Katalog

•i Bir Atlantis yazısı daha... Cürhan Tümer* C umhunyet Büım Tbkmk'm, 23 Ocak 1999 tarıhli 618 sayısında yayımlanan, Atianüs'le ügüı yazüar, bende şu çagrışımları uyandırdı ve bu konuya üışkın, kıınbılır kaçıncı yazı olan şu saürlan kaleme aldırdı Bozkurt Güvenç, "Insan ve Kultur" adlı kıtabında, ıkı Amerıkalı antropologun, Kroeber ve Kluckhonun, 1952 yüında yayımladıkları bır antolojıde, kultur kavramıran, tam 164 farklı tarumını derledıklernu, bunları yorurplayan bır başka bılım adamının Berelson'un ıse, "Büımsel bır kavramın bu kadar çok tanımı varsa onun tanımla namayacagmı kabul etmek gerekır" dedıgını belırtır Bır mımar dostum anlatrraştı Iş ıçın gıttıgı bır Arap ulkesınde, goruşmek ıstedıgı bır resmı gorevlıyı, randevu almak amacıyla aradıgında, telefona çıkan, soz konusu kışının banyoda oldugunu, 1520 dakıka sonra tekrar ararsa baglayabılecegını soylemış Ne var kı, ıkıncı arayışmda, o kışının şu sırada Amenka'da bulundugu, bırkaç gune kadar gen donecegı yanıtını almış Şımdı de bır Bektaşı fıkrası Baba erenler, bır gun, her nasılsa, camıye gıtmış Gıtmış ama, raaz sırasında, hoca, "Allah ne yerdedır, ne gok goktedır ne sagdadır, ne soldadır, ne oradadır ne buradadır, o her yerdedır" dıye konuşmaya başlayınca, bızımkı hemen toparlanıp, camıden çıkmış ve bu davranışının nedenını soranlara da şu karşılıgı vermış 'Bırak canım, bu hoca dınsızın ımansızın bırı, Allah'ı ınkâr edecek ama, dılı varmıyor" Ve son olarak, Aydmlanma'nın, Fransa'da kı erken onculerınden bırı olan, füozof ve yazar Bernard le Bovier de Fontenelle'ın bır oykusu O oykude, 1593 yılında, Sılezya'da, 7 yaşındakı bır çocugun, duşen dışlerınden bırının yerınde, bır dışın çıktıgı soylentısı yayılınca, aralarında, Hortius, Helmstad gıbı uruversıte profesorlerının de bulundugu nıce bılım adamı, boyle bır şeyın pekâlâ olabılecegını soyler ve ne kadar bdgılı olduklarını kanıtlamak ıçın, bır suru saçma sapan gerekçe ılerı surerler Ancak, bır sure sonra, bu olayın agızdan agıza yayılageldıgı gıbı olmadıgı anlaşılır Fontenelle anlattıgı bu oykunun bır yerınde Varolmaydn bır şeyın nede nını bulma gulunçlugu" deyımıru kullanır '» ikı konu da çok ılgımı çekmıştır ve çekmektedır Hem de o kadar kı, zaman zaman, kendı kendıme, "Ya bu soylenceler, bu yarı efsane yangerçek bınalar, mekânlar olmasaydı ne yapardık9" dıye mırıldandıgımı ya da en azından, boyle bır duşunceyı ara sıra da olsa aklımdan geçırdıgımı soylersem, abartmış, yalan soylemış olmam Zaten, bu yazıyı yazmak ıçın hemen kaleme sanlmamın nedenı de bu Santorini'yi görmek ya da Atlantis'i yaşamak Evet, gunumuzden bırüerce yü once sulara gomuldugu soylenen bu harıka ulkenm, yalnızca varlıgı degıl, nerede bulundugu da tartışmalı Ama, Cumhurıyet Bılım Teknık'tekı "Masal Kent Atlantis Troya da mı?" başlıklı ya Çok yuksek bır ada Kıyılan, dımdık ınıyor denıze dogru Fareler tarafından kemırılmış bır çorek gıbı Hüâl bıçımındekı bır anakaradan ve bu anakaranın, her an yutmaya hazır oldugu ıkı adacıktan oluşuyor O adacıklardan bırı, Palea Kamenı, korkunç patlamadan arta kalmış bır lav yıgını Uzaktan baküdıgında, denızın ortasında uyuyan, ama her an uyanıp kukreyebılecek, etrafa dehşet saçabılecek, kocaman bır denız canavarına benzıyor Istersenız, duzenlenen gemı turlarından bırıne katılıp, oraya gıdebüıyorsunuz O kara adada karaya çıkıp yuruyebüryorsunuz, yukarüara tırmanabılıyorsunuz Palea Kamenı'den aldıgım, kuçuk kara bır taş parçası şu an onumde duruyor. Ona bakıyorum, onu elıme alıyorum, evırıp çevırıyorum ve dıyorum kı kendı kendıme "Ey mmık taş yoksa sen o dıllere destan, gorkemlı Atlantis ulkesının taşlanndan bırı mısın9 Yoksa ben, Atlantis'i, yokoluşundan bınlerce yıl sonra da olsa da gormuş olanlardan bırı mıyım?" Aptalca bır soru, saçma bır duşunce ama, heyecan verıcı bır duygu Bir Atlantis kitabı Şımdı de sıze, çok yakınlarda okudugum bır kıtaptan, Lewis Spence adlı Atlantis tutkunu bır yazarın ' Hıstory of Atlantis" başlıklı