Katalog

yanm zemininin "Recycllng"(1) planı ve Jeolog Hofmann ın dolaşım teorisi Q Okyanus kabugu 3000 m derinllğe kadar çöker. Mllyonlarca yıl sonra, hlçbir kimyasal değifime uğramadan, dünyanın baska bir yerinde tekrar dısan fifkınr. Hawal Jeologlar sönmüf Mauna Kea volkanında sondaj yapıyoriar. n Magma, doğu Patlfik sırtı boyunca man tonun difina doğru yukselmeye baflar. Mantodaki ııcaklık akımlanndan etkilenen Pasifik plaka, yılda 9 santimetrelik blr hula kuzeybatıya doğru kayar. Manto sorgucu MANTO japonya Ktzgm magma sert okyanus kabuğunu eritlrken, kabarmakta olan lavlar blr volkan oltiftururlar. Hatvaii adalan meydana gelir. 5. km yeraltına yolculuk! Yerküresinin içinde dev bir kütle dolaşımı var. Havvaii'de sondaj yapan jeologlar, söz konusu dolaşımla ilg'ıli en sağlam kanıtm, adanın 5000 metre derinliğinde yattığını düşünüyor. H avvaııde Mauna Kea volkanının eteklerınde, gun tie 50 metre derınüge ınen delme programıyla draştumdcüar şımdıye dek çozulemeyen bir bılmeceyı dydınlatmak ıslıyorlar Lıtosfeıın (yerkabuğıı) hemen altında başlayan ve neredeyse tumuyle demırden olu şan barısfere (ağırkure) kadar uzanan kızgın magmd sını rındakı mantoda neler yaşaruyor9 Çalışma, Uluslararası Kı tasal Sondaj Programı çerçevesınde Almanlar taraundan yapılıyor Pdsıfık Okyanusu ndakı adalar zıncırı, araştırmacıların mantoya kolay ulaşmalanru sağlamakia Lavlar bundan 10 mılyon yıl once, mantodan dışarı puskurmeye başlamış lardı Adalann dıbmde kızguı magrna akıntısı bulunuyor Bu akıntı, lıtosferde "Hot spot" olarak adldndırüan kızgın kuşagı oluşturmakta ve zayıf yerlerden yeryuzune çıkmak td . \ Havvai'deki volkan ptiskürtme sırasında Bir koruk prensıbıne gore magma okyanus zerranını erıtıyor Su altında kabaımaya başlayan bir volkan, denızın uzerıne taşıp bir ada oluşturana kadar buyumeye devam edıyor Yerkabugu alttakı magmd akmtüarı uzerınde yuzmektedır Işte mılyonlarca yıl ıçınde ortaya çıkan addlar zıncırı boyle oluşru 197O'lı yıllardan beıı okyanus kabugunun, sureklı bir yenüeme surecı ıçınde bulunan kıtdsal kabuktan, çok ddha farklı bir yapıya sahıp oldugu bılınıyoıdu Orta okyanus sırtlarındakı rnagma, volkan sırtlarından dışarı puskuruyor Bir mılyon yıllık bir sure ıçınde, okyanus zemını derın de nız çukmlaıından mantoya gomuluyor Bu dalmanın hangı derınlıge kadar ıı^dndıgı belusız Yururlukte olan model, ust ve alt mantoyu bırbırınden ayınr Ikı ayıı tdbaka oluşturan mantolar, asla bırbırıne kaıışmazlar Teorıye gore bu sınır 660 kı lometredır ve okyanus kabugu daha derme çokemez, buçok araş tıırndcı kızgın magma akıntıldrırun bu dermlıkten kaynaklandıgını soyluyor Fakat yenı elde edılen sonuçlar, okyanus ze mınının olasıükla çekırdegın yakmlarına kadaı, yanı 3000 km kadar derıne çokmuş ola bıleceğıne ışaıet et mekte Hıçbıı kimyasal degışıme ugramayan okyanus kabugu, mılyonldica yıl sonra dun Hawail'deki iondajdan elde edilen bmekler imeleniyor. yanın başka bir bolgesınde ' kızgın lav" olarak tekrar ortaya çıkdbılır Okyanus kabuguna aıt oldukça spesıfık ızlere sahıp oldugunu soyleyen Alman araştırmao Hofmann, Mauna Kea lavlarrnın bu zdmanlar okyanus zpmıru olup olmadıklarını anlamdyri çalışıyor hofmann ayncd dış yuzeyde kabarmakta olan magma akmüsmın ıçtekınden farklı oldugund ınanıyor Hofmann'ın bu tezı dış yuzeydekı magma dkıntısının, mantodakı ddlıa derın bir bolgeden gnldıgım kdrutlamakta Çunku 3000 km derınlıkten yukarı puskuren maddeler komşıı maddelen de berabennde gorurme gucune sahıp 660 kılometrelık sınır Havvaııdekı sondajlar dan bagımsız olarak da çozulmeye çalışılmakta Hollandalı sısmolog Robert van der Hilst bılgısayar yardımıyla, deprem dalgalarınm dagılını omekleıını ınceledı Sonuç Bırbıımden farklı kimyasal ozellıkler gosteren ıkı bolge aıasındakı mesdfe egeı gerçekten varsa, 1700 m donn lıkte olmalı Mauna Keadakı sonda] çalışmdlan ekım ayına kadar surdurulecek 3 5 km 'ye ulaşıldıgındd çalışmalara ara verılecek 2001 yümda gerçekleşUıılmesı duşunulen ıkıncı sondaj aşamasında araştırmacılar 5000 m derınlıge ulaşmaya çalışacaklar (nod) 660/12