Katalog

Deprem kayıplarını azaltmak için stratejık önlemler istanbul'un sorunlarınm çözülmesi ancak nüfus yoğunluğunun azaltılmasıyla mümkün görünmektedir. Haldun Aptullah* bugunku venlere gore yılda net bır rrulyonun uzennde artmaktadır (Gunde ortalama 2850 kışı) Bunun bır anlamı, ıstaüksel gostergelenmızı ayn sevıyede turmak ıstıyorsak, her gun ortalama 2850 dersbk açmamız, 2850 laşı ıçın ener]i yatınmı yapmamız, gorecelı olarak benzerı rakamlarda yenı ış olanaklan saglamamız demekur Dıger bır anlamı ıse ulkemızın gelışmış ulkelere gore hızh bır nufus aruş dınamıöınde oldugu, bu nedenle ekonomık sıkıntılanmızın onlardan daha buyuk olçulerde olacagı hususudur Plan yaparken bu hızlı nufus arüşını gozardı etmemek gerekecekur 3. Ulkemızın bugunku ortalama nufus yogunlugu yaklaşık 85 kışı/km2'dır Ortalama nufus yogunlugu ulke nufusunu yuzolçumune bolerek elde edümışur Buna ulkenın nufus yogunlugu normu dıyebılırız Bu sayüara anlam kazandırmak ıçın bazı tanıdık ulke lenn ortalama nufus yogunlugu ıle karşüaşüralım G20 dıye adlandırılan ulkelerm nufusu ve ortalama nufus yogunlugu Tablo l'de venlmıştır Bu tabloda goruldugu uzere, G Kore'nın ortalama nufus yogunlugu bızımkının 5 5 katından fazla Japonya'nınkı ıse bızımkının yaklaşık 4 katı Ingıltere ve Almanya'nınkı bızımkının yaklaşık 3 katı Italya'nınkı ıse 2 mıslınden fazla Bır başka bakışla, bızım vatandaşımız sozkonusu ulkelerm vatandaşından daha çok "arazı zengını" olabılme şansma sahıp oldugu gorunmektedır Ne kadar "arsa zengını" oldugumuzu ortaya koyabümek ıçm şoyle bır hesap yapalım ulkemız yuzolçumunun sa dece %1'ını ıskâna açarsak, ıskân ıçın açümış arsa buyuklugu 7 800 küometrekare olacakhr Bu da 7 800 mılyon metrekare yapar Dıyelım kı nufusumuz 70 mılyona çıktı Iskân ıçın açılacak arsa alanını nufusumuza boldugumuzde kışıbaşı arsa payı 111 metrekare çıkacaktır Yanı, 4 hşılık bır aıleye 444 metrekare arsa duşecektır Oysa gunumuzde çogumuz, buyuk şehırlerde, 100 metrekarelık daırelerde yaşamaktayız ve ortalama aılenın 4 kışıden oluştugunu kabul edersek kışı başı 111 metrekare yerıne bır kışı sadece 25 metrekarelık alana gereksız yere sıkıştınlmış gıbı gorunmektedır Ulke Istanbul Kocaelı Irabzon Nttfat (müyon) 9 199 1.177 1312 3 115 1 197 1959 1.014 1.228 0 732 0 840 3 693 1154 0 900 1508 1682 1.232 0 679 1,290 Ortalama nttfaı yoğunluğu (kışı/ m2) 1645 Izmır 329 292 254 215 178 160 153 152 137 Tablo 2: Ortalama nüfus yoğunluğu ülkt ortalama» ustündekl llle rlmlz (1997 sayımlan) S on (1997) nufus tespıtıne gore, İstanbul'un nufus yogunlugu ulke normunun 19 katına ulaşti Istanbul ılımızın olası bır depremden gorecegı kayıp ve zararlan asga rı duzeye ındırebılmek ıçın nufus yogunlugunu azaltmayı onerıyoruz Rusya dışında, Batı Avrupa'nın en "arazı zengını" ulke oldugumuz gozonunde