Katalog

Yeryüzünün hakları ve jeolojik miras Jeolojik mirasları arıştırmak ve korumak amaayla amatör bir grup kuruldu. Nızamettın Kazana Y azırun başlıgı bazı okuyuculara ganp gelebılır Gerçı kamuoyu "kültürel miras", "Dünya kültür mlrası", "UNESCO kültürel miras listesi" "dogal anıtlar", "insan ve hayvan haklan" gıbı benzer kavramlan yakından tanıyorsa da "jeolojık miras" yurdumuzda henuz yaygınlaşmamış ve/veya ıhmal edümış bır olgudur Yazıda bu konu ele alınacak Jeolojik Mırası Araştırma ve Koruma Grubu ısımlı gaynresmı bır teşebbusun varlıgı nıçın ortaya çıktığı ve neden yaşaması gerektıgı anlatılrnaga çalışüacaktır Insanların uzennde yaşadıklan yerkureyı tanıma çabalan başlangıçta dogal, tanıyıp daha fazla yararlanma firsatı buldukça vazgeçılmez ışlennden bırı olmuştur Bugun genelde yerbılımlen, konusu ve farkında olalım veya olmayalım, gunluk hayatımızı yonlendırırler Tuneller, barajlar, taşocaklan gıbı uzaktan bakügınız ogelerde oturdugunuz evın temelının saglarrüıgı otomobüınızın yakıü, porselen sofra takımınız gıbı kışısel alanlannızda yerkurenın mutlaka payı vardır Buna karşılık, bugunku yaşama tarzı, bıze bu olanaklan saglayan yerkure hakkında gıderek cahıllık yaratmış basıt gozlem ve yorumlar ıçın bıle uzmanlar aranır hale gelmıştır Daha da onemlısı, çok sınırlı bılgı sahıplerı bıle uzman sayılır olmuştur Halbukı toplum ıçınde yaygınlaşmamış olsa da yerkure hakkında büınenler tahmınlerın çok uzenndedır Saglıklı yol toplum olarak, uzennde yaşadıgımız dunyanın geçmışı ve bugunku ışleyışı hakkında asgarı duzeyde bügüenmektır Bu konuda gorsel jeolojik malzemenın rolu ve onemı açıkür Ozetle bu tur ozel olu şumlar yerkurenın geçmışmden bugune kalan, konınması gereken Jeolojik miraslardır Turk yerbılımcılerın yakından bıldıklen Soma volkanıtlenndekı ınsan ayak ızlen, Kızılcahamam'da balık ve yaprak fosıllen, Karapınar'da Meke maan ve golu, Haymana Çayraz'da fosıllı Eosen ısufi, Nemrut kraten E3madağVıteslı çeşme'de yasuk lavlar bazı guzel omeklerdır Bunlar dogal anıt olmanın otesın Nemnıt Dağı kalderasma: Ülkemlzln Jeolojik mlraslanndan blri. Digne Bildirgesi hem yerbüımcıler hem dogaseverler arasında buyuk taraftar bulmuş ve hsa surede addı çalışan ulusal ve uluslararası gruplar oluşmuştur Akuf gruplann bulundugu bırçok Avrupa ulkesındekı jeolojik miras ogelen sınırlı, yurdumuzdakıler üe karşüaşnrüdıgında yok denecek kadar azdır Kendı ıfadelerıne gore, bu gruplann asü toplumsal yaran amator yerbüımcüenn yeuşmesıne olan katküan dolayısıyla jeolojı bügüennın halka yayümasında olmuştur Boyle bır anlayıs ortamında jeolojüc miras zaten kendüıgınden korunacaktır Kasım 1997'de Ankara Unıversıtesı'nde ogrencüenn de katüımıyla "Jeolojik Mirası Araştırma ve Koruma Grubu" ısımlı amator topluluk oluştu, kendı çapında, jeolojık miras kavramını yerbüımı ogrencüen arasında tanıtmaga çalışü Yme bu grubun gınşımıyle, yerbüımı egınmı yapan bazı unıversıte ve kamu kurumlanndan 65 kışının katüımıyla 27 Mayıs 1999 gunu A U Fen Fakultesı nde degerlendırme toplanusı duzenlendı Amator grubun