Katalog

başladı dul uzennde anlaşmaya varmış Buyuk bır kamyon buyuklugundekı sılındır "Enterprise" ıla yıl sonra uzay ıstasyonundakı Rus sektorune eklenebüecek "Uzaydakı ük ozel mulku kuruyoruz" dı yor Spacelab başkanı David RosBİ. Ozel modul yıgırüarca televızyon ve multımedya studyolanyla donatümış Guçlu bır telsız tesısatı dunyayla baglantıyı sağlıyor Rossı'ye gore 'Enterprise" modu Astnnotlar teknlk modttlve Unlty modtilü arasmdakl kablolan döfüyoHar (15 Eklm 2000) lunde uzayda uretılen haber ve egırım programları yayımlanacak ve uzay televızyonu gelırının buyuk kısmını reklamlardan elde edecek Spacefab aynca bazı Rus uzay programlarına aıt goruntulerın satış hakkma da garantılemış Amerıkan uzay kuruluşu da hsa sure once eğlence endustrısınde bazı atılımlar yaptı Kaliforrnya'dakı multımedya fırması Dreamtime, Nasa'ya aıt tum goruntu arşıvını pazarlama hakkına sahjp 40 000 saatlık vıdeo kaydı uç müyon metre fılm ve on müyon sabıt goruntu karşüıgında Dreamtime fırması uzay ıstasyonunu HDTV kameralanyla "Swesda" modülü, Moskova donatacak Ve sonunda uzay ıstasyonu uçan "Bıg Brother" ussune bıle donuşerek gunun 24 saatı ast ıçın emır verdı ("Freedom VOzgurluk) Bu us gokronotlarm gunluk ydşamından canlı kesıtler yayımlerde batı dunyasının teknık ustunlugunu gosteren lamaya başlayabüır "Uzayın ücarüeştırılmesı ıçm bır sembol olacaktı buyuk fırsatlar var" dıyor Dreamtime yonetıcısı Ne var kıRuslar 1986 yüında 'Mır ıstasyonu BU1 Foster. kurmaya başladıklannda 'Freedom projesı asla gerçekleşürüemeyecek bır fantezıye donuştu Ve bu arada da soguk savaş sona ermışn zaten Diğer gezegenlere açılan bir Uzay kuruluşu bu nedenle 1993 yüında nereköprü mü? deyse kapatılma eşıgıne gelmıştı kı Goldin projeyı Oysa Nasa yoneücılerınden Dan Goldin, ıskurtarmak ıçın oldukça parlak bır fikır yakaladı tasyonu dığer uzay cısımlerıne gıden bır kopru Uzay ıstasyonunun kuruluşuna Ruslar da katüacakolarak gormekte Mars'a gıtmeden once, ınsanlann tı Ve boylece ISS'ye ük onemlı adım atümış oldu ne kadar uzun sure uzayda yaşabüeceklerını anlaAncak uzay ortaklıgının bıçımlenmesı ük başmanın onemını vurgulayan Foster, uzay ıstasyonulardan ıtıbaren çok zor oldu Maddı sıkıntüar nedenun da zaten bu amaçla kuruldugunu soyluyor Nanıyle Ruslar ozellıkle de en onemlı parça olan sa yonetıcısının bu vızyonlan aslında 20 yyda uzay"Swedsa" modulunu, planlanan sureden çok daha da yapay yerleşım yerlen duşleyen seruvencuerı sonra tamamlayabüdüer Hatta geçen aylafda yaşaanımsatmakta "Dunya ınsanlıgın beşıgıdır, ama ınnan bır anlaşmazlık yuzunden proje rumuyle ıptal san yaşamının sonuna kadar da beşıkte kalamaz' edüebuecek duruma geldı 1998 yılından berı dundıyor Konstantin Ziolkovrsky Bır Rus matemayanın çevresınde bır hayalet gıbı donen ISS makıne tıkçısı henuz 1911 yılında, uzerınde ınsanlann yaşadaıresının kurtarüması ıçm, "Swedsa" modulunun dıgı bır uydu modelı tasarlamıştı Bu uydu, guneş kesınlıkle uzayafrrlatümasıgerehyordu Fakat Rusışıgından enerjı elde edılmesınde kullanılacakü Ve lar modulun fırlatümasına yanaşmıyorlardı Çunku ıstasyon ınsanlann gıdalannı uretebılmelerı ıçın bırkaç ay once, hareketten hemen sonra patlayan adeta uçan bır sera gorunumundeydı üa proton sevk