kıtabından soz açmak ıstıyorum Levvıs Spence, unlu füozof Platon'un ve ondan bır kaç yuzyü sonra Julıus Caeser zamanında yaşamış olan Sıcılyalı tarıhçı Diodonıs Siculus'un anlattıgı Atlantis oykusunun, gerçek bır oyku olduguna, bır zamanlar, uzerınde çok gelışmış bır toplumu barındıran bu batık htanın, Atlantık Okyanusu'nun ortasında, Batı Avrupa üe Dogu Amerıka arasında bulunduguna ınanıyor Yazar, bu "altın dış"ı tartışmak daha dogrusu, kanıt lamak ıçın epeyce çalışmış, bırçok bılgı ve belge derlemış Zaten bu kıtap, Spence'ın bu konuyla ılgılı ılk kitabı degıl 1995 yüında, Londra'da, Senate Yayınevı tarafından yayımlanan bu kıtap haylı ügınç Ama okunması yer yer haylı zorlaşıyor, çunku yazar, savmı kanıtiamak ıçın sayfa lar suren, etımolojık, mıtolojık, antropolojık karşılaştırmalara gırışıyor Bunlann kımılerını daha kolay kabullenebılıyoruz, kımılerını daha zor Kımüerıyse, bence, daha ılgınç tartışmalara kapı açıyor Ne demek ıstedıgımı daha ıyı anlatabılmek ıçın bırkaç ornek vereyım Levvıs Spence'ın ılerı surdugu butun kanıtlar, Atlantıs'ın Atlas Okyanusu'nda, Avrupa Afrıka ve Amerıka kıtaları arasında bulundugunu gostermeye yo nelıktır Spence'e gore, bu karatlardan bırı soz konusu ok yanusun adıdır Gerçekten de, "Atlas" sozcugu ıle "Atlan tıs" sozcugu arasındakı ılışkıyı yadsımak olanaksızdır Spence'ın yararlandıgı bır başka kanıt bellı konu larda Atlas Okyanusu'nun dogusunddkı ulkelerle, batısm dakı ulkeler arasında, çarpıcı benzerhklerın, dahası aynılıkların bulunmasıdır Ornegın, bırçok hayvan turune, her ıkı tarafta da rastlanmaktadır Pıramıt bıçımındekı yapılar ve olulen mumyalama gelenegı Mısırlı'larda da vardıı Mayalar'da da Spence'e gore, bunun nedenı çok buyuk bır ada tıpkı Avusturya gıbı, başlıbaşına bır kıta olan Atlantıs'ın, bır zamanldr, Eskı Dunya yanı Avrupa ve Afrıka ıle Yenı Dunya, yanı Kuzey ve Guney Amerıka'yı bırbırıne bagiaması ıkısı arasında bır kara koprusu oluşturmasıdır Spence bırçok canlı turunun Atlantıs'te ortaya çıkıp üa yana dagüdıgına ınanmaktadır Yme aynı yazarın belırttıgı gıbı, kıtalar arası goçun bu yolla gerçekleştıgıne ınanmak, bu ış ıçın, çok kuzeydekı, hemen her mevsım buzlark kaplı Berıng Bogazı'nın kullanıldıgma manmaktan daha kolaydır Lütfen sayfayt çeviıinlz... 624/17 Kısa bir açıklama Yukarıda yaptıgım bu saptamaların, Atlantıs'le ılgısını ılışkısını kurmak, sanınm hıç mı hıç zor degıl Ama ben yıne de, kuçuk bır açıklama getıreyım Acaba Atlantis, Fontenelle'ın allegorık oykusundekı altın dış gıbı bır şey mı' Acaba ınsanlar tıpkı o Bektaşı fıkrasında oldugu gıbı, Atlantıs'ın varlıgını Platon'a duyduklaıı saygıdan, ona verdıklerı onemden dolayı bır turlu yadsıyamıyorlar mı9 Ve acaba, Atlantis bır ' yokyer"den, yanı bır ' utopıa"dan başka bır şey degıl mıdır9 Ama şunu da hemen ekleyeyım Bu soyledıklerıme bakıp da, Atlantis konusunu, elımın tersıyle bır kenara ıttıgım, toptan yadsıdıgım, Atlantısçüer"e gulup geçtıgım, sakm ha sanılmasın Hayır tam tersıne, boyle konuları çok severım, onların, bır turlu sonuca baglanamayarak, ınsa nın duşgucunu araştırma tutkusunu sureklı uyanık tutup, bırbırınden guzel, bırbırmden ılgmç yenı yenı varsayım ların, oykulerın uretümesıne neden olmalarını çok olumlu bulurum Dunyada bunun gıbı daha başka konular da vardır Orneğın, Nuh'un Gemısı, Suleyman Tapınagı Bu Santorinl: ÜrkUntü veren bir ada. Kimilerine göre, ünlü Atlantltln bir kalıntm. Santorinl, farelerln kemlrdlğl bir çbrek gibidir. Ve Thira (ya da Flra), sankl ağzını açmiftır; Palea Kameni'yi ve Nea Kameni'yi yuttu yutacaktır. Sanrorin zıda da belutıldıgı uzere, bır zamanlar, kımılerı onun, Ege Denızı'ndekı Yunan Adası Santronı ya da otekı adıyla, Thera (Thıra, Fıra) oldugunu ılerı surmuşlerdı Daha son ralan hemen hemen butun Atlantis savları gıbı, bu sav da çurutulmuştur Ama no gam Ben Santormı'yı gordum Oraya bır akşam vaktı vardım ve orada 2 gun kaldım Ve çok etküendım Gerçekten de, korkunç, urkutucu bır ada Santormı