Katalog

Uzaydan haberler (Kasım 1999) Ceçen ayın kayda değer uzay haberlerinden .«. : seçmeler... " Hazırlayan: Cem Say K asım ayı, uzaya ınsan gonderme teknolojısıne sahıp ulke sayısının uçe çıkmasına ve Ekım'de de goz atügımız Jupıter'ın uydusu Io'ya en yakından bahşımıza sahne oldu Ayın kayda değer uzay haberlen şoyle 10 K a s ı m : Maıs Clımate Orbıter (Mars Hdırn Uydusu) adlı uzay aracının 23 Eylulde gezegene çarpmasıyla 125 mılyon dolarhk projenın suya duşmesının sorumlularmın kıını roket ıtme parametrelerının degerlerını Ingılız olçu sıstemınden uluslararası metrık sısteme çevırmeyen NASA muhendıslerı oldugu açıklandı NASA mufettışlerınce olay hakkında hazırlanan raporda sozkonusu hatanın uzay aracının gezegene fazla yaklaşmasma ve atmosferde yanmasma yol açtıgı belırtüdı ABD dunyada metrık sısteme tam olarak geçmeyen az sayıdakı ulkeden bırı 13 K a s ı m : Amerıkan GE Amerıcom şırketının GE 4 ıletışun uydusu, Avrupalı uzay konsorsıyumu Arıanespace'ın Arıane 44LP turu bır roketıyle FVansız Guyanası'nın Kourou yoresındekı uzay merkezınden yorungeye urlaüldı Uydunun sahıbı olan şırket urlatma ıçın once Amerıkan Internatıondl Launch Servıces (Uluslararası Fırlatma Hızmetlerı) şırketıyle anlaşmış ve uydunun Kazakıstan'dakı Baykonur uzay ussunden Rus Proton fuzesınce yorungeye taşınması ongorulmuştu Fakat 5 Temmuz'da bır Proton kaüaş sırasında patlayınca GE Amencom fıknnı degıştırıp Arıanespace'la anlaşmıştı Ananespace'ın Agustos'ta ımzaların atılmasından sonra uç ay ıçınde uyduyu &rlatmayı başarması bu alanda yenı bır rekor 13 K a s ı m : ABD'nın Dunya yorungesındekı Hubble uzay teleskobu yonlendırılmesını duzenleyen altı jıroskoptan dorduncusu de bozulunca gozlem yapmayı durdurup 'guvenlı kıp" dıye adlandınlan bır tur "kış uykusu" durumuna geçtı Uzay melagı Dıscovery nın 9 Aralık'ta şımdıye dek bırçok onemlı keşfe ımzasını atan 6 mılÇln, Insan tafiyabllecek blr uıay gtmblnl yöriingeye atıp geıi getlrmeyi basonm ufUncil ülke oldu. yar dolarlık teleskopun jıroskoplannı yenılemek ıçın fırlatüması ongorulmuştu Dıscovery planlanan zamanda yetışse büe bu Hubble'ın tarıhındekı en uzun ışsızlık donemı olacak Hubble'ın yorungede geçırdıgı her ay ABD'ne 20 mılyon dolara maloluyor 15 K a s ı m : Japonya'nın Tanegaşıma ussunden MTSAT adındakı bır üeüşım uydusunu yorungeye oturtma gırışımı, uyduyu taşıyan HII roketının bırıncı aşamasında meydana gelen bır anza sonucu başansızlıkla sonuçlandı MTSAT'ın üetışım ve meteorolojı hızmetı vermesı ongoruluyordu Zarar 24 mılyar yen 19 K a s ı m : Çm, ınsan taşıyabüecek bır uzay gemısını yorungeye aüp gerı genrmeyı başaran uçuncu ulke oldu Şenju (Buyulu Gemı) Gobı çolundekı Cıukuan furlatma merkezınden Çeng Jeng 2F turu yenı bır roketın tepesınde ınsansız olarak uzaya yollandı Uzay gemısı 21 saat boyunca Dunya çevresınde 14 kez dondukten sonra ınış modulu 20 Kasım'da Çın m kuzeyındekı Iç Mogolıstan yoresıne paraşutle ındı Uzmanlar Çm'ın uzay teknolojısının temelını Rusyadan satın aldıgı donanıma dayandırdıgını ve ınış modulunun tasanmmm Sovyet/Rus Soyuz (Bırlık) gemısınınlanın benzen oldugunu belırtıyor Gemı Soyuz gıbı ıtiş, yorunge ve ınış modullennden oluşuyor 21 Kasımda ıtş modulu yorunge modulunden ayrılarak dunyaya yoneltüdı ve atmosferde yandı Yorunge modulu uzayda kaldı. Çın'ın bırkaç ınsansız denemeden sonra onumuzdekı aylarda ılk ınsanlı yolculugunu gerçekleştırebıleceğı ve Şenju'nun Soyuzüan farklı olarak uçten fazla ınsan taşıyabüecegı tahmın edılıyor 22 K a s ı m : Baykonurdan Ekımtiekı Proton kazasmdan sonra ılk urlatma başanyla gerçekleşü SoyuzU/Dcar turu bır roket, Loral şırketıne aıt dort Globalstar ıleüşım uydusunu bırden yorungeye oturttu Kazakıstan'ın Baykonurdan yapılacakfirlatmalarakoydugu yasagı (Proton atışları hancınde) kaldırdıgı bıldınldı 26 K a s ı m : ABD'nın Galıleo uzay aracı Jupıter ın uydusu Io nun en yakınından uçma alanında kendısme aıt olan rekoru kırarak uyduya 300 kmye dek yaklaşmayı başardı Geçen aykı "Uzaydan Haberler "de de soz etügımız gıbı Io Jupıter ın tehlıkelı radyasyon alanının ıçınde oldugundan uzay araçlannın o yoreye yaklaşması macerah oluyor Yuksek radyasyon duzeyı yakm uçuşa az bır sure kala tıpkı Ekım aymdakı gıbı Galıleo'nun guvenlı kı.pe geçmesıne ve verı toplama sıstemlerının kapanmasına yol açtıysa da NASA muhendıslerı "Şukran Gunu yemeklerını yarıda bırakarak" aracı tekrar gozlem yapabüır hale geürecek bılgısayar komutlarmı zamanında gondermeyı başardılar Uzay aracı Io'dan sonra Jupıter'ın dıger bır uydusu olan Europa'yı da gozledı Toplanan verılerın yakın geçışten sonrakı haftalar boyunca Dunya'ya gonderümesı planlandı Bu arada büım adamlan Ekım'de çekılen resımlerı ıncelemeyı surduruyor Son derece volkanık olan Io'nun ıncelenmesınm, Dunyada 15 mılyon yü kadar once yaşandıgı sanılan benzer sureçlere ısık tutacagı duşunuluyor Galıleo'nun keşıflerıyle ılgılı bügüere Internet'te http //galıleo jpl nasa gov adresınden ulaşüabüıyor 664/11 füplter'ln uydusu 10'dan alınan en yakıa görttntU.