışını goren şey, benım ıçın otekı ınsanlann varlığını da orta tenm ışını gorur 0, benım ıçın otet ınsandır "HayAllah ellennın de ayaklannm da 1 E Kafanm da hçının da senın olduklan açık, Ama sevuıe sevme zevhne vardığın tum bu şeyler 7 Bu yvzden daha mı azbenım ' Eğer alü damızlık altın parasını verırsem, ? Orüann guçlerı henım gııçlenm olmaz mı Dort nal gıdenım ve kodaman bır beyıın ben, Sanh yırmıdort ayağım varmış gıbı" Goethe, Faust (Mephıstopheles)(l) Atınalı Tımonda Shakespeare (2) 'Altrn1 Sarı, pınl pml, değerh altın1 Hayır gok tannlan, ben haütneşrep bır âşık değıhm Şu azıcık altın, ab kara , guzeh çırkm, hakhyı haksız, soyluyu soysuz, gencı yaşlı, yığıdı alçak hlmaya yeter Bu altın sızm rahıp ve hızmetkarlannızı mıhraplannızdan uzaklaştıracak, can çehşenlenn başı altından başyasüğını çehp alacak, bu san kole antlan tutturup bozduracak, kargışhlan kutsayacak, cuzamlıya taptıracak, hır sızlara senatorler sırası uzermde yer, san, saygı ve ovgu kazandıracaktır, ıh gozu ıh çeşme dulu yenıden evlenmeye goturen de odur Bır ığrenç yaralar hastanesınde memelennı kestırecek kadını, altın guzel kokular surer, mıs gıbı yaparyenı baştan bır nısan gunune çevmr onu Hadı, kargışlı maden, tum ınsankğın orta mah orospu, sen h uluslar arasma anlaşmazlık sokarsm " Yiğitliği satın olabilen kişi, korkak da olsa yiğittir. Para belirli bir nitelik ve şeyle değişebildiğine göre, olanaksızlıkları da bağdaştırır. nek taşı, ınsanlığa, kolene, başkaldırmış gıbı davran ve hayvanlann dunya egemenlığını ellerme geçırmelerı ıçın, kendı ethhhğın ıle on lan kenduennı yokedecek kavgalarıçme at" Shakespere paranın ozunu yetkın bır bıçımde betımler Bunu anlamak ıçın, once Goethe nm parçasını açıklamakla başlayahm Para sayesmde benım ıçın olan şey, odeyebıldığım yanı paranın satm alabıldığı şey, ben kendımun, para sahıbı olan ben Paranın gucu ne kadar buyukse, benım gucum de o kadar buyuktur Paranın nılelıklen benım nıtelıklerım ve ozsel guçlerımdır onun sahıbı olan benım Ne olduğum ve ne olabueceğım demek h hıç de benım bıreyselhğım taraundan belırlenmemıştır Ben çırkmım, ama en guzel kadını satm alabılırım Demek kı ben çırkm değıhm, çunku çırkmhğm ethsı, ıtıcı gucu, para tarahndan yok edumış tır Bıreyselhğım bahmmdan ben koturumum, ama para bana yırmıdort ayak sağlar, oyleyse koturum değıhm, ben kotu, namussuz, vıcdansız, kafasız bır ınsanım, ama para saygındır, oyleyse sahıbı de, para en yuksek ıyıhktır, oyleyse sahıbı de ıyıdır, para benı aynca namussuz olma guçluğunden de kurtanr, bunun sonucu benı durust sayarlar, ben kafasızım ama para her şeym gerçek tınıdır, nasü olur da sahıbı kafasız olabıhr'1 Ustehk para tınsel erk sahıbı msanlan satın alabüır vc kafa adamlan uzeıınde erkhk sahıbı olan hşı, kafa adammdan daha tınsel erk sahıbı değıl mıdır? Para aracıyla bır msan yureğının ozledığı her şeyı yapabuen ben tum ınsanal guçlere sahıp değıl mıyım? Oyleyse benımparam benım tum ye teneksızlıklenmı kendı karşıtlarma donuş7 turmuyormu varlığa geçınr Bu orta tenm rolunu oynayan o (para), gerçekten yaraücı guçtur Talep, parası olmayan kışı ıçm de vardır ama onun talebı, benım uzerımde, bır uçuncu kışı uzennde oburlerı uzennde etiası, varoluşu olmayan, oyleyse benım ıçın gerçek dışı, nes nesız kalan an bır tasanm varlığıdır Paraya dayanan gerçek talep arasındakı aynm Varlık üe Duşunce, bende varolan yalın tasanm üe benım dışımda, benım ıçın olduğu bıçımıyle gerçekten nesne olarak tasanm arasındakı aynmdır Eğer yolculuk ıçın param yoksa ge reksmmem de yanı gerçek ve yolculuğu gerçekleştıren gereksınmem de yoktur Eğer bılımsel çalışma eğıhmım var ama bu ışı yapmak ıçm param yoksa büımsel çalışma eğüımım de yanı etkm, gerçek eğüımım de yoktur Buna karşüık büımsel çalışma eğüımım gerçekten yoksa ama bu ış ıçın ıstencım ve pardm varsa, ustelık gerçek bır eğüımım de vardır Para, ınsan olarak ınsandan ve toplum olarak ınsanal toplumdan