raketlennden son derece zehırlı yaUzay seruvencısı Robert Goddard hayal gukıt ve hurda parçalan Kazak koylerıne duşmuştu cunu bıraz daha zorlayarak, 1920 yılında dev bır Kazakıstan bu olaylardan sonra Baıkonur'dah uzay uzay gemısı duşleyebümıştı Içınde bınlerce ınsaıstasyonunun kapatilması ıçın tehdıtler yagdırmıştı nın yaşayacagı uzay gemısı onlan uzak yıldızlara Bunun uzenne proton sevk mekanızması mu taşıyacakü hendıslerce yenıden gozden geçırüerek sağlamFakat en akılcı onen 1952 yılında Amerıkada laştırüdı Ve modul ancak bundan sonra yorungeye "Uzay çemben" projesını sunan Wemher von ürlatüdı "Kamuoyu durumun aslında ne kadar draBraundan gelmıştı Muhendıs ıçlerı havayla dolmatık oldugunu fark etmedı büe" dıye ıtıraf edıyor, durulmuş plastık modullerın, yorungede çember Nasa planlama yonetıcüerınden Jeaco von Puttbıçımınde bırleştırümesını onermışu Bu uzay ıstaskamer bugun yonuyla ügüı ük gerçekçı tasanm sayüabüır Braun "Swedsa" modulunun başanyla uzaya fırlatüdev çemberını Ay ve Mars yolculuklan ıçın ük dumasının ardından Amerıkalüar ve Ruslar arasındakı rak olarak gormuşru Fakat o donemın Amerıkan gergınlüc de son buldu Hatta Nasa uzmanlan Rusbaşkanı J. F.Kennedy Ay'a dogrudan uçulmasını lardan bırçok şey ogrenebüeceklennı büe ıtıraf emredınce yorunge koprusu de onemını yınrmıştı edıyorlar Uzay ıstasyonunda yaşanan herhangı bır Fakat Ruslann "Mlr" projesı ortaya çüanca aksaklık durumunda Rus astronotlan hemen bır Ronald Reagen dev ıstasyon fıkrını yenıden yaşattornavıdaya uzanırlarken, Amenkalılar once kontmak ıçın harekete geçn (1984) Reagen, Nasa'ya rol kulesıne bağlanarak kesın talımat beklıyor sekız yü ıçınde daha buyuk bır ussun kurulması Nilgün Ozbaşaran Dede, polıtıkbilim Sanayimiz için çıkış yolu var mı? Aykut Cöker Turkiye, ciddi olçude araştırma yapan; sanayii teknolojik açdan yeni ya da daha gelişkin urunler, uretım yontemlen, sıstemler ya da hizmetle geliştirebilme becensını kazanmış bir ulke halıne gelebilir mi? Ege Bölgesi Sanayı Odası Vakfı'nın 20 Eylul'de Izmir'de duzenlediğı p nelde, sanayımızin ARhGE'ye yonelmesı gerektiği dile getırıldığınde Oda Başkanı N. Atıl Akkan şoyle demişti: "AR&GE'nın gerekliliğine de ınanıyoruz. Ama bırakın AR&GE'yi bir yana, çoğu sanaykımiz uret mıni zor surdürüyor. Beş yıl once kurduğumuz Organıze Sanayi Boige si'ne taşınan deri sanayicilerimiz makul faız haddiyle işletme sermaye si bulamadıklan için bugun kapılannı kapatma durumundalar. Bu finansman sistemiyle sanayıcılik yapmak mumkun değıldir..." Turkıye'nin 500 buyuk kuruluşu içindeki ozel sektor firmalannın faaliyet dışı gelirlerle ayakta kalabıldiklerıni; bu olmasa uretımlerıni surdu remeyeceklerını bıliyoruz. İSO Başkanı Husamettin Kavi Temmuz s larında yaptığı açıklamada, "bu firmaların 1999'da net donem kârı 720 trılyon liraykan, uretim dışı faaliyet gehrlerı 7,5 katrilyon lıra oldu Yanı dığer gelirlenn donem kârına oranı %219'a çıktı. Bu durum 1999'da ozel kuruluşların uretimden zarar ettiğini, bu zararın diğer gelirlerle duzeltıldığını gosterıyor" demıştı. Uretımımızın yıllardır onemlı bir artış gostermediğinı, sanayıye çok a yatırım yaptığımızı, çoğu fabrikamızın teknolojik açıdan yaşlandığını bıliyoruz Butun bu tespitler