Katalog

Depreme karşı nasıl bir bina yapmalı? İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği laboratuvanndaki çalışmalar ve Prof. Dr. Faruk Karadoğan'm önerileri... unumuz dunyasında Turhye ekonomısı teknolojı gelıştırmeye yonelık araşürmalar yapmak durumundadır Yapı endustnsı alanmda bu kapsamda deneysel çalışmalara onem vermek zorunlulugundadır Bu deneysel çahşmalann yansız guvenılır ve büımsel olması, ekonomıye dogrudan katkıya bulunabılmesı gerehr ITU (Istanbul Teknık Unıversıtesı) inşaat Fakultesı Yapı ve Deprem Muhendıslıgı Laboratuvarı bunu sağlayabümek ıçın kuruldu ve inşaat muhendıslıgının pek çok dalı ıçın teknolojık araşürmalar yapma duzeyıne ulaştı Turkıye'ran en gelışmış ve en buyuk yapı deprem laboratuvarlannddn olan ITU inşaat Fakultesı Yapı ve Deprem Muhendısügı Ldboratuvan (ITU Yapı Lab) 1993 yılında 1800 m2 kapalı alan uzennde kuruldu Yapı ve Deprem Muhendıslıgı Laboratuvarlannın temel amacı yapılarla ılgılı çeşıtlı sorunlann deneysel olarak ıncelenmesıdır Bu laboratuvarlarda sanayı ve konut üpı bınalar kopruler barajlar yollar vb yapılarla ılgılı çahşmaldr yapüıyor Genel çızgılerle soylemek gerekırse boyle bır oıtamda yapı elemanlarının teker teker ya da yapının rumunun uç boyutlu olarak statık ya da yan dınamık yatay veya duşey yukler etiasınde kuvvet ya da yer degıştırme kontrollu olarak denenmesı olanagı vardır İ'ITJ Yapı Lab hakkında bügı almak ıçın fakulte hocalarından Prof Dr Faruk Karadoğanla goruştuk Deneysel ve teorık çalışmalann bırbırınden ayrılamayacagını ıfade eden Karadogan labordtuvarlarında yapı elemanlarının maıuz kaldıkları bırtakım yatay ve duşey yuklere kaışı koyarken nasıl davrandıklarının deneysel ve teorık olarak açıklanması ıçın çalıştıklannı soyledı Prof Dr Faruk Karadogan ITU Yapı Lab nın çalışma larını ve amacını şoyle açıkladı Ldboratuvdnmızdd yapı elemanlarının yatay ve duşey yukler kdrşısınddkı tepküen ıncelenıyor Yapüann deprem karşısmdakı tepküen de ıncelenerek bunlann nasıl cnarüabüecegı, guçlendırüebüecegı gıbı konular uzerınde İ durulmakta ve yenı çozum yollan uretümektedır Istanbul gıbı yogun yer leşım bolgelennde depremden once nasıl onlemler alabüırız gıbı sorulara yanıt aramak durumundayız 1995 Dınar 1998 Adana ve en son 1999 Izmıt depremlennde bınalar yıkıldı onemlı derecede hasar gordu bunlardan bazı dersler çıka Laboratuvarlarda feşltll deneyler yapılryor. nldı Bızımamaçla elıdeh bınalan depreme karşı nasıl ve ne kadaı guçlendınmızdan bırı de bunlann tekrannı onlemek yanı bu tur rebüecegımız konusunda çalışmalanmız ıçensınde" depremler karşısmda ne gıbı onlemler alabılecegımızı beKaradogan ın Istanbul da beklenen deprem ve Istanürlemek bul un yapılanması hakkındakı duşuncelerıyse şoyle 'lsÇahşmalanmızı laboratuvar ımkânlannı kullanmak tanbulda hızlı şehırleşme ve sanayüeşmenın sonucunda suretıyle laboratuvaı dışında da suıduruyoruz Laboratuvauygunsuz yapüann sayısı çok fazla Onerrüı yapısal degırımızda genel olarak depremle ılgılı ancak dırekt olarak