Katalog

Onurlu insanlar yetiştirmek Demokrasi eğitiminde öğretmene çok önemli görevler düşüyor. Ali Rıza Erdem* emokrasi eğıtımını onurlu insanlar yetiştirmek olarak ozetleyebüırız Demokrasi eğıtımı, bıreylerı, ınsan hak ve ozgurluklerını bılen benımseyen, saygı duyan ve savunan etkrn yurttaşlar halıne getırmeyı hedefler Yonetım bıçımı ola rak demokrasıyı benımsemış ulkelerde devlet "saygı gostermekle ve herkesın yararlan masını sağlamakla yukumlu olduğu ınsan haklannı ve temel ozgurluklerı yurttaşlara oğretmek ve tanıtmakla, bunun gerektırdığı onlemlerı almakla yukumludur (Gulmez 1994 7) Demokratık ükeler ancak çagdaş bır eğıtım sıstemınde yeşerıp gehşebılır Demokrdsı eğıtımı sadece demokratık ılkelerın ezberletılmesı değıldır Demokrasının yaşayarak oğrenümesı demokrdtık üke ve davıanış bıçımlerının kışının gunluk yaşamına gırmesı, bunlarm normal davranışlar olarak benımsenıp uygulanması gerekır Bunun ıçın genç ku şakları bağımsız, yaratıcı, hoşgorulu eleştı rıcı duşunce sahıbı oğrenmeye ve değısmeye açık ve ısteklı, laık kışıler olarak yetiştirmek onlara oğrerumlen suresınce çeşıtlı seçenekler sunrnak buyuk onem Uşıı ü halde demokrasi ıçın egıtım uygulamaların da 1 Bıreysel farklılıklara 2 Kışının yetenek ve ısteklerı doğrultusunda ge'ışmesıne meslek seçımıne 3 Kısının toplumun dığer uyelerıyle ortak kultur ve demokıatık yaşama alışkanlı Qı kazanmasına 4 Onun kendı toplumu ve dığer toplurrılarla geçerlı guvenılır bılgüer edınmesı ne bılımsel ve teknolojık gelışmelere uyum saglamdsmd ozen gosterılmesj gerekmek tedır (Guçluol 1989 Xn XIII) D Öğretmenin özellikleri Uemokrası eğıtımını ve demokratık tutum ve davranışları ozumsemış yenı neslı yptıştırecek olan oğretmenlerdır Bu anlam dd bunu geıçekleştııecek oğretmenlerın demokratık tutum VP davranışları kendısının ozumsemış olması gerekmektedır Demokrasi eğıtımı verpcek oğretmen lerın alan meslek bılgısı (forrndsyon) ve ge nel kultur boyutlarında ypterlı olması kışılı ğınde de demokıatık tutum ve davranışlaıı benımsemış ve bunu davranışlanyla goste ı ıyor olması gerekmektedır Oğretmenın alanına ılışkın tum bılgıle11 (kavram olgu, ılke, genelleme, yasa, model, kuram v b ) ve bu bılgılen ele alma yol ları (ışlem yolu teknık yontem) anlaması, alanındakı bılgüerını ust duzeylere çıkarma sı alanıyld ılgılı mufredat programları hakkında bılgı sahıbı olmasıdır Alanında yeterlı olan ogretmenın kendıne olan guvenı sınıf ortamına yansıyacak ve demokratık olmayan tutum ve ddvranışlardan sakınacaktır Alanında yeterlı olan oğ retmen demokrasi egıtımınde de uygun teknık ve yontemlen kullanacaktır 589/14 ıçm ortam yaratacaktır Bunu gerçekleştırecek oğretmenlerın oğretmenlığın alan meslekı ve genel kultur lanlarmdd yeterlı olmaları buyuk onem ar zptmpktPdır Oğretmenm kışısel ozellıklerı de demokrası eğıtımınde yeterlılık