bulundurarak, onenlenn gerçekleşmesı mumkun gorunmektedır Alınacak tedbulerın arkasındd merkezı kararlann bulunması zorunludur Son yuzyüda ulkemızde meydana gelen depremler çok zarar vermışur 19031999 yıllan arası depremleıde (Duzce depremı dahü) 98 237 vatandaşımız olmuş, 401 839 ınsanımız yaralanmıştır (Mülıyet gazetesı, 14 Kasım 1999) Bu demektır kı son 97 yıl ıçınde yılda ortalama 1000'den fazla olu, 4000'nın uzerınde yaralı vermışız Duzce depremınden sonra ulkemızın aküf faylı bır deprem bolgesmde bulundugu daha buyuk depremlerın yakın gelecekte olası oldugu daha açıklık kazandı Aşırı nufus yogunlugu çarpık yerleşım duzenı ıle istanbul'un durumunun da ıvedılık ve oncehk arz ettıgı vurgulanıyor Bazı yetkılıler toplumun degışık kesımlerıne çagrıda bulunarak deprem tehlıkesıne karşı ahnabüecek önlemler ıçın onerı talebınde bulunuyor Bu yazı, ulkemızın hemen hemen fumu deprem bolgesınde oldugu kabul edılerek aşın nufusyogun olan Istanbul üımızın cıvannda olacak bır depremın buyuk kayıplara yol açabüecegı varsayımı ıle alınması gereken stratejık önlemler onermek amacı ıle hazırlandı Stratejık önlemler onensı, ulkemızın her kılometrekaresı ayru degerde oldugu her vatan Hatay Bursa Tekırdağ Gazıantep Sakarya Ordu Ankara Samsun Aydın Içel Adana Manısa Adıyaman Dıyarbakır 121 119 114 98 96 93 91 86 fus yogunlugu ve hatalı yerleşım durumlan 19 yuzyüsonlannda, Tbkyo NevvYork, Londra gıbı bazı G7 ulkeleri şehırlennde oluşmuş ıdı Bu ulkeler, buyukşehır sorunlanna çozum geormek amacıyla, maddı ımkânlarını kullanarak, teknolojüerıne dayanardk depreme dayanüdı gokdelenler çıft katlı yollar, metrolar ınşa etmış, ınsanlarını çok katlı gorecelı ufak alanlara süaştırmıştı Soz konusu şehırlerın bugun dunyanın en pahalı, sosyal ve ruhsal bunalımlı ınsanlarla dolu yerleşım bolgelennı oluşturdugu kendı yayınlarından anlaşümaktadır Bızım de onlann yolunu ızleyerek (ustelıkte yuzyü gerıden) depreme dayanüdı yuksek bınalar yapmakla, daha genış yollar açmakla, yenı kopruler kurmakla buyuk şehırlerımızın sorunlannı çozmemız mumkun gorunmuyor lyı haber ve şansh oldugumuz nokta ıse, çogu ülerımızın nufus yogunlugu ulke ortalamasının altında oluşudur Nufus yogunlugu ulke normunun alunda olan bazı ülenmıan rakkamlan Tablo 3'te verümıştır Bu ülenmız kalabahk ülenmızın fazla nufusunu rahatlüda alabüır Bır başka degışle nufusumuzun yurtsathına daha dengelı dagüması mumkundur ısm GKore Japonya Hırıdıstan Ingıltere Almanya Italya Nüfus (müyon) Ortalama nüfus yoğunluğu (kışı/ nı2) 47 127 986 59 82 58 1250 Çın Fransa 59 473 336 300 243 231 192 130 107 İstanbul'un durumu Şımdı guzel Istanbul'umuza gelelım ve oradakı ıskân durumunu ırdeleyelım Tablo 2 de nufus yogunlugu ulke ortalamasırun ustunde olan bazı ıllerımız sıralanmıştır Tkbloda goruldugu uzere en nufus yogun