Katalog

l'' T•"."&: İnsan Haklarının Gelişimi TÜBA Bilimsel Toplantılar serisi lanrun ulke uygulamalarmdaka gelışımı Hollanda yargısının tutumu, Ahmet Mumcu Turkıye'de ınsan haklarınm dunu ve bugunu Yuvarlak masa çalışmaları Rona Aybay, Seıtıiz Gemalmaz, Korkut Boratav. Kapanıs konuşması Rona Aybay 0312 42 altı 03 94 bir egıtım çalışması yapmalan gerektıgı konusunda ıpuçları verıyor Zıhınsel ozurlu çocuklarla aüelerırun empatı kurmasının zorunlu olduguna degınen yazar "Çocugum ıçın ne yapabılınm?' sorusuna da pratık yanıtlar arayışı ıçınde Zıhınsel ozurlu doğmuş çocuklarm aılelerı, yakınlan, oğretmenlerı duşunulerek yazılan kıtap 176 sayfa 13Aralık 1997 ta ı ıhınde Istanbul'da ;ı ıof Dr Hasan Yazıcı'nın duzen ledıgı 'Insan Hak lannuı Gelışımı' konulu sempoz yumda yapüan konuşmalar ve sunulan bıldırüer, bır r ıtapçıkta toplan dı Tuıkıye Bılım ler Akademısı nuı uu/^ıüedıgı büımsel toplantüar serı smde gerçekleştırılen sempozyumun kıtabında yer alan konuşmalar şoyle Açış konuşmaları Hasan Yazıcı, Ayhan Çavdar ve Hikmet Sami Türk Bıldırüer Zeynep Davran: Irısarı haklarının duşunsel temelı, Hayrettin Ökçesiz: Hukuk felsefesı yonunden msan hakları, Oral Çahşlar: Bıreyın bılrnek hakkı Okan Akhan Işkence ve msan hakları, Louis Bazin Fransa'da ınsan haklarının evrımı, laıklıkle bagları, toanna Kuçuradi: Insan hakları duşuncesı ışığmda ınsan hakları belgelerı Carol Corlllon: Bılım ve msan haklan ABD Ulusal Bılımler Akademısı nm felsefesı Torsten Wiesel Bılım akadprnılerı ve ınsan hakları Uluslaraıası bır çaba, Franz Matcher: Insan hakları konusunda bazı duşurıceler Peter van Dick:Uluslararası msan hakları nornv Onlar Güneşe Hasret Selvi Borazancı Sistem Yayıncılık SISTEM YAYINCILIK Çevre ve Sürdürüle bilir Kalkınma İTÜ Dergisi ana konusu Isveç'te zıhınZıttınıtl Oıir sel ozurlu ve otızmTovomıı Kolkıdo lulunmaya lı çocuklar uzermde Ingıl Otgıldıı egıtım ve araştırmalar yapan ve aynı zamanda konusunda Turkıye'de de konferanslar veren egıtım çalışmalan yapan yazar, kıtabmdaTurk aılelerınm zıhınsel ozurlu çocuklarıyla yaşadıklan deneyımlerı anlatıyor Ozurlu çocuklar ıçın Isveç'te uygulanan modelı de tanıtan yazar Turkıye'dekı annelerm ozurlu çocukla rıyla ügüı yaşamlanna, bunalımldnna, çevre ıle ılışküerıne ve sorunlann ustesmden gelebılmek ıçın gosterdıklerı çabalara latabmda yer verıyoı Yazar, aynı zamanda, normal zekâ gelışım gosteren çocuklarla zıhınsel ozurlu çocuklarm gelışım duzeylerını kıyaslıyor ve aılelere nasü ONLAR GÜNEŞE HASRET lTUVakıfDer İTÜOERGİS İ gısı, Aralık 1998 tarıhlı 27 sayısmda "Çevre ve sur.. durulebüır kaBanma" konusunu dosya yap tı Içındekı başlıklar Ahmet Samsunlu: Çevre ve ÇEVRE VE gelecegımız, Mine SÛRDÛRULEBİIİR KAIJONMA Kaşhhoğlu Fikret Berkes: Dunya çapmdakı çevre sorunları Caner Zanbak: Doğal kay naklardan yararlanma sorunları tlhan Talınlı: Çevre kayrıaklarının somurusune dayanan bır polıtıka, Hal Kane: Suıdurulebüır endustııleıe geçış Ulusal çevre stratejüen ve eylem planı, llknur Tekin: Surdurulebüır ulaştırma gelışımı