Katalog

Yanardağlar önce uyarıyor ostarıka'nın Arenal Yanardagı'nın tropık yamaç lanru bır battanıye gıbı orten nemlı bulutlar yaklaşmakta olan yagmurun degıl buyuk bır tehlı kenın habercisi Son 30 yüdır hıç durmamacasına du man puskurten Arenal Yanardagı her an patlamaya hazır bır bomba gıbı Yıllardır kımsenın tırmanmaya cesaret edemedıgı dag, çevresmdekı koy ve kasabalarda yaşayanlan arük korkutmuyor, herkes dagın ofkesıne alış mış Kaldı kı bu kadar uzun suren bır ofkerun zarar ver meyecegı ınancı yaygın 1992 yıhnda jeofızıkçı Mllton Garceı, kımsenın cesaret edemedıgı bır şeyı başardı ve zırveye çıkma cesaretını gosterdı. Zırvede, kulagını dagın açık agzına dayayarak ıçerıden gelen seslerı dınledı "Son derece yogun bır sısm ıçınde bır hafta boyunca dagın başında bekledım" dıyen Garces bu surede edındıgı ızlenımlerını şoyle anlatıyor Patlamalar fıslamalar tren sesıne benzer gurultuler duydum Bunları dınlerken ıçerıde ne olup bıttıgını anlayabılmek ıçın duydugum seslerden bır anlam çıkartmaya çalıştım' Bugune dek kımse aktıf bır yanardagın bu kadar yakınına sokulmaya cesaret edememıştı Yanardagların gızını çozmeye kararlı Garces ıçın bu bır başlangıçtı Garces ın ana hedefı, buyuk bır patlamaya hazırlanan yanardagın çıkarttıgı seslerde kayda değer bır degışıklık olup olmadıgını ortaya çıkartmak ve bu sesler yardı K Yer altından gelen sesler patlamaya hazırlanan bir yanardağm habercisi olabilir. Yanardağ uzmanlan bu seslere kulak vererek ölümcül yanardağ patlamalorınm yol açtığı felaketleri önlemeye çalışıyor. mıyla patlamaya hazırlanan aktıf dagları tespıt edıp, olumcul bır patlamanın Maâma çevreye vereyükseldlkft cegı zararı mıbasıncı duser ve gaz nımuma ındıkabaruklan rebılmektı olusur. San Die g o 'd a kı Scrıpps Oşı nografı Enstıtusu'nden sualtı akustıgı uzmanların dan Michael Buckingham ıle çalışmlarını bırleştıren Garces bu sorulan yanıtlamak ıçın bır bılgısayar modelı gelıştırmeye koyuldu Hedef, yanardagların sesını analız edebılmek ıçın doktorların kullandıgı stetoskoplara benzer bır sıstem kurmaktı Hawaıı Uruversıtesı'nde gorevlı olan Garces Antarktıka dan Italya'ya kadar tum yandrdagları tek tek ınceledı Elde ettıgı son bulgulara gore, yanardagların çıkarttıgı seslerden patlama donemmı kestırmenın mumkun olabılecegı sonucuna vardı Yanardaglarla ügılenmeye sualtı akustıgını ıncelerken başlayan Garces 1989 yılında Scrıpps Enstıtusu'ne gıderek Buckmg ham ıle çalışmaya başladı Bu rada su yatagındakı volkanık patlamaları araştıran ekıbe ka tıldı Sualtı yanardağ uzmanları bu çalışmalar çerçevesınde once okyanusa ozgu gerı plan seslerını bu patlamalardan ayırt etmeye ugraşıyordu Garces sualtı yanardaglannm dkustıgını ıncelerken pek çok yUzeylnt ulaşan kabarcıklar patlar. Bu patlama sonuolusan ses dalgalan baca duvanna çarparak seker. AVOOfffOffffl 3 Blr mlkrofon ses\ kaydeder. arak yanardagın , Ictrdlğl gai mlktanna kadar pek çok bilgM ortaya Magma bacaya ak s orunla karşılaştı En onemlı sorun patlamalarm su yatagının hlometrelerce alttnda meydana gelmesıydı Bunların gızını çozmek hem pahalı hem de çok zordu Bu nedenle sualtı çalışmalanndan vazgeçmek zorunda kaldı tumuyle anakaralar uzerındekı yanardaglara dondu Karadakı yanardağlar kakofonık sesler çıkartır Bu sesler tız perdelı gurultıüerden, ınsan kulagının duya mayacagı kadar duşuk 20 hertz ın altındakı frekanslara dek uzanır "Bu sesler fızıksel olarak msan bedenıru sarsacak guçtedır" dıye konuşan Garces, bu seslerı havalanmakta olan jet uçaklannın çıkarttıgı gurultuyle eşde ger buluyor Garces e gore 20 hertz'ın altındakı ınfrasound ses otesı" yanardagların en gızlı sırlannı açıga çıkartır Bır tur ınfrasound yuzeye çok yakın bır noktada patlayan gaz kabarcıklarının ve volkanık kaya parçaldrınm yol açtıgı seslerden oluşur Ancak başka bır ınfrasound yanar dagın kalbınden' gelmektedır Bu sese yol açan bırıncı etmen yuzeyın çok altında akmakta olan magmanın akış dınamıgıdır Bu noktada jeofızıkçıler yanardagın derınlıklerınden gelen gurultu ve homurtularm magma tıtreşımlerının ve daralan genışleyen gaz kabarcıklarmın yol açtıgı basınç degışıklıklerınden kaynaklandıgma ma nıyor Magmanın yogunlugu çevresme gore farklı oldugu ıçın seslen dışan veımeyen eıımış kayalar klavuz gorevmı yuklenerek bu seslen yanardagın bacası kana lıyla agzına kadar taşır Alaska Unıversıtesı Jeofızık hlnstıtusu nden yanar dag sısmologu Steve McNutt ınfrasound dalgalannm magmanın yuzeyını zorlayarak, davul zarmda oldugu gıbı once tıtreşım daha sonra ses urettıgıru soyluyor Bu ınfrasound, duşuk frekanslann karmaşık bır bı leşımıdır Bazüan yanardagın derınlıklerınden geldıgı ıçın yanardağ patlamalannı tetıkleyen sureco ılışkm son derece onemlı bılgıler taşır Garces bu duşuk frekanslı seslen keşfedümeyı bekleyen bır bügı hazınesıne benzetıyor Jeofızıkçüer halıhazırda duşuk frekanslı vıbras 622/8