alanları kadar etkılı ve onernlıdır Demokrasi eğitiminde öğretmenin etkinliği artırmak için 9u önerilerde bulunulabilir 1 Ogretmenın hızmet onresınde alan meslekı ve genel kultur alanlarmda yeterlı olması ıçın eğıtımın nıtPİığı yukseltılmplıdır 2 Oğıetmenlerı hızmet oncesı eğıtımde yetıştıren oğretım elemanlaı 1 demok latık tutum ve davranışlar ıçensınde olmalıHer ne kadar seçhn okullarda rcform oneren Attdlı Raporu [Bkz Nature 393, 102 dırlar (1998)] olumlu karşılandıysa da unıveısıte bistemınde onemlı değışımler anlamma gelen 3 Hızmet yapan oğretmenler deonerılenn geleccğı belırsız Ceçmışlekı çabalar çalışanlann ve ogrencılerın protestolan nemokrasi eğıtımı' konusunda hızmet ıçı eğıdenıyle sonuçsuz kalmıştı tıme tabı tutulmalıdırlar Rapor, ulusal edjıtım bakanı Claude Allere'ın rekabetçı araştırmatabanlı uruversıteler 4 Oğretmenler gorev yaptıkları okul oluşturulması yonundeh dıleklerını destekleyıcı bır nıtelık taşıyor Gunumuzde ıse uruversılarda demokratık uygulamalarla ogrencıye teler merkezı bır duzen ıçınde, resmen kalıte açısından eşıt ve ulusal dereceler veren bır sısve çevreye ornek olmalıdır teme sahıpler Kaynaklar Rapor, unıversıtelere bağlı bolumlen araşürmm ve öğretim mçısındmn sumlayarak Buyukkaraqoz Savaş Hoşrçoru Dpmokrası en guçlu bırımın daha çok malı yardıma sahıp olmasını duzenleyerek ulusal bır değerlendır ve Egıtım Egıtım ve Bılım Sayı 101 Temmu7 1996 me komıtesının oluşturulmasını onenyor Aynca, kıırumlann orerklığmın arttmlarak rektor Gozutok F Dılek OOretmenlerın Demokratık lere daha fazla guç verılmesı ve devlete aıt bmalann ve topraklann unıvcrsıteye devredılme Tulurnlan Ankara I'urk Demokrasi Vakfi Yayınları 1995 sı planlanıyor Guçluol Kemal HD XIII Lgıtıra Toplan Cerek rektorler kurulu (CPU) gerek sendıkalar bu onerılere temkmlı ve şuphecı yaklısının Açık Konuşması Demokrası Içm Egıtım Anlaşıyorlar Şendıkalara gore, rektorun oğrencıler ve çalışanlarca seçımme dayanan guncel kara TED Yayınları 1989 Gulme7 Mesut Insan Hakları ve Demokrası sıstem demokratık olup, dışandan gelecek kanşmalar unıversıtelerm oğrenım ve temel araşürmadah rolünu etküeyecek maddı çıkarlara yol açabılır CPU'nun başkanı olan Bernard Egıtımı Ankara Mulı Egıtım Basımevı 1991 Kuçukahmet Leyla Demokrasi Egmmındp Samt Gırons onerıyı "yetersız" olarak değerlendırıyor Kısaca ozetlenırse, rekabetı arttmcı Boyutlar ve borunları (Panel l) Demokrası Içın oncrıler buyuk larüşmalan berabermde getırmıs durumda Fransa 'da sendıkalar başta ol Egıtım Ankara I'LD Yayınları 1989 mak uzere pek çok kışı ulusal unıversıte sıstemınm yanmda yer aldıklannı belırtıyorlar (FA, (*) Araştırma Gorevlısı Pamukkale ratık bır ortam oluşturur (Ozçelık Sands 1997 1415) Kuçukahmet'm araştırmasına gore sı rııf yonetımınde demokratık ogretmen sı nıfta tath sert olan ogrencıye dayak atma