Katalog

Aylak Bilgi M. Emin Çeylan Elektroşok Elektroşoku bilir misiniz? Bir sedyenin uzerine boylu boyunca yatırılmış hastanın ağzına dişleri kırılmasın diye yumuşak bir tıkaç takılır. Sonra çıkık olmasın diye hastanın büyük eklemleri ve özellikle de çenesi sıkıca bastırılarak kontrol altına alınır. Elektriği iyi geçirmesi için hastaların kafası tuzlu suyla silinir ve sonra elektrik venlir. Hasta bır sure çırpınır, sonra nefessiz kalır, en sonunda da ağzından kopukler gelerek nerede ve kim oldugunu hatırlayamadan şaşkın bıçimde uyanır. Eletroşok konusu uzunca bir süredir psikiyatristler arasında olduğu kadar; meslekten olmayan kişiler arasında da tartışma yaratmaktadır. Meslekten olmayan kişiler uygulamanm etik olmadığını savunmakta, psikiyatristler de genellikle bu derece etkili bır tedavı yönteminin ellerinden alınımasına engel olmaya çalısmaktadırlar. Batı ulkelerınde yapılan butun elektroşok kongrelerinin bir grup toplum örgütunce protesto edildiğine tanık olmaktayız. Onların protestoları elektroşokun tümüne karşıdır ve bilindiği gibi bu ülkelerde şok tüm kurallara uygun olarak yapılmaktadır. Protesto buna rağmen vardır. Bizde ise, neredeyse hastayı canlı canlı ameliyat eder gibi hiçbir anastezık girişim olmadan şok uygulanmaktadır. Elektroşok için ilk ortaya çıktığından bu yana en etkili tedavi yöntemlerinden bihsi oldugunu söyler durur doktorlar. Özellikle bir grup hastalık var ki; örneğin katatonik şizofreni dediğimiz 24 aat, 48 saat aynı pozisyonu muhafaza eden hastalarda şok, ilk seçenek olarak denenmesi gerekir. Bunun gibi başka bazı durumlarda da doğrudan şok uygulaması yapılabilir. Ama bütün psikiyatrik hastalıklarda ilk seçenek olarak kullanılması alışkanlık halinde olmamalı, hepsinden onemlisi anestezili uygulamadan asla vazgeçmemelidir. Elde kesin rakamlar olmamakla birtikte, benim gözlemim Batı'da hastalara elektroşok uygulaması belli bir sayıyı geçmemektedir. Ama bizim psikiyatri kliniklerinde her on, hatta bazen her beş hastadan birisine şok uygulanmaktadır. Dolayısıyla hastaneler, hastaların elektroşoktan korktukları ve ondan başka bir şey konuşmaz oldukian yerler halıne dönmektedir. Nıçin bu kadar çok elektroşok yapılmaktadır? Bu sorunun cevabı basittir. Ulkemizde psikiyatrik yatak sayısı olması gerekenın yedi kat altındadır da ondan. Türkiye'deki bir psikiyatrik yatak için 7 kat fazla bir baskı vardır. Diğer deyişle bir hasta yatması gerektiğinden 7 kat daha kısa yatmak zorundadır. Böylece yeni gelenlere yer açılmalıdır. Biliyoruz ki elektroşok en kısa ve en zahmetsiz tedavi şeklidir. Oyleyse hasta vakit geçirilmeden şoka yatınlmalıdır! Bizdeki elektroşok çokluğunun asıl nedeni budur. Tabı böyle bır durumda bır gunde sayıları yüzü bulan hastaya elektroşok yapmak gerekmekte, bu da bütün elektroşok standartlannı altüst etmektedir. Bu kadar hastaya anestezi vermek, düzgun ekipman sağlamak başlı başına bir iştir. Zordur ama başarılabilir. Yurtdışında Türkiye'deki psikiyatrik uygulamalarla ilgili olarak en çok hayret edilen nokta anestezisız şok uygulamaları. Yabancılar en çok anestezisiz her uygulamadan sonraki ikinci uygulamaya hastayı nasıl ikna ettiğimızı anlayamıyorlar. Çunkü hasta anestezisiz uygulama sırasında yaşadıklannın bir bölumünu daha sonra hatırlıyor. Bu nedenle artık ikinci uygulamayı kendi rızası ile kabul etmesi güçtür. Şoka rıza göstermeyen, hastalara şok yapılmak zorundaysa, tek yol zor kullanarak yapmaktır. Psikiyatri hastalan pekçok yonden toplumun en hassas kişıleridır. Bunlara zor kullanılması o kışide artık yaşamı boyunca unutamayacağı sarsıntılar yaratmak demektır. Boyle bir insanı tedavi etseniz tekrar topluma kazandırabilir misiniz ki! Türkiye'deki asıl ilginç nokta nedir biliyor musunuz! Hiçbir toplumsal muhalefet örgütünün çıkıpta birgun dahi elektroşokun anestezisiz uygulamalarına karşı tek bir gösteri yapmamasıdır. Hadi onu bıraktım, toplum bu konuda bilgili değil, ama psikiyatri örgutlenmeleri gıbı herşeyın farkında olan bazı kurumların bunca olay karşısında kul yutmuş kedıye donmeleri, onların gerçek işlevlerinin ne olduğu konusunda kafamızda sorular açıyor! 