Katalog

Teknoekonominin yerini ne alacak? SO'ii yıllann başlarından 70lerin başlanna dek, yaklaşık yirmi yıldır artık bir sanayi ekonomisi içinde yaşamadığımızın ayırdında değildik. Eski ekonominin artık tarihe kanştığmı eninde sonunda anladığımızda, yeni ekonomiye ne ad vereceğimizi bilemedik. Sanayi sonrası ekonomi mi? Hizmet mi? Alışveriş ve toplama mı? Sonunda, bilgi ekonomisi deyimi üstün geldi. dolarhk bitkilerin üreuldigi super bir biyomuhendislik örnegi olacak. Gunumuzde biyomuhendislik urunu sut, et ve ürünlere market raflannda rastlanabiliyor. Biyogenetik yöntemlerle çeşit çeşit mısır üretiliyor. Bir araştırma genetik degişime ugratılmıs kimi mısır turlerinden elde edilen po lenin kraliçe kelebeklennin larvalannı yok ettıgini ortaya koydu. Genetik degişime ugratılmıs kimi besinleı büım çevrelerinde ateşli tartışmalara neden oldu. Bu tur olaylar gelecekte, kuşku yok la, çok daha sık yaşanacak. 2025 yılından sonra, biyoekonominın olgunluk dönemine geçüdiginde, biyoteknolojinin etkı ve uygulamalan gorunurde dirimbılimle ilıntili olmayan dldnldrü yayılacak.. 1950 ve 60'larda, tıpkı biyoteknolojinin dinmbılimin dışıııdaki alanlan degistireceginı şimdiden kavramal' nasü guçse, bilgisdyarlann her tur sanayi dalındd bu degısıkük yaratacagının da kavranması oldukça guçtu. Bir sonrakı ekonominin uçuncu çeyregıne gelındıgınde, yuzyüın hemen he men ortalarında. biyo uygulamalar yaşamımızın dirimsel olmayan alanlanna sızacak. Bu arada so runlar da sağlanan yararların yanı sıra, çığ gibi buyuyecek. Her d öne m kendı ka Y enı baştan bır "deja vu" durumuna hazırlanın. Her şey gibi, tum ekonomilerin de başlangıç ve sonları vardır ve bizler de bu ekonominin birkaç on yü içinde tarihe karışacağını şimdiden kestırebiliyoruz. Ekonornüer tukendiklerinden degil, onlara meydan okuyan guçlerin yerlerini almalanndan öturü tarihe kanşırlar. Yaklaşık yırmı beş yü sonra da iste böyle bir durum söz konusu olacak. Avlamatoplama ekonomileri, yerlerini yaklaşık 10 bın yü egemen olan tanm ekonomilerine bırakmadan once, yuzbinlerce yü etküerinı surdurduler. Tarım ekonomılerinin yerini sanayi ekonomileri aldı. Ükı 1760 yülarında Britanya'da boy gosterdi; ılk sona ereni ise, 50'li yıllann başlannda ABD'de çozulmeye başladı. 7580 yıl surecek olan bilgi ekonomisi dönemıni şu anda yanlamış bulunuyoruz, Bu ekonomi 2020'lerin sonlarında tarihe kansa **<#f cagına göre, kendimizı bir sonra1 ki ekonomi olan biyo \ ekonomiye hazırlamamız gerekiyor. Insanlar, bitkiler, meslek dallan, sanayiler, ekonomüer ve tum uygarlıklar için yaşam çevrimlerinin dort farklı evresı vardır: Gebelik, buyume, olgunluk ve gerüeme Bilgi ekonomısının olgunluk donemıne damgasıru vuran tek olgu Internettir. Son aşamasında yaşanan en belirgin olgular ıse, ucuz yongalar ve telsiz teknolojisi kullanımının yaygınlaşması olmuştur. Yaşam çevrimleri çakıs.abilirler, Boyle olunca, bilgi ekonomisi olgunluk dönemini yaşarken, biyoekonomi de gebelik dönemini tamamlayıp 2020 yülarında buyume donemine girecektir. Biyoekonomi 1953'te, Franci* Crick ve Janes Watson urı DNA'nın çifte sarrnal bir yapıya sahip oldugunu ortaya koymalanyla birlikte iş yaşamına adımını atü. O gunden berı soz konusu ekonomi ilk çeyrek dönemini yaşamaktaydı ve ınsan genomunun şifresinin çozulmesiyle gebelik dönemini tamamlamLş oldu. Şimdi biyoekonomıde, yepyeni sanayi dallannın ortaya çıkugı, ikinci aşamasına dogru hızla yol almaktayız. Boylece. biyoteknoloji biyoekonomi çagının altyapısmı hazırlamış olacak. Onümüzdekı yırmı yıl içinde organik biyoteknoloji, inorganik silikon bilgi teknolojisi, inorganik bileşik malzemeler ve nanoteknolojüerle çakışacak. Bilgi teknolojisiyle biyoteknolojinin çakısacagı dönemde birçok dirimsel süreci sayısallaştıracagız. Bugüne dek dört bilgi türü egemen oldu: Sayüar, sozcukler, sesler 707/2 ve gorunfuler. Ne var ki, bilgi, koku, tat, dokunma, imgelem ve içgudü gibi başka biçimlerde de karşımıza çıkabilir. Sorun elımızdeki teknolojınm koku, tat gibi oteki yeni bilgi biçimlerini ticari açıdan geçerli kümaya yetecek denli gelismis olmamasından kaynaklanmaktadır. 