gelmeyen evrensel dışsal araç ve erklık, tasan mı gerçekhğe ve gerçeklığı yahn tasaruna donuşturme araç ve erklığı, ınsanm gerçek ve doğal ozsel guçlennı salt soyut tasanm ve bunun sonucu yeteneksızlüder durumuna donuşturduğu kadar ote yandan gerçek yeteneksızhkler ve kurun tulan, bıreyın sadece ımgelemınde varolan gerçekten erksız ozsel guçlerı de gerçek ozsel guçler ve erklüc durumuna donuşturur Oyleyse bu tanıma gore para, bıreysellıklenn genel bozulmasıdır onlan kendı karşıtlarma donuşturur ve kendı nıtelıklenyle çehşen nıtelüder kazandınr onlara O zaman para kendı ıçm oz (essenccs pour soı) ol duklarını üerı surulen bıreye ve toplumsal bağlara vb karşı, o bozulma erklığı olarak da gorunur Sadakan sadakatsızlüc, sevgıyı nefret, nefretı sevgı, erdemı kusur kusuru erdem, uşağı efendı efendıyı uşak aptallığı akülüık, akülılığı aptallüc durumuna donuşturur Varolan ve ortaya çıkan değer kavramı olan paıa, her şeyı kanştınp değışıme (mubadeleye) soktuğuna gore her şeym evrensel kanşıkhk ve değışısıdır (permutatıon), oyleyse tersıne çevrümış dunyadır, tum doğal ve ınsanal nıtelüde rm kanşıkhk ve değışısıdır Yığıtlığı satm alabüen kışı, korkak da olsa yığıttır Para behrlı bır nıtelık, belırlı bır şey, ınsanın ozsel guçlerı üe değü ama ınsan ve doğanın tum nesnel dunyası üe değışe bıldığme gore, demek kı sahıbı bdkımınddn her nıtelığı her başka nıtelık üe değıştınr ve kendi karşıt nıtelık ve karşıt nesnesını de, olanaksızlıklarm bağdaşmasıdır o Çebşküerm ıçmde olan şeylen kucaklaşmaya zorlar Eğer sen ınsanı ınsan olarak ve onun dunya üe üışkısını de ınsanal bır üışkı olarak gorursen sevgıyı ancak sevgı üe, guvenı ancak guven üe vb değıştırebüırsm Eğer sanattan zevk almak ıstersen sanat kulturune sahıp bır m san olman gerekrr, eğer obur ınsarüdr uzermde etküı olmak ıstersen obur ınsanlar uzennde gerçekten yorüendıncı ve uyarıcı bır etkısı bulunan bır ınsan olman gerekır Insan üe ve doğa üe üışküerının her bın senın gerçek bıreysel yaşamının, ıstencmm nesnesme uygun duşen belırlı bır ' ' Yazının devamı 21.sayfada Eğer para benı ınsanal yaşama, toplumu bana ve benı doğa ve msana bağhyorsa, o butun bağlann bağı değıl mıdır? Butun bağlan çozup bağlayamaz mıo? Bunun so? nucu evrensel ayırma aracı da değıl nv 0, gerçek bırlık aracı, toplumun evrensel kımyasal gucu olduğu gıbı, gerçek bozuk paradır da Shakespeare ozellıkle paranın ı h ozguluğunu vurgular 1Gorunur tannsallık, tum ınsanal ve doğal nıtelüderın kendı karşıtlarına donuşumu, şeylenn kanşıkük ve evrensel bozulmasıdır o olanaksızlüdan bağdaştınr 2 Evrensel kıbar orospu, ınsarüann ve halklann pezevengıdır para Paranın tum ınsanal ve doğal nıtelıklen bozup karıştırması, olanaksızlüdan bağdaştırması tannsal guç onun, ınsanlann yabancüaşmış, yabancüaştıran ve kendıne yabancüaşan cınsü ozu olarak ozunde ıçerümıştır însanhğm yabancüasmıs erklığıdıro Insan olarak yapamadığım şeyı, demek kı benım tum ozsel bırey yete neklerımın yapamadıklan şeyı para aracıyla yapabüınm Demek kı para bu ozsel guçlerden her bın ashnda olmadığı bır şey durumuna getinr, yanı onu kendı karşıü yapar Eğer canım bır şeyı yemek ıstıyor ya da yaya yurumek ıçın yetennce guçlu olmadığımdan posta arabasına bınmek ıstıyorsam para bana yıyecegı de posta arabasını da sağlar, yanı benım ısteklenmı tasarmalar olmaktan çıkanr onlan duşunulmuş, betımlenmış, ıstenmış varoluşlanndan, duyulur, gerçek varoluşlanna aktanr, onlan tasanmdan yaşama, betımlenmış varlüctan gerçek Ve daha üerde (3) "Ey sen, tatlı kral katılı, baba ıle oğul arasında sevgıh ayırma gorevhsı, Hymen 'ın tertemız yatağının parlak hrietıcısı, her zaman genç, taze, mce, sevımlı, baştançıkancı, yığıt Mars, gozkamaştıncı parlakhğı Dıana'nm kucağını kaplayan kutsal kan enten sen, uyuşmaziar(Sl) topluluğunu kaynaştmp onlan bırbınyle opuşturen gorunur tann(Sl) sen, butun ağızlarda (XLII) ve butun anlamlarda konuşan sen, yureklenn de716/16