Katalog

müzecilik denetımındekı ıüc sarsıntüı kaüaşını gerçekleşüre rek 12 sanıye boyunca yaklaşık 4 metre yukseklık te uçtu Bu kısacık uçuş dunyanm ahşını degıştırerek ırısanoğlunun akla hayale getıremecegı yerlere uçabılmesıne olanak tanıdı Wnght kardeşler yaşamırruza yepyenı bır çehre kazandırmalarına karşın ertesı gun ulkede yalnızca dort gazetede bu habere yer verüdı ve haber abartılı olduğu ge rekçesıyle bu buyuk başarı gozardı edıldı VVrıght kdrdeşler bıze bır araç sunmuşlardı ve bundan yararlanmak bırey ve uluslarırı ıstegıne kalmıştı yararlanıldı da Uçak gerek barış gerekse savaşta bır devrım yarattı Aileler bırbırlerme ka vuştu aıle bıreylerı başka ulkelere goç eden ya kınlarırun ardından artık yas tutmak zorunda kal mıyorlar Gunurnuzde bu goçmenlprm toıunları bırkaç saathk bu yolculukla okyanuslar aşıp ulke lenne gen donebüıyorlar Gelgelelım uçak ulus lararası savaşı yogun çaba gerektırmeyen bır ger çeklıge donuşturdugunden aılelerın bırbırlerınfransa'da 1908 yılında Wilbur'un Ikl klfilik uçağını uçurden kopmalarına da neden oldu VVrıght kardeşler duğu gtin çok biiyiik bir kalabalık bu olayı nefeslerinl yazının bulunmasındaıı bu yana dunyamuda ger tutarak izlemlftl. çekleştırılen en buyuk kulturel guçlerden bırıne baktıgında "yenı ıç hıç denenmemış bır makıneyle uç ımza attüar Çunku dunya çapında bır aga donuşen bu maya kaUoştıgımızı duşundukçe hayrete duşuyorum" dı luşları sayesınde ınsanlar dıller goruşler ve degerler yordu Şımdı yenı bır yuzyüın eşıgındeyız Bır sonrakı bıraraya geldı Sımrları gıderek genışleyen hava yolları VVrıght kardeşler kımbılır nelerde ve krmbüır bügı çagıuluslararası ekonomının gehşmesıne ve kureselleşme nın Tlyer ını bulmak ıçın neler yapıyorlar? Bızlere duşen çagınırı başlamasına yol açtı Boylece uluslararası ış ılış gorev bu kışılere nerede olurlarsa olsunlar yollarındd kılerınde bır devrım yaratmakla kalmayıp kapah ekono rahatça ılerlemelerı ıçın gereklı her rurlu olanagı saglamılerın dışa açılmalarına engehn ortadan kaldırürnasma mak Muhendıslık alanında çıgır açıcı buluşların yalruzca olanak saglamış oldu Ve enınde sonunda yolruları dun mekanık ve bılımsel bır rutelık taşımayıp ınsanların ya ya atmosferının dışına taşıyacak yollar açüdı ve sayısal şamlarını sureklı gelıştıren bır etkısı oldugunu unutma devrımler deıüı buyuk bır etkı yarattı Ne var kı onların malıyız Insan duşuncenını en uç sınırlarıru zorlayan yarattıgı devrım şans eserı ya da bır rastlantı sonucunda Amerıkalı bu ıkı gencın bızlere gokyuzunun yollarını dogmadı Orvılle ve VVübur kardeşlerın ınsan ırkuıa açacagını kım duşunebılrrdı kı 9 gokyuzunun yoflannı açan buluşu engın bır duş gucu VVrıght kardeşler gıbı buyuk buluşlan gerçekleşnnun kılı kırk yaran bır ıncelemenın ve bılımsel yontem renler sayesınde 20 yuzyü buyuk olçude Amerıkan Yuz lere dayalı bır uygulamanın urunuydu Onlann sergıledı yüı oldu Acaba 21 yuzyılda bızler de onlann ızınden gı ğı bu ornek zekanın bır soyu olmadıgını basmakahp bü dıp bır