Katalog

AdanaCeyhan depreminin yapılar açısından değerlendirmesi Deprem yerinde yapılan gözlemler ışığında, yapılarda saptanan mühendislik ve yüklenicilik hataları üzerine bazı düşünceler ve önlem önerileri F. Karadoğan (*), A. llki (*) gerçekleşurılmesı mdlzeme ozellıklerının sureklı kontrolu kadar, aynntıların da denetlenmesını gerektırır Denetleyenlerın etkınlıklerı deneyımlerıne ve yetküerının ıyı tanımlanmasına baglıdır gosterılmemış duzensız yapılar ortaya çıkmıştır yanı duzenlı çerçeveler oluştu rulmamış uygun kolon kırış bırleşım bol gelenne olanak bırakılmamış doşeme sureklıUklerı korunmdmıştır taşıyıcı sıstemı duvarlar ıçınde gızlemek endışesı bu elemanlarm bır boyutunu ku gultmuş, bazen de hepsının aynı dogrul tuda yer alması gıbı uygun olmayan bır sonucu dogurmuştur tıcarı onemı fazla olan gırış katlarındd saydam olma endışesı zayıf ve esnek katlar ortaya çıkarmıştır (Rl) bolme duvarlanrun kat yukseklığınce devam ettırılemedıgı yerlerde veya yapı sal olardk ıstenmeden ve onlem dlınma dan, kısa kolonlar oluşturulmuştur 1 3 Maıt 1992 Erzmcarı 1 Ekım 1995 Dınaı depremleı ını ızleyen 27 Hazıran 1998 Adana Ceyhan deprerru de bır kez daha bazı gerçeklerı gozler onune sermektedır Bına uretımınm heı dşamasındd yınelenmeye devam eden yanhşlıklar ve onların sonuçldrı elbette yenıden mcelenmelı ve yenıden degerlendırümelıdu Ancak gozden uzak tutulmaması gereken üa onemlı nokta daha vardıı ı Yorede ayru deprem etkısınde kalmış benzer ozellıkler taşıyan betonarme yapı lardan bazıları onemlı hıçbır hasar belırtı yoı Once rntrnarı projeye yapılması gereken yatırım kısümdktd bunun devdmında betonarme projesı butçe baskısı altına sokulup rekabetın kotu çarkları arasında daha da ezılıyor Projelendırme aşaması halk arasında oldugu kadar yuklenıcıler ve yerel yone tıcıler gozunde de dogru degerlendırüe mıyor Projelendırme olmadan yapı uretüe mez * Projeler doğrulanmadan yapı uretımı başlamaktadır Hazırlanmış olan projeler, yetkılı hlınanlarca dogrulanmadan uygulamaya konamaz Bu dogrulugun ve uygunlugun sorumluluk almarak onayla belgelenmesı gereklıdır Ustlenmış sorumlulugun bılıncınde olan yonetımler bu yolu dıkkatle ızlemektedır Gelışmış yabancı ulkeler kendılerıne ozgu yontemlerle buradakı guçluklerı aşmışldr bu amaçla aldıkları ka rarldrı kagıt uzerınde bırakma mışlardır Projelendırme yapanların bılgı ve denoyım duzeylerı aynı degüdıı Malsahıbı, mımar ve yapı muhendısının ısteklen farklıdır Bu ne denle uretılen bır pıoje başkala nnca gozden geçınlıp dogrulan mak durumundadır ProjeİPi doğrulanmadan yapı uretımıne geçılemez Taşıyıcı Sistem Adana Ceyhan yoresındekı deprem sonrası hasar ıncelemelerı sırasında ulaşüan bulgular, Erzıncan ve Dınar deprem lerının ardından gozlenmış bıüunanlarla kdrşıldştınldıgında buyuk benzerhkler oldugunu ortaya koyuyor Benzer mımarı duşunceler dogrultusunda hareket edılerek taşıyıcı sıstemıne yeterlı duzeyde ozen R2 Kıtalafan kolonlar sı sergılememektedır neden 9 n Goçrrıemekle bıılıkte çeşıtlı duzeylerde hasar gormuş bulunan yapıların durumu ne olacaktır9 Bu sorukra eklenmesı gereken dıger onemlı bır soru dd şudur Oncekı deprem yonetmelıklerıne gore tasarlanıp yapümış bınalar hdsar gormemış olsalaı da yeteılı duzeyde deprem guvenlıklen olan bmalar rrudır'' Aşagıdakı bu sorulara yanıtlar yanıtlar aranmaya çalışılmıştır Yüklenicilik ve yapımın izlenmesi * Yapı uretımıne geçmeden yuklenıcınm yeterhhğı kanıtlanmahdır Ydnsız ıncelemeler, tartışmasız belgelerle yuklenıcırun yeterlılıgı ortaya konmahdıı Buıada yuklerııcı denıldıgınde yapırru ustlenecek tum orgut dnldşılmdlıdır Konacak kurallann odunsuz uyqulanması saglanmalıdır Yuklenıcının aldıgı sorumluluk suresı sınırlandınlmamalıdjr Yuklenıcının seçımınde ve yapımda acele ıle hız bırbırme kanştınlmdmalıdır Yetersız yuklenıcı üe yapı uretımıne gı rışılemez * Yapımın etkm izlenmesi sağlanma dan yapı uretılemez Yapımın dogrulanmış projeye gore Rî Fotoğrafın ortasında ytr olan kolonlara ve bunlann döfeme Ile blrleftlği bölgelere dikkat edilmelidlr; I Yauı klriflerie kolonlann blHeftlğl bölgeler dağılmiftır, II Shtemle bütün leftlrllemeyen kolonlar, bu denll büyük hasartn ortasında elaıtik kalabllmlf yanl olaya Mç katılmami} görünümündedir. Ylnelenen Yanlışlar ve Bazı Doğrular PROJELENDİRME * Projelendırme olmadan yapı uretıl mektedn Projelendırmenın bır zorunluluk olması bır yana bu aşamanm onemı kuçumsenı592/18