592/9 Erkek tavuskuşu kendlnl beğendlrmek zorunda. dolayısıyla guzel olarak kabul ettığımız ozelhklere ulaşabılmemızde bıze yardımcı oluyor olabılecek genetık ve çevresel faktorler sonu cu oluşur Genetık faktoıler, mutasyon, me lezleme, yakm akrabd evlılığı ve aşırı homozı gotluktur Çevresel faktorleı ıse besmın kalıte ve mıktarı, ladyasyon, populasyonun yogun lugu, parazıtler, gurultu, çevre kırlüığı olabılır Taııh oncesı çaglaıdan kalma kazılderılı ıske letlerı, yaşlı olen bıreylerın ıskeletlermın genç olenlermkınden daha sımetrık oldugunu gos terdı Asımetrıye karşı sureklı bır seçılım var dır Bu, dış dollenme gonılen turlenn yurnur ta ve sperm hucrelerınde başlar Genelde, IPnotıpık sapma gosteren hucreler çıftleşmede dezavantajlıdır Sapkın gamet ve zıgotlata karşı oluşan gelişimsel seçılım çok ydyyırı bır olaydır Ornegm, yenı dogan akrep yavıuldrının armelerının sırtına çıkrrid.sı getekır, fdkat bellı asımetrık deformasyonldrld dogdn yavrular bunu gerçekleştıremezler Bu duı uında, anne bu yavruları bır sure sonra drme yer Bu davranış, hayatta kalabılen bu yavrulaıın buyuduklerınde başarısız yetışkınleı oldugunu gordugumuzde anlam kdzdnıyor Asımetrı, sıra çıftleşmeye geldıgınde de onem kdzanıyor Orneguı, dışı kırlangıçlaı (Hırundo rustıca) sımetrık kuyrugu oları erkekler! dsımetrık kuyı ukluldra tercıh ederler Sımetrı genel anlamda performansla alakalı oldugundan sımetrık erkegı seçen dışı daha ıyı çıftleşecek ve yavrusuna daha saglıklı genler dktdrabılecektır Insanlardakı tutku ve saplantüar dıgeı organızmalardakınden hıç de farklı değıl Açıkladıgırnız evnmsel verıler bunun bır rast lantı olmadıgını gostenyor Cınsel seçılım ve güzellik diılayışına her orgarıızmada ıastlarız Gunuınuzde baskırı ıkıncıl cuısel karakter lerın ortaya çıkrnasına bu olay sebep olrnuş tur Sevil Duvara Discoveı, Temnıuz 1998 Sağlık ve güzellik kavramı Pardzıt ve hastahklar ınsanın ve en yakın akrabalarının evnmınde çok onemlı rol oynar Parazıtler ev sahıplerının omrunu ve ureme başaıısını azaltdidk rnuazzdm bır seçılım uygulatırlar Seçıcı taıaf genelde sdglıklı eşı tercıh edeıok cınsel seçılım uygular Parazıt sonucu oluşan cınsel seçılım seçıcı bıreyın parazitlı bır eşı seçmemesını, yanı parazıte dayanıklı qenlere sahıp buını seçmesını saglar Boylecc yavı usu da parazıtlere dayanıklı ola caktır Bu durunı ınsanlaıda da ayrudır her kulturdo erkekler kadın guzellıgıne dıgeı ozellıklerden daha fazla onem verırler Guzel lıge verılen onem sağlık gostergesı oldugu ıçın ozellıkle sıtma ve benzen parazıtlerın sık rastlandıgıtoplumlardaartıyoı. . r Elektroşok seri halde uygulanıyor ama kimseden ses çıkmıyor! Gelişimsel istikrar ve güzellik Gelişimsel ıstıkrar, bellı çevresel faktorleıe kaışı bııeyleıın morfolojılerındekı değışımleıı kararlı tutdbılme yetısıdır Gelişimsel kontrol mekdnızmdlaıı genelde fenolıpte ters eth gosterıı Gelişimsel ıstıkran olçebılmek çok zur fdkal ıstıkıarsızlıgı ve ıdedlden sdpmaları oıtaya çıkaımak çok daha kolaydır Istıkrarsızlıgı asımetrüere ve fenotıptekı sapmaldia bakdidk olçebılııız Bıtkı ve hdyvdnların morfolojüeı ı çoğunlukla asımelıı gosterıı Fenotıpık sapmalaı ıse ornegın kalbın sag tarafta bulunması ya dd bır eldekı pdrmakldrın çıft sayıdd olması qıbı ddha buyuk degışımleıı ıfdde eder Asımetıı gelışımde değışıklıge sebep