Felsefi açıdan "Barış"a bakış kksal ükeler bakımından hukuk oncehk kazanır, polıtıka, ahlaksal ükeler çerçevesınde hukukun ışleyışını sağlamakla yukumludur Bır amaç ve nedenle yukumluluk olan ebedı barış açısından soruna yaklaşüdıgında 'sıyasal ahlakçı' devletler, uluslar ve yuı ttaşlar hukuku sorununu 'salt bır yapay gorev1 (problema technıcum), ahlaksal sıyasetçı ıse ahlâksal bır gorev1 (problema morale) olarak goıur Bu ıkı yaklaşım, yukumluluk kavrayışı'ndan çıkanmlanan 'ebedı barış' yonunden temelden farklıdır Kant'ın belırledıgı bu başka ahlâksal olçut, saf edım sel akiın adaletıyle ügüıdır Kant soz konusu ılkeyı şoyle kavramlaştırır Saf edımsel aklm egemenlıgıne ve onun adaletme ulaşmaya çalışın boylece ereğınız ebedı barışın ıyüığı kendüıgmden oluşacaktır' Kant'a gore, bu olçut, 'ahlakın ozgunlugudur ve ayrıca 'oncel olarak var olan genel ıstenç ınsanlar arasında doğru olanı belırler' Genel ıstencm butunleşmesı, hukuk kavramına etkınlık kazandırır Ahlâksal polıtıkanın bır ükesı bu çerçevedc duşunulmeledır Ahlâksal polıtıkanın sozu edüen ükesı şunu ongorur, bır halk 'ozgurluk ve eşıtlık temelınde salt hukuk anlayışı doğrultusunda bırleşeıek bır devlet' oluşturmakdır ve bu üke 'kurnazlıga' degü yukumluluge dayanmalıdır Dünyadaki Naznussuzlar Adalet Yoluyla Yok olsun! Kant barışın başlıca guvencelerı arasında gordugu ozgurluk, adalet, eşıtlık ve hukuk kavramlarının ne denlı vazgeçümez olduklarını bır kez daha vurgular ve Latınce şu ozdeyışı aktarır Fıat justıtıa pereat mundııs Turkçesı Adalet egemen olsun, dunyadakı alçakların/namussuzlarm tumu adalet yoluyla yokolsun1 Ahlâksal yukumluluğun karşıtı olan hüe ve şıddetın çızdıgı 'eğrıyollan' tıkayan bu hukuk ükesı 'buyuk bır sertlıkle oz hakkını kullanmak olarak duşunulmemelı, 'erklüenn, kotu rayetle ya da acıma duygusuyla kımsemn hakkını elınden almama ya da daraltmama yukumlulugu olarak algılanmalıdır Kant m anlatmaya çalıştıÇp ahlâksal yukumluluk şudur Hak hukuk kavıarnlanna ıster kotu ıster ıyı myetle olsun, uyrnamaya başta erklüer ve guçluler olmak uzere, hıç kımsemn hakkı yoktur Yıne bu üke, gerek devlet ıçı gerekse devlet dışı surtuşmelerın anlaşmazlıkldrın gıderümesını sdğlayan bu guvencedır Bu duşunsel tutuma gore, 'uyulduklan zaman devletın selametı ve hayrı beklenılen sıyasal olçutler, devlet bügehğının ust eregınden, yanı ıstemekten degü saf hukuk yukumlulugu anlayışından yanı ükesı oncel olarak saf aküca saglanandan hareket etmelıdır Boyle bır yaklaşımın fızık sel sonucunun ne olacağı da pek onemlı değüdır Sıyasal olçutlerı olması gerekene1, dıyesı 'ahlâksal yukumluluge1 bagımlüaştıran Kant, yukanda betımledıÇfi yaklaşım yuzunden 'kotu ınsanlann sayısının azalmasıyla, dunyanın batmayacaöfinı1 belırtır Zaten ahlâksal bakımdan kotu olan, doğası gereğı benzer duşuncelüere karşı nıyetlerınde ozune karşıttır ve ozunu yok eder 'Ahlâksal kotu'nun ozunu yoketmesı, 'ahlâksal ıyı nırı yavaş başarılarla başat olmasına yol açar Kant kendısınden çok sonra ozeUüde Ernst Bloch'ca 'umut ükesı' dıye