tum Turkıye ıçın oluşturulması, kendı çalışma ükelerıru belırlemesı ve hızla faalıyete geçmesı kararlaşnrüdı Bu toplantıda belırlenen geçıcı yurutme kurulu (N Kazancı AU A Koçyıgıt ODTU, 0 Emre MTA S Sayüı AU, F Şaroglu TPAO H Inaner DEU ve M Gurler JMO) faalıyet programı yapü ancak 17 Agustos 1999 depremı uygulama firsatı bırakmadı Tum yerbüımcüenn jeolojdc mırasın kaybından uzuntu duyduklanna manıyoruz Bunun yakın zamandakı ışaretı DEU' nın duzenledıgı uluslararası toplantıda (IESCA2000) konunun yeralması MTA Tabiat Tarihi Mttzesi' nın ıs tışare toplantısı planlaması Mavı Gezegen Dergısı' nın ozel sayı yapma duşuncesıdır Jeolojık mırası tanıtmak yerbüımcüenn ama onlan sevtne ve koruma gorevının kamuoyunda oldugunu belırtmek ısterız Unutmayalım kı kışısel genel kulturun buyuk ve yararlı kasmı ıçınde bulundugumuz yaşadıgımız çevre üe ügüı olanıdır Jeolojık mırdsımıza sahıp çıkalım (*)Ankara UruvFbn Fak Jeolojı Muh Boiumu oğreüın uyesı de büımsel materyallerdır Orneğm Pamukkale travertenlen veya Urgup perıbacalan dogal guzellıkler olmalanna karşılık jeolojik miras ogelen degülerdır Çunkı boyle oluşumlar dogada yaygm, bulunuşlan olagandır Tersıne Tokat Ballıca magarası gorsel zengınbgıne ılaveten ıçındekı travertenlerın çoşıtlılıgı üe jeolojik miras grubundandır Şuphesız bazı durumlarda dogal anıt üe jeolojik miras arasındakı sınır çok açık, keskın olmayabılır, hatta, kışının atfetügı oneme gore degısebıhr Digne bildirgesi Fransa'da 1990 yüında yapuan bır jeolojı toplanüsında konu ılk kez gundeme geürılmış, yerkabugundakı pek çok ozel oluşumun hızla yokoldugu ozel mulkıyete geçırüdıgı, koleksıyoncular tarafindan yagmalandıgı orneklerıyle ortaya konulmuş ve neler yapüabılecegı tarüsümışür Sonuçta uluslaraHsı kamuoyunun dıkkatını çekmek uzere "yerkürenin haklan" başlıklı bır bıldırge yayınlanması kararlaştınlmıstır Toplanunın yapüdıgı kente atfen "Digne Bildirgesi" adıyla da bılınen 10 maddelık bu uluslararası çagnda ınsanoglunun yerkureyı gaddarca kullandıgı jeolojik geçmışı anlatan belgelen ortadan kaldırdıgı, gelecek nesülenn de yerkureyı tanıma haklan ol duğu, yerkurenın kendı ozel parçalannı sureklı taşıma hakkı bulundugu, dolayısıyla jeolojik mırasa sahıp çıkmanın ınsanlık odevı oldugu vurgulanmaktadır Görsel ve öğretici Mılyonlarca yıl devam eden jeolojik olaylar yerkabugunda çogunlukla olagan, nadıren de ozel urunlerın meydana gelmesını saglarlar Bu ozel oluşumlar bazan kayaç veya mıneral grubu fosıl yatagı tıpık kıvnmlar, kınklar, bazan da tortul yapılar veya volkanık yerşekülendır Ayıncı mtelıklerı az bulunuşlan tahrıbata açık olmaları ve fakat oluşturucu sureçler hakkında çok aynnulı bılgı verebılmelerıdır Ekonomık degerlerı yoktur ancak jeolojık geçmış ( yerkabugu tarıhı) ıçın gorsel ve ogretıcı unsurlardır Nadır bulunuşlan nedenıyle kıymetlı (ılgüenenler ıçoı) meslek turızmı açısından onemlı zengınlıklerdır Kapadokyadakl peribacalan doğal güzelllklerdlr. Mağaralann Içleri görsel zenglnllğlne Ilaveten travertenlerln çefltllllğl llejeolojlk miras gnıbundadır. 708/2