yan ve ogrencıyı notla tehdıt etmeyen dır (Kuçukahmet 1989 51) Genel kultur alanında yeterlı olan ogretmen Guncel konuları sınıfta tartışır Bu tartışmalarda her turlu duşunce ve fıkırlere karşı hoşgoruludur, Kuçukahmet'm araştırmasmda genel kulturde demokratık ogretmen 'kendı fikır ve duşuncelerını ogrencıye empoze Alanında yeterlı olmayan oğretmenlerın sınıfta demokratık olmayan tutum ve davranışlara burunmesı daha kolaydır Meslekı yeterhlıkte ozellıkle ogrencı psıkolojısım bümesı ıletışım kurabılme becerısı ve sınıf yonetımı konusunda yatışmış olması gerekmektedır Öğrenci psikolojisini bilen bir öğretmen Oğrenrının kendını ıfa de etnıesıne olanak ve oıtam sdğldydcaktır Oğrencıyı derse kdtdcak ve sınıfta tartışmaya yer ve recektır Ayrıca oğrencılenn so ru sormalaıına oldiıak verdığı gıbı ogrencılerın soru sorma sından rahatsız olmayacdk ve bundan memnunluk duyacak tır Tum bunları yerme ge tırdığı ıçın ogrencüere kendını ve dersı sevdıreceğınden dola yı dersle ılgılı olanlar baştd ol mak uzere demokrasi egıtımıy le amaçlanan başkalarını ıfade etme gıbı becerılerı de oluştu racaküı Leyla Kuçukdhmet ın araştırmasmda meslekı yeteı lı lık açısından demokratık ogretmen derste ogrencıye konuşma hakkı veren dır (Kuçukdhmet 1989 50) lletişim kurabilme becerisine sahip olan öğretmen sozel ve beden dılı nı etküı bır bıçımde kullanabılen vc oğıen cılerın de sozel ve bedensel düını anlayan oğretmendır Bu anlamda Açık ve kolayca dnlaşıldbılpn açıkla malar yapar Zamanında ve etkılı bır bıçımde ko nuşur Bıreysel ayrılıklan ıletışım kurmada dıkkate ahr Ifddelerınde doğrudan ogrencıyı değü davranışı baz alır Orneğın ogrencıle rı yargılamaz ogrencüerın ıç dunyalannı tanıyarak ona gore üetışımde bulunur (Bu kukkarago^ 1996 16) Sınıf yönetiminde yeterli olan öğretmen Ceza ve ovguyu uygun ve etkılı bır bıçımde kullanır Kesıntı ve mudahaleler karşısmda uyyurı onlemler alır Sınıfta ogrencılerın kendılerını ıfade edebümelerıne olanak sağlayacak demok etmeyen 'dır (Kuçukahmet 1989 52) Demoktası eğıtımınde ogretmenın kışısel ozellıklerımn de buyuk bu onemı vardır Kışısel olarak tarafsız onyaıgılı olmayan guleryuzlu, eleştırıye açık, hoşgorulu, adıl durust, samımı, çagdaş olan oğretmenler Kuçukahmet ın araştırmasına gore kışısel olarak fızıksel ozellıkler (ses kıyafet) demokratıklığın ozelhğı değıldır Buna karşın meslpğını sev me tarafızlık yardımseverlık, durustluk guleryuzluluk, eleştırıye açıklık esprılı ve hoşgorulu olma demokratık oğret menm kışısel ozellıklerı olarak goze çarpmdktddır Oğretmen demok lası eğıtımınde oğ rencılerı gırışım gırışkenlık ozgu ven ve sebat gıbı nıtelıklerı kazanmaları ıçın ozendı recektır Bu amaçla sınıfta demokratık bır hava yaratarak oğ lencılerın kendını ıfade edebümelerı Fransa'da üniversite reformuna tepki Unıv Egıtım Fak Sınıf Oğretmenlığı