kavramlaştırüan bu ıyımser duşunsel yaklaşım geregı, 'nesnel bakımdan kuramda ahlâk üe polıtıka arasında hıçbır çelışkı yoktur der Buna karşın 'oznel bakımdan akü olçutlerıne dayanmadıgı ıçın edım dıye ddlandırümaması gereken ınsanın ozçıkar tutkusunda ahlâkla pohtüca arasında çelışkı hep kalacaktır' saptamasını yapar Oznel bakımdan hep varolacak bu çelışkı, 'erdemm büegı taşına yarar Bu çelışkının varlıgı erdemın etkm ve etkenleşmesını kolaylaştırır Insandaki Ahlaksallık Hiçbir Zaman Tümüyle Sönmez ya da Politika, Ahlakın Önünde Diz Çökmelidiı 'Iyı' nın cgemenleşmesıne katkıda bulunacak, kotuye karşı savaşacak' 'haküa erdemın cesaretıru anlatmak ıçın Kant, Latıncp 7u ne cede mahs, sed contra audentıonto'Yanı 'Kotuluklerı gorunce yolunu değışürme, butun yuregınle ustlerme yuru1' ozdeyeşını aktarır Kant anlamında haküa erdem' kotuluklere karşı savaşmak, oz ya da ozverüerde bulunmakla olmaz hakıkı erdem 'ınsanın kendı çındekı tehlıkelı, yalancı, ıhanetçı, küüark yaran, ahlak dışüığı haklı çıkarmak ıçın ınsanın doğal zayıflığını gerekçe gosteren kotu ükenın gozunun ıçıne bakmayı ve onun hüesını alt etmeyı gerektmr llkesel bır erdem savunucusu olan Kant bu tutumu nun da bır gereğı olarak, dunyanın ve ınsanlıojın evrırnıne bakarak, 'rnsanın ıçındekı ahlaksal ükenın hıçbır zaman sonmeyecegını' ozenle vurgular Umut ılkesı'nın sureklüığıne yapüan bu ozenh vurgu, hukuk anlayışınm geregı olarak, gıderek ' buyuyen becerüdı akü' ve 'sureklı gelışen kultur'den kokenlenır Karşıtlarm bırhgı ükesı uyarınca duşunen ve çozumlemelerını bu ılkeye dayandıran Kant,' buyuyen becerüdı akü1 ve 'gelışen kultur' gıbı üa umut ve ıyımserlık kaynağınm yanısıra sureklı yaşanan ahlak ve erdem kuraUan ıhlaünden kaynaklanan suçun buyumemesıru ya da ne olçude buyuyecegmı 'saf hukuk ükelerının' ne olçude ışletüdıgıne baglar 'Saf hukuk ükesı' konsunda Kant şu onemlı duşuncelerın altını çızer 'Saf hukuk ükelerı nesnel gerçekhktır yanı bu ükeler uygulanabüır Ve bır devlet ıçerısınde yaşayan halk ya da devletler bu ükeye uygun davranmalıdır Gorgul polıtıkanm bu ü keye karşı ne tur gerekçeler one surmesı de pek onemlı degüdır Haküa polıtıka da ahlakm belırleyıcüıgını kabullenmeksızın hıçbır adım atamaz Haküa polıtıkayı ahlakın belırleyıcüıgıne bagımlüaştıran Kant, ahlakın polıtıkayla bu tunleştırümesını hıçbır bıçımde sanat olarak değerlerdırmez Polıtıka, Kant'ın yaklaşımı gereğı, 'ahlakın onunde dız çokmelıdır', ancak bu erdemlı eylemı ıçıne sındırebüen po lıtıka, 'yavaş ama kararh bıçımde' parlayacak, başarıya ulaşacaktır Ebedı barışın onkoşulu olan hukuk, adalet, ozgurluk ve eşıtlık ükelerının bırey ve toplum yaşammda egemen degerler olabümesı ıçın, polıüka ozçıkar anlayışıyla alüâkı araçsallaştırmak yerıne, ahlakın yol gosterıcıhgını ve belır leyıcüıgını kabul etmelı, hakıkı erdemlerın ahlak olçuüerıne ve davranış bıçımlerıne donuşmesme katkıda bulunmalıdır Polıtücayı saygınlaştıracak, ahlâksallıga yaklaştıracak tutum da budur (*) Prof Dr , Mersın Unıversıtesı Ogretım uyesı 624/21