bizı, Turkiye'dekı ekonomikpolitık iklimin sanayı için uygun olmadığı noktasına getirıyor. O zaman, pek tanınmı bir sanayicimizin deyimiyle "uretıci olmak yerıne rantçı olmanın daha iyi olduğu" bir ortamda, AR&GE yapan bir sanayii nasıl yaratacağız? Galiba, once, ureten bır ekonomı halıne gelmek ıçın uygun ıklımı yara mak, butun politıkalanmızı bu amaca hizmet edecek bıçımde yenıden duzenlemek zorundayız. Kaldı ki, sanayıye yonelmenın şartları hazır sa bıle, yenilikçi, yaratıa, bu yeteneğını kendı yaptığı AR&GE'ye dayan dırarak kalıalaştıran ve dünya pazarlarında ıddıa sahıbı olan bır sanayi yaratabılmek başka onlemlerın de alınmasını gerektinr. Bir OECD do kumanında (1998) vurgulandığı gıbı, "bunun için ulkenın teknoloji politikası ekonomı polıtıkasının tamamlayıa bir parçası olmalıdır. AR&GE ve inovasyon faaliyetlerı yalnızca, yeni bilgılerın [yenı teknolofilerin] uretilmesı, yayınması ve ozumsenmesine dayanmaz; aynı zamanda, ulkenın oğretim'eğitim, fınansman, yatırım, tıcaret, yabancı sermaye rekabet, işgücü ve istihdam politikalarına ve yururlukteki kurallara da sıkı sıkıya bağlıdır." Bu politikalar arasında, teknolo/i politikasını gozeterek gerekli uyumun (orkestrasyonun) sağlanmasında görev devletindir. Devletin gorevı bu nunla da bitmez. Sanayii ARkGE'ye yönlendirecek etkin bır fınansal destek politikasının da yürutulmesi gerekir. Çunku, AR&GE faaliyetleri de iktisatçıların "pazar tokezlemesi" dediklen olay soz konusudur. Fir malar, geliştirdikleri yeni proses ya da urunlenn, fikri mulkiyet haklarındaki ilerlemelere rağmen, başka fırmalarca nisbeten az bir yatırım maliyetiyle taklit edilebılmesı gıbı nedenlerle, AR&GE faaliyetlerınin getin sini butunuyle kendılerıne mal edemezler. Aynca bu tur faaliyetler, ço ğu zaman buyuk harcamaları gerektirir; ustelik bir de, buyuk olçude teknolofık belirsizlik ve ticari risk taşır. Sonuçta fırmalar, bu gibı sebeplerle toplumsal açıdan gerekli olan opt mum duzeyin altında AR&GE yatırımı yaparlar. Prof. Muldür ve Pro Caracostas'ın işaret ettiklen gibi, "AR&GE ve inovasyon yatırımlannın ozelliğınden kaynaklanan bu guçlukler goz onunde tutulduğunda, butun pazar ekonomılerınde, hukumetlerin/devletın şu ya da bu biçimdeki yatırımbn olmaksızın, bilimsel ve teknolojik ılerleme için gerekli sermayenın gerektiği duzeyde sağlanabıleceğını duşunmek, oyle gozuk mektedır ki, yalnızca bir hüsnükuruntudan ibarettir. "(*) Avrupa Komis yonu, Araştırma Genel Direktoru'ne bağlı Bolum Başkanlığı gorevini yuruten ve III. Teknoloji Kongresı'ne de konuşmaa olarak katılan Prof. Muldür bu tespiti Kongre'de şu kanıtla desteklemişti: "Reagan doneminde, dönemin karakterıstik ozelliği olan liberal söyleme rağmen ABD, 19801990 yılları arasında, Avrupa Birliği ile karşılaştırıldığında, AR&GE'ye, Federal Butçe'den, 540 milyar Dolar daha fazla yatırım yapmıştır. Bufark, 19671990 yılları arasında, 1.260 milyar Dolar'dır." Turkiye olarak, sanayimizi böylesi, butunsel birpolitika çerçevesınde e almaya hazır mıyız; bu siyasitoplumsal iradeye sahıp miyiz? Değilsek galiba, sadece sanayimiz için değil, Turkiye için de çıkış yolu çok zor. O Caracostas, P. ve U. Muldür, "Socıety, The Endless Ftpntıer", 1998 (Avrupa Komıs yonu yayını). 713/S