sonrakı kuşaga yenı yollar açmayı başarabüecek gıler aşılmadıkça ve çekınceler goze alınmadıkça yenı mıyız' ufukların açüamayacagını bır kez daha doğruluyor OrRıta Urgan Kaynak Tıme 29 Mart vılle VVrıght büe buluşundan 10 yıl sonra gerıye donup Müzelerin Çocuk Geİişimine Katkılan Dr Oya Abaa(*) Çocuklar gelısım sureçlennde bırçok basamaktan ge çerler Bunlardan bazılan bedensel gelısımlenne bağlı olarak kazanılan davranışlar, bazılan ıse bılışsel gelışımlerı ıle ılgılı, bır takım anlama ve değerlendırebılme yetılendır Tarıhı an lamak ve geçmısın bır boyut olarak algılanması da çocuğun gelışım sureande onemlı kılometre taşlarından bındır Tarıhı anlama, çocuğun geçmıy boyut olarak algıladığında başlar' (1) Zamanı anlamayı temel alarak yola çıkmak, çocuğu tan hı anlamaya goturur Çocuklar aıle albumleri ıle kendı tarıh lerını yaparlar ve aıle tanhını çıkanrlar Aıle tarıhını zaman ıçnde bır yere oturturlar Bu onlar ıçın onemlı bır başlangıç tır ve tarıhı anlamanın ılk adımıdır Ikıncı adım ıse tarıhle ılk karylaşma ıle baslar Çocuk, onu çevreleyen dunyayı tarıhı yapılar ıle değerlendırebılır Çevremızdekı geçmış ıle ılgılı her sey onun bu yetıyı kazanmasına yardıma olur Bu çocukla çevresı arasında olan bır alışvenstır Eskıden hemen herkesın evınde geçmi)e aıt bırçok ta rıhsel nesne bulunurdu Cenıs ev ve buyuk aıle yaşantısı geç mifte yaşanan her ılıskıyı, her nesneyı bulunduklan ana ta yrdı Cunumuz koşullarında ıse çekırdek aıle ve daralan ev mekânlan çocuklarımızm geçmışle tanısmalarını geaktınyor Geçmijte bızımle bırlıkte yasayan bırçok neme j/mdı ya ıkın a el mağazalarında ya da daha gerıye gıden bır zaman dılı mını bızlere sunan muzelerde bulunuyor Dolayısıyla muzeler, çocuğun tarıhı anlama sureane doğrudan katkıda bulunan kurum olma mtelığı ıle ya}antımızda onemlı yer tutuyor Muzeler bıze geçmışı sunar Ister sanat, ıster bılım, ıs terse toplum ve kent muzelen olsun, geçmıstekı yaşanmışlık iarı tarıhsel bır perspektıf ıle değerlendırerek bugune bağlar Aynı zamanda bugunle gelecek arasında dusunsel bır köpru olusmasına da katkıda bulunur Hızla gelışen dunyamızda, geçmıstekı uygarlık asamalarmı, gelısmenm ve değısımın ka çınılmaz sonucunu gosteren venlerı ob\ektıf ve sıstematık bır değerlendırme ıle suzerek gunumuze getırır Insanın kendı toplumunu tanımasına neden olduğu gıbı, toplumların bır bırlerını tanımalarına, dolayısıyla kulturlerın bırbırlerme ya kınlasmalarını da sağlar (2) Müzelerin rolu Tarıh ıçınde uretılen nesnelerle yuzyuze gelıp onları al gılamaya çabalamast ve geçmısle bugunun karsılastırmasını yapmak çocuğu, zaman boyutunu kavramaya ve gıderek de tarıh bılına edınmeye goturur Cunumuzde eğıtımın aktıf nıtelık alması ve gorsel eğı tım araçlannın eğıtım yontemı olarak benımsenmesıyle bır lıkte, gelısmıs ulkelerde muzeler bır eğıtım kurumu olarak da çalışmaya baslamıslardır Bunyelerınde olusturduklan eğıtım bolumlermın hazırladıkları yıllık eğıtım programlarmın okul programlarıyla paralel olmasına ozen gostenrler