la şıklıklenn yapüdıgı bır stokla karşı karşıyayız Ornegın bır boratuvar üe ılgılı olmayan çalışmalar da yapıyoruz Fakat bına bır konut olarak kullanüırken daha sonra bu fabnkaya tum bu çalışmalann devam edebümesı ıçın yetışmış ınsan ya da bır otele donuşturulmuş olabüıyor Bunlann hepsı ba gucune ıhtıyacımız var Buradd ydpüan deneylenn çogu bu zı yapısal degışıklıklenn yapümasını gerektırıyor Kınşler dlanda msan yetıştırmeye yonelık' kalkıyor, kolonlar üave edüıyor, katlar çıküıyor Dolayısıyla Ulkemızde yapı laboratuvdrlarına yonelık çalışmalar tum bunlar bınanın yapı davranışını degıştınyor Kontrolsuz ılk olarak iTUde başlamış olmakla bırlıkte çeşıtlı guçlukler olarak yapüan bu degışıkhkler sonucunda nasü yapüarla dolayısıyla onu tıkanmış Daha sonra ODTU nun bu konuda karşı karşıya oldugumuz şupheh Surekh olarak deprem onerrüı bır hamlesı olmuş Ardmdan ITU Japonlar ın deste konusundakı çalışmalar devam edıyor Araştırmanın bu gıyle çagdaş bazı aletlere kavuşmuş ve Turk ogrencüere kadar yogun oldugu bır konuda eskı bügılere gore yapü Japonyada egıtım ımkânı sunulmuş Aynca Japon elemanmış bınalann yenı bügüere baktıgımızda daha az guvenlı lann Turkıye ye gelıp bu egıtıme katkıda bulunması sagyapdar sınıfına gırdıgını goruyoruz Dolayısıyla bu yapılann lanmış Laboratuvarın kuruluşundan bu yana geçen 7 yü ve demın bahsettıgım yapüann guçlendırümesı gerekmekıçensınde Japonlarla uç buyuk ortak çatedır" lışma gunu yapılmış, bu çalışma gunlenn de deneyler ve sonuçlan degerlendırü mıştır Genış maddı olanaklar, ınsan gucu ve emek gerektıren bu çalışmalann sonuçlarının efektıf olarak kullanılması buyuk onem taşımaktadır Laboratuvardakı mevcut ımkân ve aletler efektıf olarak kul lanüabüdıgı ve bu alanda yetışmış ınsan gucu saglanabüdıgı takdırde Japonyada kı çalışmalar duzeyıne ulaşılabüecektır Depreme karşı nasıl bir bina? Karadogan bınalann depreme gore nasü boyutlandırüması gerektıgı konusundaysa şu açıklamayı yaptı ' Bız yapı muhendıslerı olarak depremı her gun beklıyoruz Oğ rencüerımıze çalışmalannda mutlaka deprem yukunu goz onune alarak yapüan boyutldndırmalan gerektıgını soyluyoruz Ancak bınalann yapüandırümasında boyutlandırmanın hangı kıstaslara gore yapüacagı konusundakı tartışmalar suruyor Bız bır yapıyı o yapının maruz kalacagı en şıddetlı 200 yüda bır ortaya çıkan bır depreme gore boyutldndınrsak butun yapüanmızın enerjı santrallan kadar saglam olması gerekır kı bu çok mdsrafkdır Bız dıyoruz kı boyle şıddetlı bır deprem oldugunda yapıda hasar olsun ama yapı goçmesın ınsanlar ıçınden rahatlüda çıkabüsınler Bu bınaya eger daha az şıddeth bır deprem etiarse yapı hasar gorsun ancak onarüabüır durumda olsun ve onanp tekrar kullanabüelım Hafıf şıddetlı Problemlere çözüm üretmek Prof Dı Karadogan Yapı Lab'ın eleman yetıştırmek dışındakı planlan hakkında şunlan soyledı "Planlanmız ıçmde yuz yuze kalmış oldugumuz problemlere çozum buimak var Istanbul da ve Koca Yapı ve dep;rem muhendbllğl Laboratuvanndan genel görünüm. 708/8