2020 yüına gelindigınde bu teknolojıye ulaşmLş olacagız. Ornegin, belki de en temel duyulardan biri olan, koku tıpkı gonintü ve ses gibi, sayısallaştrüıyor Kokuyu oluşturan temel etmenler molekuller açıdan saptanarak, uygun ucrette bir yonga uzermde belirtilebiliyor DigiScents VR Ambrryy gıbı şirketler şimdiden sayısal kokular geliştiıdiler. Cyrano Bilimler şırketi ıse, hastalıkların "kokusunu alan" bir tanı teknolojisi geliştiriyor Sevdıklerinize sozcuklerin bir demet çiçegin kokusuyla bezendigı bır kutlama kartı gönderdiginizi düşunebiliyor musunuz? 2020'lerde sayısal filmler kendilerine ozgu kokulu basküarına sahıp olacaklar. O zaman "Kumsal" filmıni hındistan cevizi kokusunu ıçinize çekerek izleyebileceksiniz! tşin daha da temeline inersek, biyo raberınde getınr Sanayi dönemı de hava brlüıgi ve çevresel çökuşü berabennde getirdı Bilgi çagmın en onemlı sorunu gizlilık Biyoekonomıde ıse, toreler en buyuk sorun olarak karşımıza çıkacak. Klonlama, biyomuhendislik ünınü besinJer, insan soyunun gelıştırümesıyle ılgüı çalışmalar, genetik patentleme ve kalıtsal hastalıklaıla ügüi kesin bilgiler şimdiden buyük urtınalara neden oluyor Bu firnnalar ABD'de daha da yogunlaşacak. Tum bunlar savaş sonrasında yaşanan bebek patlamasıyla dünyaya gelen kuşagı eşsiz kılacak Söz konusu kuşak tanhte uç farklı ekonomi kuşağını yaşayan tek kuşak özelligini taşıyacak. Sanayi doneminin sonunda dunyaya gelen bu kuşagın üyelerinin meslek yaşamları baştan sona bilgi çagında geçecek ve torunlannın bıyoekonomiye ayak uydurmalannı izlerken bu dunyadan goçüp gidecekler 1964 yümdan sonra doganlann oluşturdukları X kuşagı ise çok daha farklı bir niteliğe sahip olacak. Çaüsma yülan sırasında iki temel ekonomik degişime tanık olacaklar: Dki, bilgi ekunomisinin bolük porçuk bügilerinin birleştirici bir niteliğe donuşmesi; ikincisı, mikrodalga tabanlı bır evrenden dirimsel ve biyonomik bir evrene geçilmesı. Y kusagındaküer iuse üç evreden geçmek zorunda kalabilirler. Ne kadannı yaşarsanız yaşayın, bundan sonra ortaya çıkacak olan ekonomi biyoekonomi olacak ve bilgi ekonomisine çöplük yıgını görüntüsu verecek bir etkı yaratmada gelmi^ geçmiş tum ekonomileri gölgede bırakacak. Rlta Urgan Time Mayıs 2000 ekonomi çagına damgasıru vuracak dort sanayi dalı farmasötik, saglık hizmetleri, tanm ve besin olacak. lçlerinden en çok bildıgimiz, şimdiden piyasada bulunan biyomuhendislik ürunu onlarca ilaç. Bu ilaçlann buyuk bir bölümü var olan sorunlara çözüm genrerek ınsanlann yaşamlannı kurtanyor. Gelecek onyülarda biyoteknoloji dalında meydana gelecek en buyuk degişimlerden bir tanesi, biyoteknolojinin saglık hizmetlen paradigmasını tedavıyı önceden kestirim ve engellemeye donuşturmesi olacak. Gunumuzde saglık hizmetleri gerçekte hastalann bakımını içenyor. Hastalann bakımıyla ilgili meslek dah hastane yataklannın dolup taşması suretiyle alün yumurtlayan bir tavuğa dönüştü. Şimdilerde ise yönetümiş bakım modeli uygulanıyor. Model, on ile yirmi yülık bir donemi kapsayan bir geçis dönemini oluşturuyor. Bu modelde yataklar boşalnlmak suretiyle para kazanılıyor Biyoekonomide saglık hizmetlen engelleyici bir modeL temel alarak ve öncelikle kisinin hastanede yatmasının onüne geçmek suretiyle para kazanarak islevıni gorecek. Her tur ekonomide temel gereksinimler mevcut teknolojilerden yararlanmak suretiyle karşılanır. 2020'lerin biyoekonomisinde çiftlikler milyonlarca