Boylelıkle farklı okul çağlarmdakı tum oğrencılerı onceden belırlenmts tarıhlerde, çesıtlı oyunlarla suslenen açıklamalı, tartısmalı rehberlı gezı ve atolye çalısmalarının yapıldığı muze gunle rınde çocukların geçmısle tanısmaları sağlanır Cene hazırla dıkları aktıvıte rehberlerınde oyku tamamlama, oyku resımle me, konu ıle ılgılı kelımelerı bulma, esleme gıbı oyunlarla çocuklar eğlenerek bılgılerını kalıcı kılarlar Atolye çalısmalarmda el goz koordınasyonları gelışır, kas gelısımlerı açısından uygun ortam yaratılır Tarıhsel nesneler ıle temas ettınlerek o donemın yasanması sağlanır Tarıhı anlamak, değerlendır mek ve tarıhe anlam vermek çocuğun tarıhle karşılastırması nı yoğunlaştırmak geçer Turkıye de muzelerle dığer eğıtım kurumları arasında koordınasyonlu bır çalışma yoktur Ayrıca muzelerımızın batıdakı omeklerı gıbı eğıtım veren kurum nıtelığınden u/ak olmalanndan dolayı çocuklarımızm tanhle karsılastınlması gorevı buyuk olçude aılelere ve sorumlu oğretmenlere duş mektedır Çocukların gelışımlerının her asamasında muzeler den yrarlanmalan sağlanmalı, aynı zamanda evde kendı muze koşelen olusturmalarma fırsat venlmehdır Aıle bırey lerının kendı çabalan ıle yapacaklan bu katkılar çocuklarının gelısımınde olumlu bır grafık çızecektır (1) Chier Hubert '£ntwıcklng und fordenmg de\ Hıstonxhen Verstandrm ses Crundihule Mayn, 1968 il 24 (2) Alagok Tomur 'Kullur ve Toplum' Muıecıltk Sempozyumu Bıldınler 14 lSlkım 1993İH 1994 s 7S Kitty Hawk 'tan sonrası Uçak tasanmmda yenı ufuklann açümasma VVrıght kardeşlerden sonra da devam edıldı Tasanmcuar kendı yuksek tcknolojı yontemlenyle gunumuzun en yenıhkçı çahşmalannı gerçekleşünyorlar Burt Rutan tarafmdan tasarlanan uçaklar başka uçaklara hıç benzemezler Uçak sanayınm en yenıhkçı ve en etküeyıcı tasanmcüanndan bırı sayılan Rutan dunyanm çevresmde dolaşacak bır balon ıçın basınçh bır gondolun yanı sıra GMun ıştkotesı gosten otosu ıçın kanadı anduan bır yel ken ve NASAnın ekıp donuş aracı olan X 38'm tasanmını gerçek leşürdı Rutan şımdılerde en sıradışı tasanmı olan ıhz motorlu Bo omerang uzermde çah şıyor Bu arada uç yol cuyu uzaya goturup ge tırecek ılk ozel uzay aracına konan 10 mılyon dolarlık odule de goz koymuş durumda Paul MacCready ta rahndan tasanmı 1977'de gerçekleşürılen ve yalnızca pedal çevırerek devmıme geçırılen uçurtmayı andıran Gossamer Condor 7 dühkadan bıraz daha uzun bırsure uçtu th yılsonıa onun daha gehşürılmış bır modeh olan Gossamer Albatros yınc pedallan çevrüerck bu kez Ingılız Kanalı nı geçtı 1981 de guneş cnerjısıyle çalışan Solar Challenger 163 mılhkbır uçuşu gerçeklcştırdı Bu tarıhten sonra "On The Wing" fılmınde kanat çırparak uçan aracını Gencral Motors şırketııun clektrıkle çalışan "Impact" arabasını vc guneş enerjısıyle çalışan oteh per vanelı uçaklardan çok daha yukscklere uçabılen "Pathünder"e ımzasuu atan MacCready'ye 1980 yıhnda yuzyılın muhendısı unvanını vermelenne hıç şaşmamah (*) Marmara Unıv, AEF llkoğretım Bol Oğretım Corevlısı 638/9