üımız Istanbul, daha sonra Kocaelı ılımız gelmektedır Bu tablodan istanbul'un ortalama nufus yogunlugu Turkıye ortalamasının 19 (on dokuz) katı, Kocaelı ılımızınkı ıse 4 (dort) katı oldugu da hesaplanabüır İstanbul'un trafik sorunu boş alan bulunmaması sorunu çevre kırlüıgı sorunu bsacası, tum sorunlan nufus yogunlugundan kaynaklandıgı açıkür Aslında Istanbul'da yeşıl alanı olmayan apartmanlı ıskân bolgelennde nufus yogunlugu daha da vahım boyutlardadır 100'er metrekarelık arsalar uzennde, 5'er kath, 5 daırelı (her daırede ortalama 4 kışı) apartmanlardan oluşan bır mahallede nufus yogunlugu 200 00 kışı/km2 olur Yanı Istanbul'da semt semt nufus yogunlugu araşuruırsa, küometrekareye ıkıyuzbın kışı gıbı yogunluklarla karşüaşmamız mumkundur Bu demekur h , Istanbul'u (AUah korusun) bır deprem, veya bır başka doğal afet vurdugunda her kılometrekarede yaklaşık 200 000 kışı dogrudan etkılenebılecektır Boyle durumlardan dogacak can kaybının tum depremlerde verdıgımız kayıplardan daha çok olacagı açıktır Istanbul dahü buyuk şehırlerımızın bugunku aşın nu Çözüm önerileri Insanlar daha rahat, daha guverüı, tabıat afetlenne karşı daha dayanüdı, daha ekonomık, daha egıücı dıye şehır yaşamını tercüı eder ve çocuklannı bu tur ortamlarda yetişürmeyı arzular Bır şehır bu nıtelüderı taşımazsa o zaman esas amacına ters duşmuş olur Bu terslüc ulke ekonomısıne de olumsuz etkı yapmaya başlar Bugun Istanbulumuz ne ya Yaıının devamı 21. sayfada Tabh 1: C20 Ulkeleri nüfus ve ortalama nüfus yoğunluğu (esas veriler 30/9/99 tarihll Mllllyet gazeteılnde yayımla nan "C20'krln ekonomlk gostergesl" yazısındakl tabh dan ahnmiftır.) daşın ulke ıçın aynı derecede onem taşıdıgı, tum kamu ve ozel kuruluşlanmızın bırer mıllı kuruluş oldugu (yara tum vatandaşlarımız ıçın var oldugu) kabul edılerek, eşıt paylasırn, eşıt sorumluluk ılkelen gudulerek yapümaktadır Onerüerdekı hususlar gerçekleşebüırse, depremler, Istanbul dahü, ulkemızın herhangı bır yerınde meydana geldıgınde asgan duzeyde kayıp ve zarar venlecegı ongorulmektedır ÜUn Afyon Büecık Bıngöl Çanakkale Çankın Çorum Gumuşhane Isparta Kastamonu Kırşehır Nıgde Nüfus (müyon) 0 798 0192 0 235 0 449 0 249 0 578 0 154 0 462 0 364 0 242 0316 Ortalama nüfua yoğunluğu (kışı/ m2) Önemli rakamlar ve anlamları Önenlere geçmeden once bazı rakamlara dıkkat çek mek ısüyoruz Yapılacak onerıler bu rakamlann anlam kazanması ıle daha fazla açıklık kazanacaktır 1. Ulkemızın yuz olçumu yaklaşık 780 000 küometrekaredır Bu rakam ulkemızı Avrupa'nın ıkıncı en buyuk ulkesı (Rusya dan sonra) yapıyor Ulkemızın yuzolçumu Almanya'nm 2, lngütere'nın 3 mıslınden daha buyuktur 2. Nufusumuz (1997 yılı sayımmd gore) 65 7 mılyon ve 56 44 28 45 29 45 15 52 28 37 21 Tablo 3: Ortalama nufus yoğunluğu Türklye normunun altında olan bazı lllerlmiz. 664/16